Met de kennis van de 5 periodes en de 5 methodes kunnen jullie het spel Speuren naar sporen spelen. Veel plezier !!

Jullie kregen al meer uitleg over de 5 periodes uit Speuren naar sporen. In deze les gaan we dieper in op hoe archeologen werken, hoer ze sites vinden, hoe ze deze opgraven, Hoe ze dateren, enz.

Archeologie is een wetenschap die teruggaat in de tijd. 2. Het bestudeert het verleden van DE MENS en probeert het opnieuw samen te stellen.

Hij graaft in de bodem op zoek naar SPOREN uit het verleden van de mens. 2. Met behulp van de voorwerpen en resten die hij in die bodem vindt probeert hij te weten hoe de mensen vroeger leefden.

1. Op het veld lopen 2. Luchtfotografie 3. plaatsnamen 4. Proefsleuven

Sommige voorwerpen uit het verleden blijven 1. Op het veld lopen Sommige voorwerpen uit het verleden blijven lang onder de grond bewaard. Als landbouwers hun velden omploegen, kunnen deze voorwerpen aan de oppervlakte komen. Door op net omgeploegde akkers te lopen, kan de archeoloog deze voorwerpen terugvinden.

Liggen er veel archeologische voorwerpen op de akkers? Dan is de kans groot dat er in de bodem nog meer te vinden valt! De archeoloog is op zoek naar voorwerpen uit het verleden

RESULTAAT Scherven, muntjes, vuursteen,…

OP DE AKKERS VINDEN ARCHEOLOGEN SOMS PRACHTIGE VOORWERPEN. 1. Op het veld lopen OP DE AKKERS VINDEN ARCHEOLOGEN SOMS PRACHTIGE VOORWERPEN. KAN JIJ ZEGGEN WAAR DE VOLGENDE VOORWERPEN NAAR KUNNEN VERWIJZEN ?

1. Op het veld lopen

Een bijl uit de steentijd 1. Op het veld lopen Een bijl uit de steentijd

1. Op het veld lopen

Een munt uit de Romeinse tijd 1. Op het veld lopen Een munt uit de Romeinse tijd

OPMERKELIJKE VONDSTEN GEDAAN. Dit zijn geen prospectievondsten, 1. Op het veld lopen SOMS WORDEN BIJ TOEVAL OPMERKELIJKE VONDSTEN GEDAAN. Dit zijn geen prospectievondsten, maar toevalsvondsten.

Een speerpunt uit de bronstijd gevonden langs de oevers van een beek 1. Op het veld lopen Een speerpunt uit de bronstijd gevonden langs de oevers van een beek door spelende kinderen.

gevonden bij de aanleg van een weg. 1. Op het veld lopen Een muntschat uit de middeleeuwen gevonden bij de aanleg van een weg.

Sommige sporen uit het verleden zijn in de velden 2. Luchtfotografie Sommige sporen uit het verleden zijn in de velden nog steeds zichtbaar vanuit de lucht. Daarom gaan archeologen met een sportvliegtuigje op zoek naar deze sporen.

KUN JIJ OP VOLGENDE FOTO’S DE ARCHEOLOGISCHE SPOREN VINDEN? 2. Luchtfotografie KUN JIJ OP VOLGENDE FOTO’S DE ARCHEOLOGISCHE SPOREN VINDEN?

VALS SPOOR: watersproeiers Een grafcirkel uit de bronstijd

Een weg uit de Romeinse tijd

Een erf uit de middeleeuwen

Namen van dorpen , buurten, rivieren of velden 3. plaatsnamen Namen van dorpen , buurten, rivieren of velden kunnen veel vertellen over de geschiedenis. Door plaatsnamen te bestuderen kan de archeoloog nieuwe sites ontdekken.

Een dries was een pleintje waarrond de boerderijen lagen Een dries was een pleintje waarrond de boerderijen lagen. Op de dries werd ‘s avonds het vee samengedreven. Driesch of dries ?

Een veel gebruikte methode om archeologische 4. Proefsleuven Een veel gebruikte methode om archeologische sites op te sporen is het graven van proefsleuven. Deze sleuven zijn ongeveer 2m breed en gaan tot op het goede archeologische niveau. Ca. 50 CM diep ! Zo kan de archeoloog heel snel archeologische sites ontdekken.

4. Proefsleuven Dit terrein werd met proefsleuven onderzocht.

4. Proefsleuven Dank zij deze proefsleuven ontdekten de archeologen 3 zones met sporen die ze moesten opgraven.

2. Tekenen en fotograferen 1. Afgraven van de aarde 2. Tekenen en fotograferen 3. Sporen onderzoeken 4. zeven

ZIE JIJ DE SPOREN IN DIT PAS AFGEGRAVEN VLAK?

