Rudi Roose Leuven – 3 maart 2010 Kortrijk – 17 maart 2010

 Etiologische benadering: focus op oorzaken van probleemgedrag, die in individu en/of samenleving te situeren zijn: ◦ Individu: stoornissen, gebrekkige moraliteit, … ◦ Samenleving: armoede, inadequate opvoeding, invloed van de peer groep, …  Interactionistische benadering: focus op betekenis van definiëring van probleemgedrag en gevolgen van deze definiëring

 In een etiologische benadering ligt de nadruk op een interventie als het voorkomen en oplossen van problemen  In een interactionistische benadering ligt de nadruk op een interventie als een tussenkomst die verschillende betekenissen kan hebben en verschillende gevolgen, ook onbedoelde en ongewenste

 Huidig debat over probleemgedrag focust overwegend op preventie en sanctionering  Maatschappelijke ontwikkelingen met verschuivende kijk op jongeren en gedrag van jongeren ◦ 1980: sociaal vernieuwde kind  Oog voor context van gedrag, bijvoorbeeld perspectiefloosheid van aantal jongeren, …  Oog voor maatschappelijke kwetsbaarheid van jongeren ◦ 2010: kind van de morele herbewapening  Oog voor beschermen van de samenleving tegen risicogedrag

 Verruiming van het risico-idee ◦ De verschuiving van the century of the child naar the century of the child at risk en the child as a risk  Specifiek preventieconcept: prevention trough early detection ◦ Zo vroeg mogelijk problemen onderkennen en tussenkomen  Cf. ADHD kan leiden tot delinquentie?  Nadruk op zero tolerance

 Voorspelbaarheid is twijfelachtig ◦ Discussie over preemptive strike (als vorm van agressie)?  Leidt mogelijk tot reductionisme van problemen ◦ Biologisch reductionisme: gedrag wordt vooral biologisch verklaard en beantwoord  bijvoorbeeld debat ADHD  leerprojecten: gedrag leren beheersen in context die zelfde blijft? ◦ Depolitisering van gedrag: afknippen van sociale component  Cf. bijvoorbeeld discussie Parijs en later Brussel, benoemd als symptoon van slechte opvoeding?

 Preventie: risico op ontstaan TABOERUIMTES ◦ Leidt preventie tot voorkomen van gedrag of tot zwijgen over gedrag?  Als je kinderen altijd maar zegt dat ze niet met vuur mogen spelen zullen ze niet meer komen vertellen dat het huis in brand staat  Focus op vermijden kan leiden tot niet meer kunnen benoemen van problemen en/of verschuiven van problemen ◦ Cf. drugbeleid >< niet meer spreken over druggebruik? ◦ Cf. pestbeleid >< pesten verschuift zich buiten de school? ◦ Cf. inschakelen politie bij ‘geweld’ >< verschuiven buiten school?

 Nadruk op preventie en beheersing houdt dus risico in van verhindereren/verminderen van ruimte voor discussie over betekenis van gedrag en betekenis van benaderen van dat gedrag ◦ Bestaat er bijvoorbeeld zoiets als zinloos geweld?

 Idee van tussenkomst wijst op reflectie over feit dat problematisch gedrag niet ◦ zomaar bestaat ◦ maar dat we dit definiëren op een bepaalde manier ◦ en daarop tussenkomen ◦ met mogelijk verschillende gevolgen ▶Wie definieert dus wat als probleem, op welke gronden en met welke gevolgen?

 Waarover hebben we het als we spreken over probleemgedrag, over agressie en geweld? ◦ Dikke begrippen die veel verschillende soorten gedrag kunnen dekken: wat wordt daar nu mee bedoeld en wie vindt dit problematisch op welke gronden?  Cf. debat zero tolerance en gedrag dat we zelf ook stelden?  Cf. debat vechten op school?  …

 Jaren 1980: debat over non-interventie ◦ Omwille van experimenteergedrag dat mogelijk passeert ◦ Omwille van risico op secundaire deviantie (Lemert):  probleemgedrag wordt niet verhinderd maar net versterkt door onze interventie  Tussenkomst is in dit geval dan geen oplossing maar eerder een oorzaak  Hoe verhoudt dat zich tot huidige benaderingen en wat doen we er mee? ◦ Wat is ruimte voor begrijpen van gedrag? (Begrijpen is daarom niet hetzelfde als goedkeuren!!!)

 Op zoek naar betekenis van gedrag en complexiteit ervan ◦ Cf. spijbelproblematiek ◦ Cf. vormen van weerstand  Op zoek naar betekenis van interventie ◦ Verbindende en ontbindende factoren,  Cf. preventie van drughulpverlening: niet spreken over drugs?  Cf. discussie over jeugddelinquentie: vastpinnen van jongere op negatief element leidt tot verlies van binding

 Een constructieve benadering van jongeren ◦ Als je problemen vraagt zul je problemen krijgen (waarom) ◦ Perspectief openen voor verandering:  Van moeten moeten moeten naar ont-moeten ◦ Cf. Vuurvogelproject/leerrechtproject in Kortenberg en het zoeken van ruimte voor dialoog  Contact door niet allerlei doelstellingen voor te structureren  Oog voor ACTORSCHAP VAN JONGEREN (cf. debat over desistance en de klik die mensen maken)

 Een complex probleem  Met complexe verwachtingen, ook naar scholen  die in huidige onderwijslandschap/hulpverleningslandschap zeker geen evidentie is  maar wel een belangrijk aandachtspunt, want wat is het alternatief?