van versnippering tot synthese Martin.Hermy@ees.kuleuven.be van versnippering tot synthese Evelyne Fiers & Martin Hermy KU Leuven Deel 2 HPG Studiedag Kruidachtigen - Gent • donderdag 14 juni 2012

Deel III Voorstudie Voorontwerp Beplantingsplan Aanleg Beheer doelstellingen en beheer van de verschillende toepassingen van beplantingen met kruidachtigen in openbaar groen  de algemene richtlijnen uit I & II worden vertaald naar specifieke toepassingen van kruidachtigen  toepassingen worden gegroepeerd per groenhabitat = 5

B Groenhabitat BOSRAND A Groenhabitat BOS B Groenhabitat BOSRAND C OPEN groenhabitat D Groenhabitat met STENIGE BODEM E NATTE groenhabitats Geïnspireerd op: ‘Lebensbereiche’: Hansen & Stahl 1993, Sieber 1990 5

Voor elk groenhabitat : ≠ toepassingen Groenhabitat BOS  4 Groenhabitat BOSRAND  3 OPEN groenhabitat  9 Groenhabitat met STENIGE BODEM  6 NATTE groenhabitat  8 30 Waar relevant, natuurlijke vegetaties als inspiratiebron Meest geschikte uitgangsituatie Welke planten Hoe aanleg en beheer

A Groenhabitat BOS 4 toepassingen

A Groenhabitat BOS Loofbossen : natuurlijke eindstadium van de successie Gelaagdheid Lichtschaarste (‘stress’) Bodemvochtigheid Humus & strooisel Getemperd microklimaat Neerslaginterceptie …

A Groenhabitat BOS Strategieën van bosplanten Voorjaarsbloeiend bolgewas Grote, horizontale bladeren Winter (altijd)groene plant Witte bloemen Biologische nomaden uitzaaiende plant Klimplanten – niet aan bod hier !

A Groenhabitat BOS groenhabitat bos in openbaar groen Belangrijk als structuurgevend (architecturaal element) Kruidachtigen onder houtige soorten zorgen voor een extra sierwaarde  bv. stinzenplanten, ook cultuurhistorische waarde Bosklimaat: de reële minimale plantvakoppervlakte minstens 25 m x 25 m of 625 m²  essentieel voor handhaving echte bosplanten (verdere indeling, zie VDK).

A Groenhabitat BOS  Ontwerp & plantenkeuze Algemene richtlijnen voor ontwikkeling soortenrijke kruidlaag in schaduwrijke omstandigheden  Houtige soorten met volgende eigenschappen laten de ontwikkeling van een soortenrijke, bodembedekkende kruidlaag toe: Bomen/struiken met open kroon Houtachtige soorten met snel verterend bladstrooisel Diepwortelende boomspp.  Ontwerp & plantenkeuze Structuurvariatie, variatie aanpassingstrategieën (o.m. seizoenale veranderingen), bodembedekkers (bv. klimop combineren met andere vaste planten), droge schaduw (tabel III.3) ….

A Groenhabitat BOS 4 toepassingen: Kruidlaagontwikkeling in nieuwe loofhoutbeplantingen Kruidlaag van loofbossen en heestermassieven Kruidlaag onder naaldbomen Stinzenbeplantingen

B Groenhabitat BOSRAND 3 toepassingen mantel zoom

B Groenhabitat BOSRAND groenhabitat bosrand in openbaar groen Zoom Beplanting van boomspiegels bos Schaduwborder

C OPEN groenhabitat C OPEN groenhabitat Successie  Grote variatie (sturing: bodem+verstoring) ! 9 toepassingen

C OPEN groenhabitat Open habitats in openbaar groen Bol- en knolgewassen in (kort) grasland C OPEN groenhabitat Gemengde, dynamische beplantingen met een natuurlijke uitstraling Bloemenakker  pionierplanten op verstoorde bodems Bloemenweide  graslandplanten op eerder voedselarme, weinigverstoorde bodems Bloemrijke ruigtekruiden op eerder voedselrijke, weinig verstoorde bodems

