Toelichting campagne handhygiëne ter bestrijding van zorginfecties in de Vlaamse woonzorgcentra Mevr. Karolien Rottiers Team Ouderenzorg Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid

Situering Verlengstuk project ‘Vorming MRSA-problematiek in de rusthuissector’ (i.s.m. VVSG, Zorgnet Vlaanderen en Ferubel) Actiepunt Vlaams actieplan

Een oefening vooraf… Volgende 10 dia’s geven telkens een praktijksituatie weer. Op uw bijgevoegd antwoordformulier kunt u telkens aangeven welke toepassing van handhygiëne noodzakelijk is op de plaats van het vraagteken.

1. De logopediste voert een groepsgesprek met een aantal bewoners en schrijft nadien haar bevindingen neer in de individuele dossiers. ?

2. De verpleegkundige dient oraal medicatie toe aan verschillende bewoners. Ze draagt daarbij geen handschoenen. ?

3. De zorgkundige schakelt het oproepsysteem uit op de kamer van de bewoner en sluit de gordijnen. ?

4. De zorgkundige helpt de bewoner bij het aantrekken van de schoenen 4. De zorgkundige helpt de bewoner bij het aantrekken van de schoenen. Nadien legt ze propere lakens op het bed van de bewoner. ?

5. De verpleegkundige opent een steriele set, trekt de handschoenen aan en verzorgt de wonde. Nadien werpt ze de handschoenen weg. ?

6. De zorgkundige helpt de bewoner bij het aantrekken van de schoenen 6. De zorgkundige helpt de bewoner bij het aantrekken van de schoenen. Vervolgens belt ze met haar telefoon naar de receptie en verlaat ze de kamer. ?

7. De logopediste helpt een bewoner met slikproblemen en schrijft nadien haar bevindingen neer in het individueel zorgdossier van de bewoner. ?

8. De zorgkundige ledigt het urinaal van de bewoner, zonder hierbij handschoenen te dragen. Nadien zet ze de televisie van de bewoner aan. ?

9. De verpleegkundige komt de kamer binnen, helpt de bewoner in de juiste houding en opent een steriele set om een wondverzorging uit te voeren. ?

10. Na het intiem toilet verwijdert de verpleegkundige de handschoenen. ?

I. Inleiding Zorginfecties Belang van handhygiëne De handen = overdrachtsweg

a) Zorginfecties Zorginfectie = nosocomiale infectie I. Inleiding > a) Zorginfecties Zorginfectie = nosocomiale infectie Tijdens verzorgingsproces In ZH, woonzorgcentra, thuiszorg Frequent voorkomen Aanzienlijke gevolgen

b) Belang van handhygiëne I. Inleiding > b) Belang van handhygiëne Indien geen of geen correcte handhygiëne wordt toegepast, kunnen we - bewoners - ons zelf met schadelijke kiemen besmetten

c) De handen = overdrachtsweg I. Inleiding > c) De handen = overdrachtsweg Overdrachtsweg van micro-organismen: bewoner voorwerp of omgeving bewoner voorwerp of omgeving overleving op de handen van de zorgverstrekker

c) De handen = overdrachtsweg I. Inleiding > c) De handen = overdrachtsweg Sociaal contact = zorgcontact

II. Handhygiëne Basis voor goede handhygiëne Handhygiëne: waarom, hoe en wanneer? - Handen wassen met water en zeep - Handen ontsmetten met handalcohol - Handschoenen dragen

a) Basis voor goede handhygiëne II. Handhygiëne > a) Basis voor goede handhygiëne Geen juwelen ter hoogte van de handen en de polsen/onderarmen Kortgeknipte en zuivere nagels Wondjes afdekken of handschoenen dragen Korte mouwen Korte of bijeengebonden/opgestoken haren

a) Basis voor goede handhygiëne II. Handhygiëne > a) Basis voor goede handhygiëne Een voorbeeld van hoe het niet mag…

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: waarom? Indien bevuild, altijd eerst de handen wassen, want handalcohol heeft geen reinigend effect! Bovendien verliest handalcohol zijn werking in aanwezigheid van organisch materiaal.

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: hoe? Aandachtspunten Vloeibare zeep gebruiken, want besmetting van stuk zeep. Handen goed afspoelen tot alle zeepresten verwijderd zijn. Handen drogen met een wegwerphanddoekje. De kraan sluiten met het wegwerphanddoekje zodat de handen niet opnieuw besmet worden.

