LLL, Professionalisering en Netwerkleren Darco Jansen Programmamanager

Ruud de Moor Centrum Professionalisering van onderwijsgevenden Professionalisering op de (online) werkplek Inzet web 2.0, multimedia Al werkende weg (geen initiële lerarenopleiding, geen klassieke na- en bijscholing) Onderwijsgevenden in alle sectoren Leraar staat centraal Empowerment leraarschap

Ruud de Moor Centrum Taakstellende subsidie (k€7.445) Vraagsturing naar inzet RdMC 2009: 31 projecten (40%) ; 2010: >50% Basisdeel - programmalijnen Assessment, Kennisinfrastructuur, Kwaliteit van professionaliseren en Netwerkleren Onderzoeksprogramma Geborgen in basisdeel Geïntegreerd in vraagsturingsprojecten

Werkplekleren Werkplekleren is ‘werkend’ leren dat plaatsvindt in de interactie tussen de werksituatie en de leraar. Leraren leren net als andere professionals al doende. Het doel is én leren (daadwerkelijke gedragsverandering) én bijdrage aan dagelijkse beroepspraktijk (direct bruikbaar)

Werkplek binnen werkplekleren Alle (online) situaties onder waarin de leraar professioneel acteert en interacteert voor zijn professie: elke ruimte op school: met alle actoren van de school, in elke ruimte op de school ook thuis, de werkkamer; bijeenkomsten met vakgenoten in (blended) netwerken de online werkomgeving: de online situaties waarbij de leraar gebruik maakt van internet, interactie in (online) leernetwerken of communities

Onderzoek werkplekleren Wat doet men nu anders dan enkele jaren geleden? (Wat heeft men geleerd?) Waarom doet men het nu anders? (Hoe men dat heeft geleerd?) Wat moet er nog anders? (Wat moet er nog geleerd worden?) Hoe moet dat in z’n werk gaan? (Hoe moet er geleerd worden?) Wat is hierbij de rol van collega’s Hoe is het geïntegreerd in organisatie/HRD/HRM

Leren en Werken Leren is spelen, spelen is leren Leren is werken, werken is leren “you learn while you perform” “work should feel like learning and learning should feel like working”

Professionalisering…

Professionaliseringsindex - 1 Welke professionaliseringsvormen dragen het meest bij het effectief handelen van het beroep? Van de kennis en vaardigheden die nodig zijn om een professioneel beroep uit te oefenen, is naar schatting slechts 20-40% verkregen via formele opleidingen enkele varianten van de index, contexten waarin de index een bijdrage levert of varianten van een index

Professionaliseringsindex - 2 Welke professionaliseringsactiviteiten Hoeveel budget en hoeveel tijd besteden scholen en leraren aan welke vormen van opleiden, scholing en professionalisering We geven 80% van ons professionaliserings-budget uit aan die vormen van scholing die maar voor 20-30% effectief zijn.

Professionalisering… Professionaliseren gebeurt vooral op de werkplek; bij stukjes en beetjes t.b.v. dagelijkse werkzaamheden en is vooral een sociale activiteit

Professionalisering: … Professionalisering: een sociale activiteit: “als een werknemer een vraag heeft, dan kan in 90 % van de gevallen een collega de bron zijn voor een antwoord, in 10% van de gevallen zou een kennismanagementsysteem uitkomst kunnen bieden” (IBM Institute for Knowledge Management).

Professionalisering: … En dan vooral non- en informeel: “90% van de communicatie tussen collega’s treedt op bij toevallige ontmoetingen” (Kraut, 1993). Informele leer- en professionaliseringsvormen veel effectiever (maar 20% professionaliseringsbudget in vormen die 80% effectief zijn)

Professionaliseringsindex - 3 Voor een groot deel bepaald door continue proces van actualiseren kennis/handelingsrep. betekenis geven in de praktijk non- en informele (leer)activiteiten proces van verbindingen maken sociale interactie Professionaliseringsindex is vooral een netwerklerenindex!

Netwerkleren (De Laat, 2008) Een netwerk is een verzameling knooppunten (‘nodes’) die zijn verbonden met links (‘relaties) NL = Ontstaan van netwerken tussen lerenden waar ervarigns- en kennisuitwisseling plaats heeft obv praktijkleren NL = activiteit waarbij je je openstelt om kennis met anderen te delen en op een netwerkmanier verzamelt NL = deskundigheidsbevordering in een team dmv ervarings- en kennisuitwisseling NL = een manier van leren waarbij ‘connectedness’ en collective learning’ een belangrijke rol spelen

Netwerkleren: … Mensen zien elkaar weinig wanneer ze verspreid over de wereld op verschillende plaatsen wonen of werken, maar ook als ze verspreid zijn over verschillende locaties in dezelfde stad (Lipnack, 1998). De daadwerkelijke afstand doet er niet zo veel toe. Medewerkers van wie de kantoren meer dan 30 meter van elkaar verwijderd zijn, vaak even weinig face-to-face communiceren als medewerkers die kilometers van elkaar verwijderd zijn. (Allen, 1977)

Belang leernetwerken en teams Kennisontwikkeling in groepen en netwerken wint aan belang in verhouding tot kennis van individuen (Onderwijsraad, 2001) Onderzoek laat zien dat collegiale teams gezamenlijk een sterkere gerichtheid hebben op het realiseren van ambities (Coonen, 2005; Park Rogers, 2006) Leraren leren veel meer van wat ze tegen elkaar vertellen dan van wat ze horen van een expert (Dang 2005)

Belang leernetwerken Professionaliseringstrajecten zijn meest succesvol als ze zijn ingebed in leergemeenschappen waarin opleiders, onderzoekers en aanstaande leraren nauw samenwerken (Ponte et al., 2002) Tevens dient professionalisering zoveel mogelijk te worden gekoppeld aan praktijkervaring en gericht op werkelijke veranderingen in de dagelijkse onderwijspraktijk (Tytler, 2007)

Motivatie en beloning

Netwerkleren Veel aanleiding tot netwerkleren Lerende netwerken zijn al vrij algemeen maar meer in de marges van de school dan dat ze daar een centrale rol vervullen Netwerkleren is niet per se het eerste waar men aan denkt, maar het is eigenlijk al vanzelfsprekend! Certificering of expliciete verankering van NL ter erkenning van professionalisering komt niet aanbod

Netwerkleren binnen RdMC Blijvend stimuleren en faciliteren van de participatie van leraren in leernetwerken ten behoeve van hun professionalisering Centaal staat het aangaan of participeren in netwerken van leerrelaties gericht op gedeelde vragen en kwesties die er toe doen

Netwerkleren binnen RdMC Drie perspectieven (De Laat, 2008) ICT perspectief: inzetten van allerlei (ict gestuurde) werk- en communicatievormen met als doel het oprichten van plaats- en tijdsonafhankelijke netwerken Sociaal individueel perspectief: inzetten van persoonlijke relaties bij het oplossen van problemen Sociaal Collectief perspectief: verwijzen naar of deelnemer zijn van relatief formele collectieven gericht op het leren

Jaarprogramma 2009 Basisdeel Vraagsturingsprojecten Gericht op lang lopende facilitering/stimulering Online Programma opmaat naar Netwerkacademie Leernetwerken Wiki Netwerkleren Vraagsturingsprojecten Looptijd 1 jaar Vragende partij leidend Ca 12 projecten relatie met netwerkleren

Onderzoek binnen Netwerkleren Lokaal: vraagverheldering, behoefte-onderzoek, evaluatie/effect Legitimering van aanpak en interventies Effectiviteit aanpak en de resultaten ervan Algemene onderzoeksvragen

Algemene onderzoeksvragen de netwerkleeractiviteiten die leraren ondernemen; ontwikkeling over de tijd van persoonlijke netwerken; de competenties en vaardigheden van netwerkleerders; de middelen en omgevingen die leraren gebruiken om het netwerkleren te organiseren; de ruimte en behoefte daaraan die men van de organisatie krijgt voor participatie in leernetwerken.

Onderzoek Netwerkleren RdMC Verbinding en uitbouwing met lopende projecten en vraagsturingsprojecten Projecten positioneren op 3 dimensies Onderzoek (basisdeel) porfolio Peer coaching online Kennisbank economie Design en faciliteren (onderwijspraktijk) Online werkplekleren LNF ICT

NL - onderzoek Observatie onderzoek – beschrijven Hoeveel en welke docenten participeren in landelijke activiteiten gericht op kennisuitwisseling gericht op professionalisering Panel onderzoek – spiegelen Stand van zaken en behoefte doelgroep ‘Experimenteel’ onderzoek – testen Ondersteuning/faciliterings instrumenten piloten RdMC producten ontwikkelen (facilitatie en ontwerp NL) Participatief onderzoek – veranderen

Bedankt voor uw aandacht Darco Jansen Programmamanager Netwerkleren Programmamanager Kennisinfrastructuur darco.jansen@ou.nl