C OPEN groenhabitat Open habitats in openbaar groen Dwergstruikbeplantingen heidebeplanting  meest, op zure zandgronden submediterrane beplantingen  op eerder kalkrijke bodems C OPEN groenhabitat Bloemenmassieven (gemengde beplantingen met een eerder cultuurlijke uitstraling) Incl. prairiebeplantingen

C OPEN groenhabitat Open habitats in openbaar groen Seizoensbeplantingen wisselperken, bloembakken en hangmanden

D Groenhabitat met STENIGE BODEM 6 toepassingen

D Groenhabitat met STENIGE BODEM Tredplanten in en op verhardingen

D Groenhabitat met STENIGE BODEM Puin als alternatief voor teelaarde: beplanting in minerale bodem

D Groenhabitat met STENIGE BODEM (extensieve) groendaken Beplanting Substraat Filterdoek (Drainagelaag) (Wortelvastvlies & ) Dakdichting

D Groenhabitat met STENIGE BODEM Zie vademecum

E NATTE groenhabitats 8 toepassingen

Tot slot Sterkte/Zwakte A. : Breed & veelzijdig: voorstudie  onderhoud noodzakelijkerwijze beknopt (al >430blz, maar verwijzingen ) “eerlijke” benadering selectie van “vaste planten” behandeld ‘habitat’benadering geen index verklarende woordenlijst + doorzichtige structuur nog werk voor de boeg …

the way to go: Ecologische grond van beplantingen versterken Schau- und Sichtungsgarten Hermannshof http://www.sichtungsgarten-hermannshof.de/index.php http://www.bomenwijzer.be/ Ecologische grond van beplantingen versterken Strategietypen Plantensoorten & Groenhabitats ( o.m. Kühn N. 2011. Neue Staudenverwendung. Ulmer, Stuttgart) Meer kennis operationeel maken: o.m. vaste plantenliefhebbers  know-how versnipperd  bundelen & analyseren Kennis toegankelijk maken: decision support systemen vaste planten Demonstratiegroen: vaste planten in openbaar groen (parken, wegen, kerkhoven,…) … Parken ‘ANB’

Dank u voor de aandacht & succes ! Dank aan de stuurgroepleden: Emmanuel Ampe – Vereniging Voor Openbaar Groen vzw, Geertje Coremans – Velt vzw, Paul David – ANB Vlaams-Brabant, Ludo De Bosscher – ANB Antwerpen, Luc De Cleene – KAHO Sint-Lieven Hogeschool, Kim Dekeyser – ANB Vlaams-Brabant, Geert Flamand – ANB Oost-Vlaanderen, Jasper Goffin – ANB Limburg, Leen Heemers – Proefcentrum voor Sierteelt, Geert Heyneman – Stad Gent, Filip Lievens – ANB West-Vlaanderen, Geert Meysmans –Erasmushogeschool Brussel, Mieke Schauvliege – Stad Gent, Jan Spruyt – BVBA Vaste-plantenkwekerij Jan Spruyt – Van der Jeugd, Greet Tijskens – Velt vzw, Eva Troch – ANB Centrale Diensten, Jan Van den Bogaert – Gemeente Beveren, Kris Vande Capelle – Proefcentrum voor Sierteelt, Hans Van Gossum – ANB Centrale Diensten, Chris Vermander – Buro voor vrije ruimte, Nikè Verfaille – ALERT ECO Dank aan experten: Tim Adriaens, Lieve Adriaensen, Antoinette De Wit, Rudi Geerardyn, Beate Hüttenmoser, Jean Lemaire, Cathy Portier, Cassian Schmidt, Heilien Tonckens, Herman van den Bossche, Paul Van den Bremt en Wouter Van Landuyt. Welgemeende dank aan: Evelyne Fiers Eva Troch – leidend ambtenaar Relinde Baeten “fotografen” … Dank u voor de aandacht & veel succes !