Samenwerken binnen netwerken: een organisatorische kijk op hervormingen ggz Mark Leys, VUB-MESO-OPIH mark.leys@vub.ac.be

Werkt het? Interorganisatorische netwerken… kunnen bijdragen tot meer effectieve en efficiënte zorg… Maar zijn niet altijd effectief en efficiënt… Internationaal nog steeds een zoektocht naar kennis over netwerken als onderdeel van innovatiestrategieën in de (geestelijke gezondheids)zorg

Enkele reflecties in “onderdelen” Deel 1: een paar basisvragen Deel 2: een interorganisatorisch netwerk Structuur Interactie Omgeving Change management

…die in de zorg wel eens over het hoofd worden gezien Deel 1 Startvragen… …die in de zorg wel eens over het hoofd worden gezien … … en die nuttig kunnen zijn als je “bottom-up” een model moet uittekenen

Samenwerken? Verschillende niveau’s Tussen personen-klinisch niveau Tussen verschillende beroepsgroepen met hun eigen expertise, cultuur, visie en belangen Methodieken zoals case-management Tussen teams/afdelingen Tussen afdelingen- en/of organisaties Binnen een “sector” (een institutioneel veld) “ketenzorg”: bijv van acute zorg naar postacute of revalidatie Tussen sectoren Verschillende “velden” met andere regels, cultuur, aanpak, visie, financiering, ….

Samenwerken? Informeel of Formeel Informeel/spontane samenwerking Op basis van spontaan ontstane contacten, toevalligheid, affiniteit,… = sociaal netwerk Formeel/ verplichte samenwerking Op basis van externe druk, vastgelegde opdrachten, afspraken, regels, procedures,

Samenwerken? Coördinatie, collaboratie of integratie? Gebruik maken (consulteren) van expertise van organisaties en sectoren? Of Doorverwijzen? een netwerk van organisaties naar wie mensen kunnen worden doorverwezen ifv hun behoeften Streven naar een gedeelde, gemeenschappelijke aanpak?

Deel 2 Interorganisatorische netwerken in het kader van de Belgische GGZ hervormingen

Een ge-deinstitutionaliseerde GGZ deinsititutionalisering = inspelen op verschillende behoeften in verschillende levensdomeinen van de patiënt …in de “thuis”omgeving van personen met een ggz probleem Met als doel maatschappelijke integratie en particpatie Ondersteunen van levensdomeinen niet “sequentieel”, maar “synchroon” Standaardpakketten werken niet omdat Behoeften zijn niet bij iedereen hetzelfde Behoeften kunnen variëren over de tijd

Interorganisatorische netwerken Zelfstandige, autonome, organisaties Met eigen doelstellingen Met eigen visie Met eigen belangen Met eigen stakeholders Werkend in uiteenlopende randvoorwaarden Moeten een gemeenschappelijke werkwijze vinden Om de vooropgestelde doelstellingen te realiseren

Interorganisatorische netwerken Instappen in interorganisatorisch netwerk vraagt ook veranderingen in intraorganisatorische werkwijzen

Interorganisatorische netwerken Structurele configuratie van netwerkmodel Complexiteit (homogene vs heterogene netwerken): aantal partners, differentiatie van deelnemende partners, aantal sectoren “deelnetwerken” (cfr regionale opdeling, subnetwerken per functie,…) Bestuursmodel (governance) Strategisch versus operationeel bestuur Rol- en taakverdeling Interactie binnen netwerkmodel Verwachtingen, visies/betekenissen, belangen, macht,… Ontwikkelen van vertrouwen belangrijker dan procedures en regels Het ontwikkelen van een nieuw “institutioneel veld” Regionale en subregionale context Afstemmen van verkokerde sectorgebonden en soms conflicterende regelgeving

Wat weten we? Werkt het? Er moet over alle dimensies van een netwerk grondig nagedacht worden: Sturend, maar met voldoende participatie van alle leden Voor de uitrol, bij het design Tijdens de implemenatie om bij te sturen op basis van systematische evaluatie Er wordt echter niet altijd even grondig nagedacht over alle aspecten die komen kijken bij netwerkontwikkeling Er is vaak te weinig expertise en coaching

Levenscyklus van netwerken Bureaucratiseer niet alles van bij de start Een formeel netwerk staat er niet vanaf de eerste dag Verschillende fasen: ontwerp, experiment/piloot, uitbouw/schaalvergroting, verduurzaming leren op verschillende niveaus, met verschillende partners Netwerken ontwikkelen zich niet lineair Er is niet een uniek of beste netwerkmodel Cfr context complexiteit

Wat weten we? Werkt het ? Netwerkontwikkeling = Sturing & Bijsturing Change management & evaluatie Commitment Participatie Delen van een visie Plaats vinden voor tegenstrijdige belangen Tijd