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer? Bij de aanvang en op het einde van de dienst

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer? Vóór de maaltijd

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer? Na toiletgebruik

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer? Na hoesten, niezen of snuiten

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer? Bij zichtbaar bevuilde handen

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handen wassen met water en zeep: wanneer? Handen wassen én daarna ontsmetten  na contact met lichaamsvochten, bloed of slijmvliezen  bij contact met bewoner met diarree of met zijn omgeving

Handalcohol = kiemdodend ≥ 99,99 % reductie transiënte flora II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: waarom? Overdracht van micro-organismen voorkomen: X bewoner voorwerp of omgeving bewoner voorwerp of omgeving Handen ontsmetten X Handalcohol = kiemdodend ≥ 99,99 % reductie transiënte flora Voorwaarde: alle organische stoffen zijn verwijderd!

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: hoe?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: hoe? Aandachtspunten Neem voldoende handalcohol Polsen ook ontsmetten Blijven wrijven tot handalcohol volledig opgedroogd is Belangrijk om alle 8 fasen te doorlopen; bij onvoldoende handalcohol bijnemen

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: wanneer? Vóór en na ieder zorgcontact met een bewoner

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: wanneer? Na contact met de directe omgeving van de bewoner of met gebruikt verzorgingsmateriaal

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: wanneer? Na het uittrekken van handschoenen

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: wanneer? Vóór een zuivere of invasieve handeling

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Ontsmetten met handalcohol: wanneer?

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handschoenen dragen: waarom? Beschermen het personeelslid tegen besmetting van de handen met micro-organismen van de bewoner! Indien de handschoenen onmiddellijk verwijderd worden; vermijden van overdracht van kruisinfecties naar andere bewoners.

b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handschoenen dragen: hoe? II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handschoenen dragen: hoe? Aandachtspunten Handschoenen onmiddellijk na het einde van de zorg uittrekken en de handen ontsmetten Nooit met hetzelfde paar handschoenen naar een andere bewoner gaan Handschoenen dragen is geen alternatief voor het toepassen van handhygiëne

II. Handhygiëne > b) Handhygiëne: waarom – hoe - wanneer? > Handschoenen dragen: wanneer? bij (kans op) contact met lichaamsvochten, bloed of slijmvliezen, bv. intiem toilet, bloedafname bij (kans op) contact met voorwerpen, bevuild met die vochten, bv. bedpan, gebruikte instrumenten, gebruikte lakens bij contact met geïsoleerde bewoner of verzorgingsmateriaal bij die bewoner, bv. besmetting MRSA, Clostridium difficile

Gebruik presentatie 15 praktijksituaties Verklaring a.d.h.v. affiche ‘Wanneer?’ Alle personeelsleden, incl. onderhouds- en technisch personeel

Nog een oefening achteraf… Volgende 10 dia’s geven telkens een praktijksituatie weer. Op uw bijgevoegd antwoordformulier kunt u telkens aangeven welke toepassing van handhygiëne noodzakelijk is op de plaats van het vraagteken.

1. De verpleegkundige verwijdert de handschoenen na het nemen van een urinestaal. Nadien neemt ze kledij uit de kast van de bewoner. ?

2. De kinesitherapeut helpt de bewoner op de rand van het bed te zitten en wandelt met haar door de gang. ?

3. De verpleegkundige legt de medicatie klaar van meerdere bewoners. ?

4. De verpleegkundige deponeert het gebruikt linnen in de linnenzak en neemt nadien propere lakens. Zij draagt daarbij geen handschoenen. ?

5. De zorgkundige komt binnen op de kamer en neemt een washandje en handdoek om de bewoner te wassen. ?

6. De zorgkundige gaat de kamer binnen en begeleidt de bewoner tot bij het toilet. Vervolgens komt ze de badkamer buiten en maakt het bed op met propere lakens. ?

7. De verpleegkundige geeft de medicatie aan de bewoner 7. De verpleegkundige geeft de medicatie aan de bewoner. Nadien vult zij het elektronisch dossier van de bewoner in. ?

8. De zorgkundige brengt de maaltijd binnen op de kamer en plaatst deze op de tafel. Vervolgens helpt zij de bewoner een goede houding aan te nemen. ?

9. De schoonmaakster loopt in de gang en neemt haar telefoon op. ?

10. De zorgkundige komt de kamer binnen, geeft de bewoner een hand om hem naar het toilet te begeleiden. ?

III. Slot (1/2) Meer informatie op www.zorginfecties.be campagnemateriaal (downloadbaar) meer informatie over handhygiëne veelgestelde vragen en antwoorden interessante links contactrubriek voor feedback, vragen en (bij)bestellingen campagnemateriaal

Slot (2/2)