Toezicht op energiebesparing Activiteitenbesluit Patrick Dijk Kenniscentrum InfoMil NL Milieu en leefomgeving stimuleert de realisatie van duurzame ambities door het verbinden van partijen, de toetsing aan milieuwetgeving en met financiering, informatie en advies. >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Inhoud Ambities Rijk 5 minuten Activiteitenbesluit 10 minuten Energiebesparing en Winst 10 minuten Uniforme leidraad 10 minuten Ontwikkelingen 2011/2012 5 minuten Nazorg, ondersteuning en vervolg 5 minuten >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Ambities Rijk Europese doelstellingen zijn leidend (kabinet Rutte I) Minder uitstoot van CO2 Meer duurzame energie -20% +14% Voortzetting en versterking energiebesparing Green Deal Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie Ministerie van EL&I Energievoorziening van Nederland moet minder afhankelijk worden van andere landen, hoge prijzen en vervuilende brandstoffen. De energiezekerheid moet worden vergroot en meer aandacht voor het verdienpotentieel op energiegebied. Nederland beschouwt de Europese doelen voor een ‘dergelijke’ duurzame energievoorziening als leidend en betekent20% CO2-reductie en 14% duurzame energie in 2020. Om dit te bereiken worden in het regeerakkoord “Vrijheid en verantwoordelijkheid” een viertal speerpunten aangehaald. Naast de inzet van meer kernenergie (en opslag van CO2), een goede samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen (bevordering onderzoek naar toepassing van nieuwe energiebronnen) en de omvorming van de ‘stimuleringsregeling Duurzame Energie (de SDE) naar SDE+, wordt ook een ‘Green Deal’ met de samenleving benoemd. Het kabinet beoogt een “Green Deal” met de samenleving, mede door voortzetting en versterking van de nationale aanpak van energiebesparing. De verlening van vergunningen voor lokale, kleinschalige productie van energie en warmte wordt eenvoudiger. >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Ambities Rijk Aanscherping bestaande wetten en regels Plan van aanpak “Energiebesparing Gebouwde Omgeving” Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties Verlagen CO2-emissie door energiebesparing Wet milieubeheer en Wabo Ministerie van Infrastructuur en Milieu De verwachting van het ministerie van BZK is dat een groot beleidspotentieel in betere handhaving van bestaande regels en wetten, zoals de EPC voor nieuwbouw en de Wet milieubeheer voor bedrijven. Het ministerie van BZK, het ministerie van I&M, de VNG en betrokken branches worden verbeteracties nader verkend. De mogelijke verbeteracties worden vertaald naar een gezamenlijk plan van aanpak. Kenniscentrum InfoMil is ook in dat traject betrokken om zorg te dragen dat de bekende aandachtpunten en verbeterpunten ook in beschouwing worden genomen. >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Activiteitenbesluit - algemeen Steeds meer bedrijven onder algemene regels Veel energie relevante bedrijven vallen onder algemene regels Belang toezicht op energiebesparing neemt fors toe Waarom worden deze aspecten benoemd? Naar aanleiding van diverse signalen vanuit het werkveld zijn aandachtspunten naar voren gekomen met betrekking tot een structurele aandacht voor energiebesparing bij inrichtingen in Nederland. Eén van de aandachtspunten is de veronderstelling dat bedrijven die onder algemene regels vallen, minder relevant zijn vanuit milieu- optiek. Echter vallen vele diverse energierelevante bedrijven onder het Activiteitenbesluit, zoals zorginstellingen, kantoren, supermarkten, warenhuizen, bouwmarkten, tuincentra’s et cetera. Via diverse tranches wordt onderzocht om de werkingssfeer van het Activiteitenbesluit vergroot. Inmiddels is de derde tranche gestart waardoor per 1 januari 2013 ‘nieuwe’ inrichtingen onder algemene regels vallen. Bijvoorbeeld kunststofverwerking, metaalindustrie, voedinsmiddelenindustrie en academische ziekenhuizen. >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Activiteitenbesluit – systematiek Inrichting type A en inrichting type B Afdeling 1.2 Melding Afdeling 2.1 Zorgplicht Afdeling 2.6 Energiebesparing Doelartikelen geven een ondernemer een maximale keuzevrijheid. Voor bepaalde ondernemers biedt deze keuzevrijheid voldoende mogelijkheden om invulling te geven aan de wetgeving. Echter zijn ook ondernemers die dit als nadeel zien, aangezien niet concreet is beschreven op welke wijze aan het doelvoorschrift kan worden voldaan. Veelal is een dergelijk bezwaar van een ondernemer weggenomen door het doelvoorschrift nader in te vullen via een technische maatregel als erkende of verplichte maatregel in de ministeriële regeling. In artikel 1.2 wordt benoemd wat een inrichting type A is. Om als een inrichting type A te worden beschouwd zijn beperkte activiteiten en processen toegestaan binnen de inrichting. Inrichting type A worden dan ook als minder milieubelastend beschouwd, Echter vormt het energiegebruik geen criterium. In artikel 1.4 wordt expliciet aangegeven dat afdeling 1.2 “Melding” niet van toepassing is voor een inrichting type A. Minder milieubelastende bedrijven hebben geen plicht om zich te melden op grond van het Activiteitenbesluit. Energiegebruik is geen norm bij het categoriseren van type A/B >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Activiteitenbesluit – systematiek Verantwoordelijkheid ‘drijver inrichting’ Realisatie energiebesparende maatregelen Initiatief vaststellen relevante maatregelen Nadruk op zelfredzaamheid Op grond van artikel 2.15 (eerste lid) kunnen de volgende verantwoordelijkheden worden toebedeeld aan de drijver van de inrichting (een ondernemer). Het initiatief ligt in eerste instantie bij de ondernemer. De nadruk op zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid komt naar voren vanwege de constructie en opbouw van artikel 2.15 van afdeling 2.6 Activiteitenbesluit. Dit neemt niet weg dat de gemeente (dan wel milieudienst) bevoegd gezag blijft. De ‘drijver van de inrichting’ (m.b.t. een middelgrote en grootgebruikers) zal op verzoek van het bevoegd gezag inzichtelijk moeten maken welke technische maatregelen zijn gerealiseerd. En wat de toekomstplannen zijn. Drijfveer is veelal het verlagen van energiekosten >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Activiteitenbesluit – systematiek Verantwoordelijkheid ‘bevoegd gezag’ Toetsen invulling zelfredzaamheid ondernemer Inzicht in de typen energiegebruikers Inzicht in relevante maatregelen Op grond van artikel 2.15 (eerste lid) kunnen de volgende verantwoordelijkheden worden toebedeeld aan het bevoegd gezag. Zoals eerder gezegd blijft de gemeente het bevoegd gezag en geven de wettelijke kaders aan. Het bevoegd gezag toetst het naleefgedrag van de ondernemer op grond van artikel 2.15 (eerste lid) van het Activiteitenbesluit. Een eerste stap is een inzicht in het energiegebruik. Een tweede stap is het inschatten van het besparingspotentieel in een bedrijf. Mede vanwege de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijk mag van een ondernemer worden verwacht dat hij/zij inzichtelijk heeft welke technische maatregelen zijn/worden gerealiseerd. Drijfveer is het verlagen van de CO2-emissie >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Activiteitenbesluit – afdeling 2.1 zorgplicht Artikel 2.1 Voorkomen/beperken nadelige milieugevolgen Een doelmatig gebruik van energie Evidente energieverspilling Direct handhaven Maatwerkvoorschriften Niet mogelijk Naar aanleiding van de brief beantwoording Kamervragen, 11 februari 2010. Boodschap: direct handhaven op basis van de zorgplicht (artikel 2.1) van het Activiteitenbesluit indien sprake is van evidente energieverspilling. Voor het toepassen van het begrip ‘evidente energieverspilling’ ligt interpretatieruimte voor het bevoegd gezag. Lokale factoren kunnen hier op van invloed zijn. Gemeenten hebben wel de ruimte om via gemeentelijk beleid evidente energieverspilling tegen te gaan. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu, zijn bereid om daarover mee denken. Het stellen van een maatwerkvoorschriften is op grond van het Activiteitenbesluit niet mogelijk. Dit vanwege het feit dat de eisen voor energiebesparing uitputtend is geregeld in artikel 2.15 van het Activiteitenbesluit. Formeel gezien is de zorgplicht van toepassing op alle typen energiegebruikers. Echter is het niet waarschijnlijk om de zorgplicht toe te passen bij middelgrote gebruikers en grootgebruikers. Op dit soort energiegebruikers kan dan worden teruggevallen op artikel 2.15. Zorgplicht toepasbaar voor alle typen energiegebruikers Benoem evidente energieverspilling via ‘eigen’ beleid >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Activiteitenbesluit – afdeling 2.6 energiebesparing Artikel 2.15 1. Degene die de inrichting drijft neemt alle energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of minder of alle energiebesparende maatregelen die een positieve netto contante waarde hebben bij een interne rentevoet van 15%. 2. Indien aannemelijk is dat niet wordt voldaan aan het eerste lid, kan het bevoegd gezag degene die de inrichting drijft waarvan het energieverbruik in enig kalenderjaar groter is dan 200.000 kilowatt uur aan elektriciteit of groter is dan 75.000 kubieke meter aardgasequivalenten aan brandstoffen, verplichten om binnen een door het bevoegd gezag te bepalen termijn, onderzoek te verrichten of te laten verrichten waaruit blijkt of aan het eerste lid wordt voldaan. 3. Indien uit het onderzoek, bedoeld in het tweede lid, blijkt dat niet wordt voldaan aan het eerste lid, neemt degene die de inrichting drijft de in het eerste lid bedoelde maatregelen binnen een door het bevoegd gezag te bepalen redelijke termijn. 4. Het eerste lid is niet van toepassing indien het energiegebruik in de inrichting in enig kalenderjaar kleiner is dan 50.000 kilowatt uur aan elektriciteit en kleiner is dan 25.000 kubieke meter aardgasequivalenten aan brandstoffen. Via artikel 2.15 van het Activiteitenbesluit wordt een minimale wettelijke ambitie voorgeschreven die voor ieder bedrijf van toepassing is, met uitzondering van de kleingebruikers. Dit houdt ook in dat dit van toepassing is op bedrijven die deelnemen aan een meerjarenafspraak zoals de MJA3. >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Activiteitenbesluit – afdeling 2.6 energiebesparing In de groep middelgrote en grootgebruikers is het niet ondenkbaar dat hier ook MJA-inrichtingen onder vallen. Het is raadzaam ook zicht te hebben op de MJA- inrichtingen binnen de gemeente dan wel zicht te hebben in de voortgang van de uitvoering. AgentschapNL houdt een overzicht bij van alle deelnemende bedrijfstakken en individuele inrichtingen die regelmatig wordt geactualiseerd. Dit overzicht is via de internetsite www.agentschapnl.nl/mja inzichtelijk. >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Energiebesparing en Winst Ondersteunen van het bevoegd gezag Relevante technieken en maatregelen Checklist en naslagwerk www.infomil.nl/energie Energiebesparing & Winst is ontwikkeld om het bevoegd gezag te ondersteunen bij het toetsen van het naleefgedrag van een ondernemer met betrekking tot artikel 2.15 van het Activiteitenbesluit. Kantoren Metaalbewerkende bedrijven Hotels Autobranche Detailhandel Zorginstellingen Horeca Houtbewerkende bedrijven Supermarkten Sport Opslag- en transportbedrijven Tankstations Onderwijs >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Energiebesparing en Winst www.infomil.nl/energie 1 2 3 >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Energiebesparing en Winst www.infomil.nl/energie Energiebesparing & Winst is ontwikkeld om het bevoegd gezag te ondersteunen bij het toetsen van het naleefgedrag van een ondernemer met betrekking tot artikel 2.15 van het Activiteitenbesluit. >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Uniforme leidraad - algemeen Ondersteuning van het bevoegd gezag Uniforme aanpak Eenduidige aanpak Voorbereiding Uitvoering www.infomil.nl/energie Op welke wijze kunnen de typen energiegebruikers inzichtelijk worden gemaakt? Enkele natuurlijke momenten zijn de periodieke milieucontroles en het afhandelen van meldingen. Afhankelijk van de registratie van energiegegevens in het verleden kan een opgebouwd bedrijfsdossier de relevante informatie bevatten. Is dit niet het geval, dan is dat een aandachtspunt voor het bezoek. Indien het dossier, een melding tot geen resultaat leid kan altijd tijdens een bedrijfsbezoek een inzicht in het jaarlijkse energiegebruik worden verlangd. Het van ontvangen van een melding is eveneens een geschikt moment om een inzicht te krijgen in het jaarlijkse energiegebruik. Via de melding kan je de relevante energiegegevens opvragen, “aard en omvang van de >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Uniforme leidraad Categoriseren bedrijvenbestand Dossieronderzoek Melding (artikel 1.10) Keuze individuele of bedrijfstakgerichte aanpak Bedrijfsbezoek Overzichten energieleveranciers Algemene wet bestuursrecht Op basis van de samenstelling van het bedrijvenbestand moet een keuze voor aanpak worden gemaakt. Ieder bedrijf kan individueel worden benaderd of er kan worden gekozen voor een bedrijfstakgerichte aanpak, waarbij in een gebied één bedrijfstak wordt uitgelicht. Een andere mogelijkheid is een gebiedgerichte aanpak, bijvoorbeeld een bedrijventerrein. Met name bij een bedrijfstakgerichte of gebiedgerichte aanpak, zijn voorlichtingsbijeenkomsten van groot belang. Op basis van deze keuze is het ook verstandig om communicatiemiddelen in te zetten, zoals brochures, folders en (informatieve) brieven. >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Uniforme leidraad - kleingebruiker Artikel 2.15 niet van toepassing Stimuleren en informeren Energiebesparing en Winst Evidente energieverspilling handhaven via zorgplicht Stimuleren door middel van voorlichting, bijvoorbeeld: Bestaande brochures, informatiebladen Verwijzen naar Energiecentrum MKB (energiescan) Verwijzen naar Energiebesparing & Winst (checklist) Vastleggen dat sprake is van een kleingebruiker >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Uniforme leidraad – middelgrote gebruiker Artikel 2.15 is van toepassing Beroep op zelfredzaamheid Toetsingkader = Energiebesparing en Winst Vastleggen van de afspraken Alle energiebesparende maatregelen met een t.v.t. van vijf jaar of minder laten realiseren. Ondernemer maakt op verzoek inzichtelijk welke energie-efficiënte technieken zijn gerealiseerd. Ondernemer beoordeelt welke (‘onzekere’) energie-efficiënte technieken niet binnen vijf jaar of minder worden terugverdiend. Geen wettelijke eis voor de vorm van vastleggen. Bij voorkeur in de vorm van een plan van aanpak, vanwege fasering. Aansturen op natuurlijke momenten! >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Uniforme leidraad - grootgebruiker Artikel 2.15 is van toepassing Beroep op zelfredzaamheid Toetsingkader = Energiebesparing en Winst Energiebesparingonderzoek Vastleggen van de afspraken Realiseren van alle energie-efficiënte technieken met een t.v.t. van vijf jaar of minder. Bevoegd gezag moet motiveren waarom een energiebesparingonderzoek wordt verlangd (de aannemelijkheid). Aannemelijkheid aantonen via bijvoorbeeld Energiebesparing en Winst. Geen wettelijke eis voor de vorm van vastleggen. Bij voorkeur in de vorm van een rapport, inclusief een plan van aanpak. Direct toepasbaar voor sommige grootgebruikers (zoals kantoren, zorginstellingen). Energiebesparingonderzoek dan niet direct noodzakelijk. Aansturen op natuurlijke momenten! Focus realisatie maatregelen >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Uniforme leidraad www.infomil.nl/energie >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Ontwikkelingen 2011/2012 Verhogen status Energiebesparing en Winst Uitbreiden Uniforme leidraad energiebesparing Module “Energiebesparing in de omgevingsvergunning” Module “Kwaliteitscriteria energiebesparingonderzoek” Optimaliseren bestaande instrumenten “Energiebesparing en Winst” “Activiteitenbesluit Internetmodule (AIM)” “Omgevingsloket online (OLO)” >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Nazorg, ondersteuning en vervolg Uniforme leidraad energiebesparing Energiebesparing en Winst Helpdesk Kenniscentrum InfoMil Kennisuitwisseling via: “Overheden voor overheden” “Viadesk Lokaal Klimaatbeleid” www.infomil.nl/helpdesk Structurele aandacht voor energiebesparing de komende jaren. Dit wordt ook nog versterkt door de noodzaak om aan te sturen op natuurlijke momenten. Borgen van kennis in de organisatie is cruciaal. Ervaring opdoen. Leren door doen! www.infomil.nl/energie https://lokaalklimaatbeleid.viadesk.com >> Als het gaat om milieu en leefomgeving

Bedankt voor jullie aandacht! Vragen………………? Patrick Dijk (Kenniscentrum InfoMil) E-mail: dijk@infomil.nl >> Als het gaat om milieu en leefomgeving