Om deze aarde af te graven gebruikt de archeoloog een kraan. 1. Afgraven van de aarde Om deze aarde af te graven gebruikt de archeoloog een kraan.

Om deze aarde af te graven gebruikt de archeoloog een kraan. 1. Afgraven van de aarde Om deze aarde af te graven gebruikt de archeoloog een kraan.

Daarna gaat hij met de schop het volledige vlak schoon schaven, 1. Afgraven van de aarde Daarna gaat hij met de schop het volledige vlak schoon schaven, zodat alle sporen duidelijk zichtbaar zijn.

Daarna gaat hij met de schop het volledige vlak schoon schaven, 1. Afgraven van de aarde Daarna gaat hij met de schop het volledige vlak schoon schaven, zodat alle sporen duidelijk zichtbaar zijn.

2. Tekenen en fotograferen Omdat een archeoloog de sporen niet mee naar huis kan nemen, moet er zo veel mogelijk informatie over verzameld worden. Daarom worden tijdens de opgraving foto’s gemaakt en wordt alles nauwkeurig getekend.

Archeologen verzamelen de inhoud van sommige sporen om die te zeven. Daarin vinden ze resten van planten zoals zaden, vruchten en stuifmeelkorrels, dierlijke resten zoals botten of visgraten of archeologische artefacten zoals potscherven, muntjes of vuursteen. Al deze zaken kunnen meer vertellen over het leven, en het landschap of helpen sites dateren.

Tijdens het onderzoek vinden archeologen dus allerlei dingen die meer vertellen over hoe de mens vroeger leefde. Maar ook allerlei gebruiksvoorwerpen, die verwijzen naar het leven en werken van de mens doorheen de tijd. Ook muurresten van oude gebouwen zoals kastelen, kerken en abdijen. Deze zeggen meer over de adel, de geestelijkheid of het leger. De resten van de begrafeniscultus. Of hoe men begraven werd en welke religie men had. Sites met allerlei sporen zoals paalsporen, grachten, afvalkuilen, waterputten die samen de resten van oude boerderijen vormen. Zo weten we meer over de gewone mens op het platteland.

KUN JIJ ZEGGEN WAT DE ARCHEOLOOG HIER VOND ?

Een boerderij uit de Romeinse tijd. Al deze grijze vlekken zijn de resten van de houten palen waarmee de boerderij was gebouwd. Een boerderij uit de Romeinse tijd.

De muurresten van de hoektoren van een kasteel

Een crematiegraf uit de Romeinse tijd

Grafgiften

Een inhumatiegraf uit de post-middeleeuwen

1. Stuifmeel 2. Zaden en vruchten 3. Dierlijke beenderen 4. Menselijke beenderen

Uit organisch materiaal – beenderen, stuifmeelkorrels, zaden en vruchten, zelfs resten van kevers – leren de archeologen zeer veel bij over de natuur en over de landbouw. Afgesloten van deze bacteriën – bvb onder water – blijft dit organisch materiaal WEL bewaard Archeologen vinden voornamelijk voorwerpen in aardewerk of (vuur)steen. Voorwerpen in organisch materiaal vergaan door de inwerking van bacteriën.

Het onderzoek van dit organisch materiaal gebeurt niet op het terrein, maar in een laboratorium onder de microscoop.

Daarom zijn waterputten, beerputten en diepe grachten zeer belangrijke vondsten. Al het organisch materiaal uit de lagen die onder het grondwater zaten, is bewaard.

Op deze manier kunnen archeologen nagaan welke planten en 1. Stuifmeel Op deze manier kunnen archeologen nagaan welke planten en bomen er groeiden. Men kan dan bepalen hoe het wilde landschap er uitzag en wat men op de akkers verbouwde. Stuifmeel wordt bekeken onder een microscoop in het laboratorium. Zo bepaalt men van welke planten en bomen het komt.

lekkernijen. De aanwezigheid van deze planten zegt 2. Zaden en vruchten Nog andere planten komen hier niet voor en zijn dus ingevoerd. Het gaat vaak om lekkernijen. De aanwezigheid van deze planten zegt meer over de handel. Andere planten worden dan weer geteeld, zoals graansoorten op akkers of fruitbomen in boomgaarden. Sommige planten komen voor in het wild en worden daar dus geplukt. Oude zaden en vruchten zeggen meer over de eetgewoontes van de mens.

En hoe groot deze dieren waren. Resten van dierlijke beenderen Hieruit weten we ook dat sommige dieren een rituele betekenis hadden en belangrijk voor het geloof waren. Door deze resten weten archeologen welke dieren en vissen op het menu stonden. En hoe groot deze dieren waren. Resten van dierlijke beenderen zeggen de archeoloog ondermeer welke diersoorten er vroeger waren en wat deze betekenden voor de mens. Sommige dieren werden als huisdieren gehouden. Honden werden gebruikt om mee te jagen.

