Jeugdhuizen in Vlaanderen Een onderzoek bij jeugdhuizen, medewerkers en bezoekers Pieter De Pauw, Wendy Smits, Hans Vermeersch, Bram Spruyt, Nele Cox, Mieke Verhaeghe

Situering Reeks onderzoeken jeugdwerkvormen 2010: jeugdbewegingen 2013: WMKJ’s 2014: jeugdhuizen

Opzet: doelstellingen Inzicht werkingen, medewerkers en bezoekers Wie of wat zijn ze, wat drijft hen? Motivaties jongeren Hoe zit het met de motivatie, Wat halen ze uit het jeugdhuisbezoek? Vrijwillige & professionele ‘begeleiding’ Sterktes, knelpunten & groeipaden

Opzet: methodologisch Vragenlijsten Vorige studies, bestek, literatuur, focusgroepen Vier verschillende: Verantwoordelijke beroepskrachten vrijwilligers bezoekers Steekproef Selectie: 85 jeugdhuizen Representatief: verstedelijkingsgraad, tewerkstelling (en lid Formaat, oprichtingsjaar)

Opzet: methodologisch Bevraging Online 1 verantwoordelijke Alle vrijwilligers & bezoekers (min. criteria) Alle beroepskrachten (uit alle jeugdhuizen met beroepskracht) Respons 73 verantwoordelijken 245 vrijwilligers (63 JH’en) 795 bezoekers (84 JH’en) 114 beroepskrachten (75 JH’en)

Opzet: methodologisch Analyse Beschrijvend Verklarend Kenmerken JH’en en medewerkers → bezoekers Vergelijkend Ander jeugdwerk Niet-jeugdhuisparticipanten (JOP-monitor 3: Vlaamse jongeren 14-30 jaar) Rapportering Terugkoppeling via focusgroepen

De bezoekers: Wie zijn ze, en wat drijft hen?

De bezoekers: wie zijn ze?   Jeugdhuis WMKJ Jeugdbeweging Jongens 65% 76% 41% Niet-Belg (3 gen.) 10% 62% 12% Onderwijsvorm (S) ASO + KSO 63% 22% 66% TSO 29% BUSO + (D)BSO 8% 56% 6% Gezin Beide ouders werken 46% 80% Hoger geschoolde ouders 67% 30% Gemakkelijk rondkomen 87% 75% 94% Deelname ouders JW 49% 19% 81% Geloof Christen 34%  23% 42% Moslim 1% 0,2% Vrijzinnig/niet gelovig 35% 58%

De bezoekers: het bereik van jeugdhuizen Gemiddelde aantal bezoekers Activiteit: 118 - Instuif: 45 Meer bezoekers als… Infrastructuur ‘gezond’ is Er een beroepskracht is Er een sterke (grote) vrijwilligersploeg is Er cult./art. projecten lopen Er een betere relatie is met de buurt Rekrutering: Vrienden 37% op eigen initiatief Open activiteit (43%) Facebook (20%) vs. website (8%) Rekruteren in scholen, sterk gerelateerd aan aantal bezoekers. 4 op 10 jeugdhuizen bereikt jongeren uit meerdere steden/gemeenten

De bezoekers: drempels Het beeld dat de jongeren en hun ouders al dan niet hebben over de jeugdhuizen. “Ze sturen hun kind naar de jeugdbeweging om zondagmiddag spelletjes te spelen: een duidelijke reden. In het jeugdhuis is dat veel losser. Veel ouders vragen zich af: wat doen ze eigenlijk in een jeugdhuis? ‘Wat doe je daar? Tappen? Is dat niet eerder een cafébaas die dat doet?’” (Focusgroep beroepskrachten)

De bezoekers: drempels Het ontbreken van een uitgebreid onthaalbeleid voor nieuwkomers “Het is een moeilijk evenwicht: je wil er voor zorgen dat iedereen zo goed mogelijk overeenkomt, maar hoe meer die groep samenklit, hoe moeilijker het wordt voor nieuwe mensen om toe te treden. Ik probeer daar wel over te praten:’ jullie zijn ook op een dag voor de eerste keer binnengekomen, en we stonden ook open voor jullie’. Maar je merkt ook als er nieuwe mensen binnenkomen dat iedereen zich afvraagt: wat komen die hier doen?”(Focusgroep beroepskrachten)

