© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, KETEN = DOEN! SAMENWERKEN IN DE KETEN Ketendag Noord, 15 maart 2005, Abe Lenstra stadion, Heerenveen Prof. dr Jouke van Dijk Hoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Mijn opdracht: •Arbeidsmarkt 2005: hoe staan we ervoor? •Ontwikkelingen in 2005 per sector •Regionale verschillen •Benadering werkgevers •Ontwikkeling •Waar moeten sociale diensten, UWV en CWI in investeren? •Aanbevelingen inzake arbeidsmarktbeleid

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Geregistreerde werkloosheid WLB en NWW in % Nederland

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Werkloosheid en vacatures Openstaande vacatures (ultimo kwartaal) Seizoensgecorrigeerde werkloze beroepsbevolking (driemaands voortschrijdend gemiddelde) x

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Indicatoren onbenut arbeids- aanbod in Nederland WLB = Werklozen CBS dec NWW = CWI december MWU = met werkgerelateerde uitkering WW, WWB, WAO-uitk. eind = Openstaande vacatures eind 2004:

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Sectorale ontwikkelingen Bron: CPB,

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Vergrijzing: leeftijdsstructuur Noorden, 2000 en 2030 (%) Bron data: RPB

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Percentage jongeren (0-15 jaar) en ouderen (50-64 jaar) in bevolking NederlandGroningen

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Kansen en bedreigingen?? •Toekomst industrie: concurrentie Oost- Europa, India en China •Toekomst diensten: persoonlijk diensten – uitbesteden huishoudtaken, zorg •Vergrijzing zorgt voor krappere arbeidsmarkt en toename van de vraag naar zorg en dus banen in de zorg •Sociale zekerheid en arbeidsmarktflexibiliteit •Herkeuringen WAO: naar WWB, naar werk of naar ????

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Werkgelegenheidsgroei in % in Noorden en Nederland Bron: PWR/RUG

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Bron: PWR Banengroei per postcode gemiddeld

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Werkloosheid (WLB, update CBS jan 2005) Bron: CBS, RUG Prog nose

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Groei werkloosheid (NWW) dec.03–dec.04 • Werkloosheid groeit 1,2% in het Noorden en dat is langzamer dan landelijk 2% • Grn. +1,4% Frl. +0,7% Dr. + 1,6% • Jongeren: -8,5% • Vrouwen: +2,5% • HBO WO: +5,6%

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Werkloosheid middelbaar opgeleiden NWW ultimo 2003 Bron: CWI

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Arbeidsaanbod middelbaar fase 1 NWW en schoolverlaters 2004 Bron: CWI, Geoshare

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Arbeidsvraag middelbaar opgeleiden 2004 Bron: RUG, PWR

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Aansluiting op de arbeidsmarkt middelbaar opgeleiden 2004 Bron: RUG, PWR, CWI, Geoshare

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Conclusie Economisch herstel in 2005 Noorden volgt landelijk trend goed: recessie niet dieper dan landelijk Werkloosheid loopt op in 2005, vooral door WAO-herkeuring

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Arbeidsmarktbeleid

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Wat wilt u bereiken? •Optimaal laten functioneren van de arbeidsmarkt voor de productiefactor arbeid? •Verbeteren arbeidsmarktpositie kansarmen? •Minimaliseren aantal uitkeringen? •Binnen budget blijven? •Winst maken? •Ideale levensloop mogelijk maken? Lange of korte termijn? Doel kan/zal per organisatie verschillen Reïntegratie bedrijven hebben eigen doel

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, inactiviteit De transitionele arbeidsmarkt OpleidingPensioen Huishoud/ zorgtaken Andere redenen Ziekte, arbeids- ongeschikt Betaalde arbeid

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, De werklozenmarkt van 2004 in cijfers Deelnemers aan trajecten: •Vanuit UWV: •Vanuit Gemeenten: •Vanuit werkgever of arbodienst: •Individueel (IRO): Gespendeerd door de overheid: € 539 miljoen Bron: NRC / Stichting Borea