4. Menselijke beenderen In zeldzame gevallen ziet men sporen van verwondingen of operaties (breuken) op de beenderen. Soms kan men uit deze vervormingen ook afleiden dat de mens een bepaalde beweging vaak deed. Door zware arbeid, maar ook door paardrijden. Door vervormingen op de beenderen kan men bepaalde ziektepatronen zoals reuma terugvinden . Door het menselijk skelet te bestuderen leert de archeoloog meer over de leeftijd, het geslacht en de lichaamslengte van de mensen vroeger

1. jaarringen 2. Koolstof 14 3. Geschreven bronnen 4. Vorm en versiering

Een boom maakt elk jaar een nieuwe jaarring aan. 1. jaarringen Samen vormen deze ringen een patroon dat op een streepjescode lijkt. Alle bomen van een zelfde streek en periode vormen een gelijkaardig patroon. Een boom maakt elk jaar een nieuwe jaarring aan. Tijdens een warm jaar zal de boom goed groeien en een dikke ring aanmaken. Tijdens een koud jaar zal de ring veel dunner zijn.

1. jaarringen Wanneer een archeoloog een stuk hout vindt, kan hij dit laten inpassen in de tijdsband. Zo weet hij hoe oud het gevonden stuk hout is. Door de patronen van verschillende houten balken en bomen te laten overlappen kan men terug gaan in de tijd en een soort tijdsband opmaken.

Jullie kennen het misschien onder de naam koolstof 14 of C14. Wetenschappers kunnen meten hoeveel 14C er nog in een vondst zit, en zo bepalen hoe oud de vondst is. Dit is koolstofdatering of 14C. Tijdens het leven is de hoeveelheid 14C in een wezen zowat constant. Na de dood verminderd de hoeveelheid door straling. In alle levende wezens zit een hoeveelheid radioactieve koolstof, zogenaamd 14C. Jullie kennen het misschien onder de naam koolstof 14 of C14.

In sommige sporen ontdekt de archeoloog houtskool. 2. Koolstof 14 In sommige sporen ontdekt de archeoloog houtskool.

Die kan hij dan met de 14C-methode laten dateren. 2. Koolstof 14 Die kan hij dan met de 14C-methode laten dateren. Zo weet de archeoloog hoe oud het spoor is.

afbeeldingen of schilderijen. Het kan gaan om boeken. Die 3. Geschreven bronnen Door al deze bronnen te Bestuderen kan de Archeoloog veel Leren over het Verleden. Het kan ook gaan om oude afbeeldingen of schilderijen. Het kan gaan om boeken. Die beschreven vaak het leven van de adel en de geestelijkheid. Vanaf de middeleeuwen kunnen we in onze regio beroep doen op geschreven bronnen. Het kan ook gaan om oude kaarten of plattegronden van steden. Deze waren vooral om militaire doeleinden gemaakt.

Dingen worden verbeterd en veranderen van vorm. 4. Vorm en versiering Als je kan achterhalen hoe oud een bepaalde vorm of versiering is, kan je hiermee dateren. Alles evolueert. Dingen worden verbeterd en veranderen van vorm. Kijk naar deze auto’s en zie hoe ze evolueerden van de eerste auto uit het eind van de 19e eeuw tot een model uit 1980.

4. Vorm en versiering Als archeologen zo een stuk aardewerk vinden, kunnen ze ook het spoor of de site waar ze het vonden dateren. Door onderzoek weten archeologen wanneer sommige soorten aardewerk gebruikt werden. 9e n.C. 15-17e n.C. 1e v.C. 2-3e n.C.

1. wassen, tekenen en nummeren 2. puzzelen 3. tentoonstellen Na het terreinonderzoek heeft de archeoloog nog steeds veel werk. Alle gegevens moeten verwerkt worden zodat hij iedereen kan laten weten wat hij gevonden heeft. 4. schrijven

1. wassen, tekenen en nummeren Alle vondsten worden na de opgraving gewassen en genummerd. Er worden ook tekeningen van gemaakt.

Die kan de pot er terug als nieuw doen uitzien. 2. puzzelen Om alles mooi aan elkaar te zetten gaat de archeoloog naar een specialist. Die kan de pot er terug als nieuw doen uitzien. Soms kan men scherven aan elkaar zetten tot een bijna volledige pot.

Met alle gegevens kan de archeoloog tentoonstellingen maken. 3. tentoonstellen Zo kan iedereen zien wat er allemaal in onze regio gevonden is en vooral hoe de mensen er vroeger leefden. Met alle gegevens kan de archeoloog tentoonstellingen maken.

4. schrijven De archeoloog moet ook alle gegevens neerschrijven in boeken, zodat men ook later nog kan nalezen wat hij gevonden heeft.