De opheffing van het bordeelverbod: gevolgen voor mensenhandel? Annelies Daalder, WODC a.daalder@minjus.nl www.wodc.nl

Hypothesen achter de wetswijziging Voor de niet-strafwaardige vormen van prostitutie: vergunningplicht met eisen  controle/handhaving  naleving van de regels zal worden bevorderd  gesaneerde en transparantere branche  verbetering positie van prostituees + bredere acceptatie van de prostituee in de samenleving. Bovendien zou een sanering van de branche een ontvlechting van prostitutie met criminele randverschijnselen met zich meebrengen.

Hypothesen achter de wetswijziging Voor de strafwaardige vormen van exploitatie van prostitutie: 1: Veronderstelling: deel van de branche gereguleerd  handhavings- en opsporingscapaciteit voor mensenhandel kan gerichter worden ingezet  verhoogde handhavings- en opsporingscapaciteit  toename pakkans. 2: Strafbaarstelling verscherpt Hypothese: combinatie van een vergrote pakkans en de verhoging van straffen zou kunnen leiden tot een afname van deze vormen van criminaliteit.

Wetswijziging Schrappen van verbod op exploitatie. Aanscherping wetgeving op onaanvaardbare vormen van prostitutie. Dit in tegenstelling tot gangbare internationale visie op NL beleid. Situatie lijkt liberaler geworden, maar is dat zo? 250a  273f WvStr: Strafmaat verhoogd en reikwijdte verbreed (VOOR een ander + andere feitelijkheid). 248b WvStr en 245 WvStr (bescherming minderjarigen). Uitbreiding gemeentewet art 151a (identificatieplicht mogelijk).

Evaluatie 2006/2007 In 2006 drie deelonderzoeken door: Intraval: niet-legale prostitutie: o.a. interviews met 190 informanten, observaties en analyse mensenhandelregistraties en internet. Regioplan: sociale positie prostituees vergunde sector: interviews met 354 prostituees en 49 exploitanten. DSP-groep: gemeentelijk prostitutiebeleid, regulering en handhaving. Enquête alle gemeenten, respons 84% plus extra. Verdieping met o.a. 67 interviews met informanten. Onder regie WODC plus overkoepelend rapport WODC.

Vergunde aanbod

Actoren en relaties overheid pooier exploitant prostituee klant crimi-org

Handhaving Paradox: er wordt meer gehandhaafd dan in de situatie waarin meer verboden was. Politie veel ingezet bij controles in kader van bestuurlijk toezicht  minder capaciteit voor controle niet-vergunde bedrijven en opsporing. Vergunde bedrijven vaker gecontroleerd dan niet-vergunde  ondermijnt bereidheid exploitanten en compliceert aanpak mensenhandel.

Sluiting seksinrichting 13% Intrekken vergunning 7% Gemeentelijke sancties bij vergunde locatiegebonden seksinrichtingen waar een overtreding is geconstateerd (N= 346 inrichtingen) Waarschuwing 78% Sluiting seksinrichting 13% Intrekken vergunning 7% Opleggen dwangsom 2% Totaal 100%

Illegaal? niet-vergund legaal vergund illegaal illegaal verblijf dwang minderjarigheid

Onvrijwilligheid Moeilijk te constateren, geen conclusies over af- dan wel toename mogelijk. Zorgwekkend:  prostituees met pooier niet afgenomen. Dwang vooral bij ramen, escort en thuis. Complicerend: beleid gericht op exploitanten en prostituees, niet op foute vriendjes/pooiers. Vergund ≠ zonder dwang. Bewustzijn breed lijkt toegenomen. Kleine successen in opsporing: Schijn bedriegt via M. Signalen in geringe mate aangetroffen. Van prost in vergunde sector 8% onder enige vorm van dwang begonnen. Uitstapbeleid: slechts 6% gemeenten, desgevraagd.

Minderjarigen Van minderjarigheid nauwelijks sprake. Ook bij controles slechts zeer incidenteel. Wel prostituees vanaf 18e verjaardag, net als dwang vooral escort, ramen en thuis.

Prostituees zonder geldige verblijfsvergunning Verscherpte controles en handhaving  afname van illegale prostituees. (Signalen o.a.: afname aanbod vrouwen en bemiddelaars bij clubs, afname bij controles, zichtbare afname). Deels overgenomen door vrouwen uit Oost-Europa die onder de EER vallen. Van vormen van illegaliteit is deze meest eenvoudig te controleren.

Positie prostituees Arbeidsverhoudingen in vergunde bedrijven nauwelijks veranderd. Zogenaamd zelfstandig, maar bemoeienis exploitanten alom  feitelijke gezagsverhouding. Rechtspositie niet best. Prostituees kennen nadelen van zelfstandig ondernemerschap zonder de voordelen. Bewustzijn en belangenbehartiging laag pitje.

Gevolgen wetswijziging Daling illegaal verblijvende prostituees, deels opgevangen door prostituees uit Oost-Europa. Verder nauwelijks verbeteringen / verslechteringen: eeuwenoud verschijnsel met zo veel actoren met eigen regels: wijzig je niet met een wetswijziging alleen. Bovendien: mensenhandel vaak georganiseerd en grensoverschrijdend: niveau activiteiten hoger dan niveau regelgeving, handhaving en opsporing. Verplaatsingen tussen regio’s, met name bij niet-locatiegebonden bedrijven: bijv. escort Amsterdam en Eindhoven. Plus opkomst moeilijk te controleren sectoren (sauna’s, parencl). Uitsluitend lokaal gerichte aanpak niet voldoende voor met name niet-locatiegebonden bedrijven.

Oplossingsrichtingen ??? Meer eenheid in vergunningenbeleid en handhaving. Bijv. landelijk escort overal onder vergunningpl. (kaderwet). Bestuurlijke controletaken die bij politie liggen, over laten nemen door anderen (bijv Arbeidsinspectie of gemeentelijke diensten). Effectieve aanpak breder overnemen, bijvoorbeeld de hotelprocedure van Eindhoven. Meer gebruik maken van info uit de branche zelf, zowel van exploitanten als van klanten. Campagne Schijn bedriegt: 78 meldingen in eerste helft 2006. Uitbreiding mogelijkheden convenant dagbladen, maanden geleden gebeurd. Werkt alleen als er gecontroleerd wordt. Evt meer gebruik van wet BIBOB? Uitkoop??? Meer aandacht voor uitstapmogelijkheden. Bewustwording/belangenbehartiging prostituees. Niet: polariseren.

Verder onderzoek Aanpak mensenhandel: Barbra van Gestel en Maite Verhoeven, WODC Psychologische factoren (bijv. attachment, PTSD, TAS-20, CTQ, …): Annelies Daalder, promotie-onderzoek, in samenwerking met VU, UvT, KUL, WODC.