Hulpverlener als nabestaande 27 november 2010

Hulpverlener als nabestaande Karen De Waele Chris Erauw CGG Mandel en Leie – Suïcidepreventiewerking Lid Werkgroep Verder Pres.Rooseveltplein 12 A 8500 Kortrijk Tel.: 056/23 00 23 E-mail: karen.dewaele@hotmail.com Werkgroep Verder – Projectmedewerker Nabestaande Beertsestraat 21 1500 Halle Tel.: 02 361 21 28 E-mail: chriserauw@werkgroepverder.be

Kennismaking Naam Functie en werksetting Waarom deze workshop? Verwachtingen

Cijfers ? Onderzoeker Jaar % nabestaanden Onderzoeksgroep Residentieel (R) Ambulant (A) Holden 1978 43% (25% - 2) Psychiaters Psychologen R Lapp 1986 38% Psychotherapeuten R + A Chemtob et al. 1988 51% Grad et al. 1997 70% Alexander et al. 2000 67% (21% - 1) (66% - 2/6) (13% - 7/15)

Achtergrond Als hulpverlener grote kans om dit mee te maken Goed suïcidepreventiebeleid => meer suïcides van personen die in therapie zijn, minder in alg bevolking Hulpverleners zijn een groep nabestaanden die vaak wordt ‘vergeten’ → Taboe in de GGZ?!

”There are two kinds of caretakers: Those who have experienced the suicide of a patient and those who will”

Impact van een zelfdoding op de hulpverlener? Beïnvloedende factoren Duur en intensiteit van de hulpverleningsrelatie Mate van kwaadheid / vijandigheid Onverwachte karakter Persoonlijke draagkracht van de hulpverlener Werkomgeving (residentieel, ambulant, privé) Geslacht van de hulpverlener Plaats van de zelfdoding en methode

‘When someone with whom we have had the privileged intimacy of a therapist-client relationship takes her or his own life, it leads to a lot of “soul-searching”, not just about professional, but also about the deepest personal issues’ . (Rycroft in Weiner, K. (2005) (red.), Therapeutic and legal issues for therapists who have survived a client suicide, The Haworth Press, Binghamton, NY).

Heb je zelf al een cliënt verloren door zelfdoding? Eigen ervaring Heb je zelf al een cliënt verloren door zelfdoding? Verhaal… Welke impact had dit op jou? -toen en nu- - op persoonlijk vlak - op professioneel vlak (lichamelijk, emotioneel, gedachten, gedrag)

Impact van een zelfdoding op de hulpverlener? Persoonlijk? Zelfde thema’s als familieleden & vrienden van de overledene Schok en ontkenning Verdriet Angst Schaamte –en Schuldgevoelens (vrouwen>mannen) Kwaadheid Opluchting

Depressie en suïcidale ideaties Isolatie Machteloosheid Aandacht en concentratie Thuissituatie

Professioneel: Gevoel gefaald te hebben als hulpverlener Twijfelen aan eigen hulpverlenings-vaardigheden, klinisch oordeel en competentie Angst negatief te worden beoordeeld door collega’s Angst voor reacties uit de omgeving van de cliënt Angst voor herhaling Angst voor publieke vernedering, bekendmaking in de media en/of een rechtzaak

Dit alles leidt tot veranderingen in het therapeutisch handelen: Meer verslaggeving en communicatie Actief zoeken naar informatie over suïcidepreventie en risico-inschatting Alerter voor signalen van suïcidaliteit Meer doorvragen over suïcidaliteit bij mogelijke risicopatiënten Sneller beslissen tot opname

Soms ook: Minder suïcidale cliënten in begeleiding nemen Dwangmatig willen helpen van andere cliënten uit angst voor een volgende suïcide Overwegen van ontslag

Opvang van de hulpverlener na een suïcide Hoe ben je er zelf mee omgegaan: zelfzorg? Hoe ben je na de suïcide opgevangen: - Op het werk? - In je omgeving? Wat was helpend en wat niet?

Opvang van de hulpverlener? Eigen familie / vriendenkring Praten met collega’s (informeel !) Gewoon terug aan het werk gaan (+ literatuurstudie) Question: What helped me the most was… Female Male Total Answer N (%) N (%) To talk To discover reasons To work To ruminate To rationalize 27 (75) 3 (8) 1 (3) Time To think about To study literature 8 (30) 3 (11) 2 (7) 35 (56) 9 (14) 3 (5)

Helpend? Kunnen kiezen of men thuisblijft na de suïcide of niet Casusbespreking in teamverband Psychologische autopsie Draaiboek Supervisie Feedback Spiritualiteit Informele gesprekken met collega’s

Tijd nemen voor zichzelf Bijwonen van de begrafenis Erover praten met de eigen familie en vriendenkring Contact met familie/ nabije omgeving van de cliënt Contact met andere hulpverleners die ook de suïcide van een cliënt meemaakten Training in suïcidepreventie en het verkennen van de eigen beleving

Een mengeling van formele en informele steun geeft meest voldoening. Hulp dient aangepast te zijn aan de individuele noden van de hulpverlener: wat voor de ene helpend is, is dat voor de andere niet →Geen hulp opdringen

Opvang van de hulpverlener? “What is needed most of all is to create a change in institutional culture in which postvention after the suicide of a patient is a natural and common practice.” (Michel, 1997)

Vraag naar gesprek van de omgeving van de cliënt Beroepsgeheim geldt ook na overlijden ? Zorg voor de nabestaanden Mogelijkheden: - Instemmen - Weigeren - Gesprek aan collega overlaten - Gesprek samen met collega

Inhoudelijke mogelijkheden: Beluisteren en opvangen Psycho-educatie over suïcide en rouw na suïcide Eigen beleving en emoties bespreken Antwoorden op inhoudelijke vragen…(?!) Geen eenvoudige zaak! Wat is jouw standpunt? Wat zou je wel doen en wat niet?

Tips voor het gesprek met de familie/ omgeving eerste contact met de familie/ omgeving samen met een collega, andere hulpverlener steunend, vooral luisteren de familie/ omgeving ruim de gelegenheid bieden om vragen te stellen bespreken welke inspanningen zijn geleverd om de betrokkene te behandelen gelegenheid bieden om eventueel kwaadheid te uiten

eigen persoonlijk verdriet kenbaar maken kan steunend zijn inbrengen dat het rouwproces na een zelfdoding moeilijk en complex kan verlopen bevragen welke hulp de omgeving verwacht en eventueel doorverwijzen adviseren in deze emotionele periode geen belangrijke beslissingen te nemen (e.g. verhuis, werk opgeven)

Bedankt voor jullie aandacht ! Voor meer info: Werkgroep Verder www.werkgroepverder.be 02 361 21 28 info@werkgroepverder.be