De bezoekers: de tevredenheid Algemene tevredenheid: 8,1/10 iets lager dan die van de WMKJ-jongeren (8,4) en de jeugdbewegingsleden (8,6) wel hebben de bezoekers al minder gedacht aan stoppen met naar het jeugdhuis te gaan (17%, vs. 23% WMKJ en 31% JB). Varieert significant tussen de jeugdhuizen, 11% van de verschillen in tevredenheid bij jongeren is jeugdhuisgebonden

De bezoekers: diversiteit Jeugdhuizen voor alle jongeren Rekruteren breed, en 44% niet-ASO Toch: ‘middenklasse’, maar ‘minder erfelijk’ Wens diversiteit achtergrond, gender, cultureel Divers bereik als ‘zwakte’

De bezoekers: cherchez la femme? Opvallend: aandeel vrouwen is laag Mannelijk aanbod? Vrouwelijke activiteiten → meer bezoekers Jeugdhuizen als ‘Mancaves’?

De bezoekers: wat drijft hen? Doelen jeugdhuis: Thuis jongeren, vrienden ontmoeten Plaats experiment, bijleren, zelfontplooiing, verantwoordelijkheid, zinvolle tijdsbesteding Verwachting van jongeren: Wat JH vooral zou moeten doen: Feestjes, concert & podium Instuif, ontmoeting Sterktes JH’en (v): Sfeer & groepsgevoel Inspraak & participatie Activiteiten

De bezoekers: wat drijft hen? (c) Besluit: Doel = Verwachting = Sterkte Sfeer of meer: diversiteit in motivaties? ‘Sfeer’: vb. ‘Ik amuseer mij hier’ ‘Chill’: vb. ‘Ik kan hier ook gewoon niets doen en tot rust komen’ ‘Zelfontplooiing’: vb. ‘Ik kan zelf mee vorm geven aan het jeugdhuis’ ‘Maatschappelijke binding’: vb. ‘Ik voel me meer betrokken bij de samenleving’

De bezoekers: wat drijft hen? Waarom oog hebben voor diversiteit in motivaties? 1. Tevredenheid= sfeer + zelfontplooiing + maatschappelijke binding! 2. Motivaties geassocieerd met interesses en gewenste aanbod jeugdhuis Jongeren die hoog scoren op zelfontplooiing houden er bijvoorbeeld van om cursussen te volgen/creatief bezig te zijn Ze willen dat het jeugdhuis meer nadruk legt op expressie en uitstappen.

De bezoekers: wat drijft hen? 3. Niet-ASO scoren hoger op ‘zelfontplooiingsmotivatie’ Bezoekers die geen ASO volgen/hebben gevolgd hebben het gevoel door hun bezoek …meer zelfvertrouwen te hebben gekregen …in grotere mate te hebben ontdekt waar ze goed in zijn …zelfstandiger te zijn geworden … beter dingen te kunnen plannen of organiseren … meer rekening te houden met andere mensen … meer vertrouwen te hebben in anderen … meer open te staan voor andere meningen … meer het gevoel te hebben te kunnen zijn wie ze zijn

De bezoekers: wat drijft hen? 4. Motivaties verschillend gerelateerd aan overweging om vrijwilliger te worden: belang voor voorbestaan van jeugdhuis! Jongeren die hoog scoren op ‘zelfontplooiing’ Jongeren die hoog scoren op ‘maatschappelijke binding’ 5. Jeugdhuizen die inzetten op meer dan sfeer: betere relatie buurt & lokale bestuur

De bezoekers: is een divers jeugdhuis beter? Bezoekers (en zeker vrijwilligers) willen niet minder diversiteit, in tegendeel Een groter aandeel vrouwelijke bezoekers is positief geassocieerd met de tevredenheid van mannelijke bezoekers Een groter aandeel allochtone bezoekers leidt tot minder etnocentrisme Socio-economische kansengroepen zijn meer tevreden over hun jeugdhuis als ze geen ‘uitzonderingspositie’ innemen Een actieve aanpak m.b.t. diversiteit hangt samen met hogere inschatting van diversiteit, maar niet noodzakelijk van reële diversiteit Diversiteit m.b.t. muzikale voorkeur, zie later

Vrijwilligers en beroepskrachten

Vrijwilligers: aantal gemiddeld 17 vaste vrijwilligers per jeugdhuis Meer vrijwilligers als… Er een beroepskracht is Als het goed zit op vlak van infrastructuur, financiën, relatie buurt/lokale bestuur Als de nadruk ligt op instuif (eerder dan feest, concert…), bieden van zinvolle vrijetijdsbesteding en het aanleren van verantwoordelijkheid

De vrijwilligers: wie zijn ze?   Bezoekers Vrijwilligers Jongens 65% 74% Leeftijd (gem./med.) 21,6/20 23,4/22 Niet-Belg (3 gen.) 10% 11% Schoolgaand 71% 53% Onderwijsvorm (S + NS) ASO + KSO 56% 55% TSO 34% 38% BUSO + (D)BSO 7% Gezin Hoger geschoolde ouders 67% 73% Deelname ouders JW 49% 42%

Vrijwilligers: tevredenheid Gemiddelde tevredenheid: 8/10 (jeugdbewegingen: 7,9/10; WMKJ’s: 7,7/10) Wat bepaalt de tevredenheid van de vrijwilligers? Een goede relatie met de stad/gemeente Groot bereik van het jeugdhuis (aantal bezoekers) Lidmaatschap jeugdhuis van Formaat Hoger % allochtone bezoekers Gemiddeld jongere bezoekerspopulatie Appreciatie: vooral gevoel van maatschappelijke appreciatie Vergoeding in natura Perceptie van respect door bezoekers Goede communicatie/vertrouwen binnen het team en het gevoel uitgedaagd te worden Het kunnen beschikken over een permanent gebouw Een gezonde financiële situatie van het jeugdhuis Jeugdhuis in stedelijke context

Beroepskrachten: met of zonder? Vrijwilligers versus beroepskrachten? ’70: inspraak, zelfbeheer ‘80: beroepskrachten herontdekt 44% van de jeugdhuizen wil geen beroepskracht Vrees verlies spontaniteit/onafhankelijkheid Hebben een eerder ‘traditioneel’, gesloten profiel: Toog centraal, minder nadruk op activiteiten Hechte band vrijwilligers Minder divers publiek

Beroepskrachten 25% van de jeugdhuizen heeft een beroepskracht Ouder, groot/modern/gezond gebouw Concert/podium, cult./art. projecten, vormingen/workshops Vrijwilligers uit prof. JH: 2x vaker vormingen/cursussen Sterkte: ruimte voor experiment/leren Minder goed op valk van sfeer/groepsgevoel) Meer (diverse) bezoekers Meer gedragen door buurt

Beroepskrachten: met of zonder? 11% van de jeugdhuizen wil een beroepskracht Vooral: ‘frisse wind’ Verbreding netwerk, dynamiek, het wakker houden van de vrijwilligers Stabiliteit/continuïteit Minder: jongeren (talent, inspraak) Hoe zien de beroepskrachten hun rol? Eerder ‘Ondersteunen’/begeleiden/motiveren jongeren Inspraak, ondernemerschap, initiatiefname, de identificatie van talenten Minder ‘Trekken’ Zorgen voor vernieuwing/verbreding/verbetering, taken overnemen

Beroepskracht: betere werking? Eerder ondersteunend dan trekkend bk → innovatie vrijwilligers bk → maatschappelijke binding bezoekers verklaring: meer kernvrijwilligers vrijwilligers als sterkhouders: bezoekers meer tevreden als… Vrijwilligersploeg groot is Het goed zit op vlak van vertrouwen en communicatie tussen de vrijwilligers Visie van de vrijwilligers gericht is op ‘(zelf)onplooiing’ en ‘ongedwongen onmoetingsplaats’ Conclusie: Beroepskracht leidt niet tot ‘betere’ maar tot andere werking Afhankelijk van doelstellingen en bereik

Beroepskrachten: tevredenheid JH bestuur als werkgever (75%) Tevredenheid bk hangt af van werkgever en is hoger bij… Communicatie/feedback Vertrouwen, waardering, aanmoediging tot innovatie Goede arbeidsvoorwaarden Kennis/ervaring werkgeverschap! Echter: vaak gebrek aan… uitgewerkt personeelsbeleid (1 op 4: VTO, intervisie, evaluatie, werkoverleg) aanmoediging tot innovatie (1 op 4) erkenning/waardering (1 op 5)

Vrijwilligers en beroepskrachten JH bestuur ‘capabele werkgever’ (volgens BK): 49% Inschatting tijdsinvestering/verantwoordelijkheden werkgeverschap wordt laag ingeschat bij jeugdhuizen zonder BK Leeftijdsverschil, factor om van job te veranderen Nood aan nadenken over… Samenwerking en evaluatie Gewenste profiel en taakinhoud: ‘administratief genie’ of ‘bezieler en inspirator’?

Jeugdhuiscultuur

Jeugdhuiscultuur Waar mensen elkaar opzoeken ontstaan ‘microculturen’ Zorgt dus voor sterk ‘soort zoekt soort effect’ Versterken elkaar Zorgt voor verschillen Tussen jeugdhuizen Tussen bezoekers en niet-bezoekers Ontstaan van informele drempels

Jeugdhuiscultuur: muzikale stijl Muziek speelt een belangrijke rol in de jeugdhuiscultuur Tevredenheid met muzikale stijl sterk geassocieerd met algemene tevredenheid Hebben jeugdhuizen een eigen muzikale stijl? Ja! Sterke verschillen tussen jeugdhuizen in mate waarin bepaalde genres aan bod komen: rock, pop, rap, hip hop & RnB, techno, drum ’n bass, metal, punk en gothic Sterke samenhang tussen voorkeur bezoekers en wat er gedraaid wordt. Minder verschillen tussen jeugdhuizen op vlak van favoriete vrije tijdsactiviteiten

Jeugdhuiscultuur: muzikale stijl Tevredenheid met muzikale stijl sterk geassocieerd met algemene tevredenheid Dit is in het bijzonder zo bij de mannelijke bezoekers… Tevredenheid met muzikale stijl (en algemene tevredenheid) Bepaald door eigen voorkeur … en gemiddelde voorkeur in jeugdhuis! … en frequentie waarin genres van voorkeur aan bod komen!

Jeugdhuiscultuur: voorbeeld

Jeugdhuiscultuur: diversiteit Hoe verder muzikale voorkeur van een bezoeker afwijkt van gemiddelde bezoeker van het jeugdhuis, hoe meer ontevreden Tevredenheid muzikale stijl/algemene tevredenheid Lager wanneer: De diversiteit in muziekvoorkeuren in het jeugdhuis hoog is De diversiteit in genres die aan bod komen in het jeugdhuis hoog is Dus: makkelijker een homogene groep tevreden te houden dan een diverse?

Jeugdhuiscultuur & gender  Genre M/V ? Pop, hitparademuziek VVVV Metal MMMM Techno, electro, house MMM Hardcore, gabber, hardstyle, jump Klassieke muziek Punk Rock MM Gothic M Jazz Rap, Rnb, hiphop V Drum ’n Bass, Dubstep Reggae M/V

“Ik denk dat we vijf jaar terug heel veel meisjes hebben verloren, omdat we met een ‘metalkern’ zaten. Keihard, bier drinken, headbangen… Vrouwen gingen dan eerder naar een gezellig cafeetje, met ‘lampedeirkes en al van die dingen’” (Focusgroep beroepskrachten)

… en hebben al vaker gedacht om te stoppen met het jeugdhuisbezoek! Jeugdhuisbezoekers ‘meer mannelijke muziekvoorkeur’ dan de gemiddelde ‘Vlaamse jongere’ Zeker de vrouwelijke bezoekers! In jeugdhuizen met een meer typisch mannelijke muziekstijl zijn bezoekers met voorkeur voor eerder ‘vrouwelijke’ genres vaker ontevreden … en hebben al vaker gedacht om te stoppen met het jeugdhuisbezoek!

Jeugdhuiscultuur: besluit Engagement in jeugdhuizen minder ‘geformaliseerd’ en meer ‘laagdrempelig’ “Als ze toekomen en meteen al mogen tappen, en als ze de sleutel krijgen, dan zijn die direct gemotiveerd om iets te doen…” (Focusgroep vrijwilligers) “In een jeugdbeweging… daarin zit je vanaf je 7 jaar, dat engagement krijg je met de paplepel ingegoten, en die vinden dat ook normaal dat je in je laatste jaar naar leiding gaat,… daar voelen ze dat er op je gerekend wordt, om verantwoordelijkheid op te nemen voor de leden. Maar in een jeugdhuis zie je vaak gasten die op hun 15 het gevoel hebben niet meer te passen in JB, en dan iets meer naar het JH overhellen”. (Focusgroep beroepskrachten) Anderzijds kunnen in een dergelijke setting sneller informele, wellicht minder zichtbare drempels ontstaan: de muziekstijl van het jeugdhuis, kan zo’n drempel zijn.