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, De werklozenmarkt 2004: resultaten Werklozen doorgestuurd vanuit UWV (WAO en WW) –Werk voor minstens een half jaar: 28% –Terug naar uitkering of bijstand: 45% –Geen werk, wel succesvol uitgestroomd: 23% Werklozen gestuurd vanuit werkgever of arbodienst: –Werk voor minstens een half jaar: 31% –Terug naar uitkering of bijstand: 24% –Geen werk, wel succesvol uitgestroomd: 42% Werklozen doorgestuurd vanuit gemeenten: –Werk voor minstens een half jaar: 20% –Terug naar uitkering of bijstand: 33% –Geen werk, wel succesvol uitgestroomd: 43% Bron: NRC / Stichting Borea

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Effectiviteit arbeidsmarktbeleid (1) •Micro-effectiviteit: individu krijgt grotere kans op een baan •Wat werkt goed? –Prikkels voor uitkeringsgerechtigden: (sancties, bonussen, controles, e.d.) –Instroomsubsidies voor werkgevers •Wat werkt minder? –Additionele scholing (alleen voor specifieke groepen als ouderen) –Additionele arbeid (wel waardevol als alternatief voor regulier werk)

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Effectiviteit arbeidsmarktbeleid (2) •Micro-effectiviteit: (vervolg) –Lange termijneffect is eerder kleiner dan groter dan het korte termijn effect –De niet-markteffecten worden vaak niet meegenomen bij het oordeel over het effect van arbeidsmarktbeleid, denk aan het effect op gezondheid, sociale participatie etc. •Macro-effectiviteit is door het optreden van verdringingseffecten niet groot voor: –aansluiting vraag en aanbod op de arbeidsmarkt –banencreatie door meer aanbod en minder druk op de lonen Bron: SEOR, Effectiviteit van reïntegratie, jan. 2005

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Arbeidsmarktbeleid = keuzes maken 1.Omvang en aard van het probleem (arbeidsmarktinformatie) 2.Gaat het probleem vanzelf over? Is het probleem onoplosbaar? 3.Arbeidsmarktdynamiek – knelpunten 4.Wie wil ik helpen? Wie kan ik helpen? 5.Hoe kan ik helpen? 6.Werkt het beleid? (monitoring – evaluatie) 7.Kan het efficiënter?

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Arbeidsmarktbeleid •Work first •Niet-willers en niet-kunners •Sanctie – beloning •Stageplaatsen – werkervaring – beroepsbeeld •Startkwalificaties •Meer additionele arbeid •één loket of één loket extra? •Minder bureaucratie •Sollicitatieplicht afschaffen? •Minder markt, meer overheid

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Arbeidsmarktbeleid: de keten •CWI: inschrijving, selectie fase 1 of fase 2/3/4/ bemiddeling naar werk: prikkel op resultaat? •UWV (WW+WAO): –WW: kansrijken  werk / rest naar WWB/WAO –WAO: kansrijken  werk / herkeuren  WW/WWB –bemiddeling: (financiële) prikkel op resultaat? •Gemeenten (WWB): –Uitstroom naar werk, WAO of geen uitkering –Onvoldoende vacatures?  additionele arbeid –Sterke (financiële) prikkel op resultaat!  Budgettaire problemen? –Ontslagen  WW  taken (na enige tijd) laten vervullen door additionele arbeid? Gemeente als zinkputje?

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Hoe komen we tot een effectief arbeidsmarktbeleid voor werkzoekenden, werkgevers en de samenleving als geheel?

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, Waar moeten sociale diensten, UWV en CWI in investeren? 1.Reële doelstellingen formuleren 2.Die duidelijk maken en onderling afstemmen in de keten en regionaal 3.Inzicht verwerven in effectiviteit en efficiëntie van reïntegratie trajecten 4.Minder bureaucratie 5.Betere organisatie / ICT 6.Klantvriendelijkheid naar werkzoekenden en naar werkgevers 7.Meer contacten met onderwijsveld en bedrijven

© Prof.dr Jouke van Dijk Ketendag Noord, KETEN = DOEN! SAMENWERKEN IN DE KETEN Ketendag Noord, 15 maart 2005, Abe Lenstra stadion, Heerenveen Prof. dr Jouke van Dijk Hoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen