| pagina 1/x | Afdeling Communicatie Waar het Europa debat over moet gaan: de interne markt en de euro. Met Europa meer duurzame groei. Dr. Bart van Riel/ SER secretariaat/ Bofeb/ Universiteit Leiden Openbaar college Pro-demos 31 maart 2014

|Bart van Riel |EMU ?

 Diepe integratie: wegnemen belemmeringen achter de grens (dus niet alleen tarieven, quota aan de grens).  Daarin vergelijkbaar/soms zelfs verder dan bestaande federaties.  Hoe? Verschillende technieken uiteenlopend van complete harmonisatie tot wederzijdse erkenning.  Kenmerkend interne markt: concurrentie vindt plaats binnen uitgewerkt kader van minimumnormen voor de bescherming van werknemers, consumenten en milieu. EU interne markt: diepe integratie zonder politieke unie

|Bart van Riel |EMU Vergelijking met andere federaties Bron: G. Anderson 2012 (Internal markets and multilevel governance, OUP)

|Bart van Riel |EMU Waarom moet het debat over de voltooiing van de interne markt en de versterking van de EMU gaan?  Terrein waar de EU ook de meeste bevoegdheden heeft: communautaire methode. Daar zal het ook over gaan.  Economische motor: hier komen de economische voordelen van de EU vandaan. Die groei hebben we nodig. Offensieve groeistrategie.  Belangrijkste instrument waarmee Europa de uitdagingen van globalisering aan kan gaan.  Grootste crisis voorbij, maar behoefte aan sterkere coördinatie economische beleid.

|Bart van Riel |EMU  Normale wetgevingsprocedure in de regel van toepassing: - EP en Raad hebben samen laatste woord - Raad beslist met gekwalificeerde meerderheid - Exclusief initiatiefrecht Europese Commissie  Hof van Justitie waakt actief over rechten van burgers en bedrijven Interne markt beleidsterrein met de meeste bevoegdheden: daar hebben EP en Commissie veel te zeggen!

|Bart van Riel |EMU  Grootste politieke families zijn over het algemeen voor integratie met hoog beschermingsniveau.  Verschillen tussen de grote families vooral links- rechts: hoogte van beschermingsniveau versus lastendruk.  Alde (libereralen) positie hier wisselend.  Maar soms lopen verschillen door de families: zwangerschapsrichtlijn. EP en interne markt: wat valt er te kiezen?

|Bart van Riel |EMU Economische motor: Hoe leidt marktintegratie tot meer welvaart?  ‘ statische’ effecten: comparatieve voordelen en schaalvoordelen leiden tot meer specialisatie, en dat leidt tot een hogere productiviteit (efficiëntere allocatie), lagere prijzen en meer keuzes voor consumenten.  ‘dynamische’ effecten. Productiviteit stijgt door meer concurrentie (selectie), meer innovaties  CPB: 6 procent voor Nederland in 2005, kan oplopen tot 15 procent. Meer potentieel door dienstenmarktintegratie.  Vooral Nederland profiteert vanwege ligging van de interne markt (Nederland als poort naar Europa, Xi Jinping). Hier heeft Nederland een comparatief voordeel.

|Bart van Riel |EMU Uitbreiding interne markt van belang voor economische effecten: van 184 mln inwoners (1957) tot 500 mln inwoners (2009).

|Bart van Riel |EMU Resterende belemmeringen: hier zal het over gaan  Vooral in de dienstensector, ook digitale diensten  Financiële diensten fragmentatie: noodzaak bankenunie  Netwerksectoren: ontbreken fysieke infrastructuur, prijsverschillen, grote verschillen in beleid.  Energiemarkt  Daarnaast: verlaging lastendruk (Refit), hoe behouden we een hoog beschermingsniveau?

|Bart van Riel |EMU Resterende belemmeringen: voorbeeld energie

|Bart van Riel |EMU  Beter profiteren van duurzame energieproductie in lidstaten door betere en meer netwerken.  Keuze mogelijkheden afnemers.  Betere prikkels voor duurzame energie: hogere ETS prijs en minder verstorende subsidies.  Minder afhankelijkheid van Russisch gas.  Concurrentiepositie: Amerikaans schaliegas.  Afbouwen administratieve en fysieke belemmingen voor een Europese energiemarkt. Uitdagingen gemeenschappelijke energiemarkt

|Bart van Riel |EMU  Mate van integratie. Voorbeeld energie: zijn lidstaten bereid om de fragmentatie van de energiemarkten weg te werken?  Meer bevoegdheden Europese toezichthouders?  Beschermingsniveau milieu, sociaal en consumenten. Keuzes bij de vormgeving interne markt: waar moet het debat overgaan?

|Bart van Riel |EMU  Basisdeal interne markt: hoog beschermingsniveau en liberalisatie.  Belangrijk voor draagvlak binnen lidstaten en van lidstaten.  Hoog beschermingsniveau ook onze voorkeur (verschil met VK opstelling sociale bescherming).  EER-landen (Noorwegen, IJsland, Lichtenstein), wel meeste regels overnemen, maar geen inspraak.  Zwitserland: ook daar ‘autonomer Nachvolzug’. Opheffen bankgeheim onder Europese en VS druk. Schijnsoevereiniteit. Geen interne markt à la carte

|Bart van Riel |EMU  Les jaren 80: Interne markt verdraagt moeilijk wisselkoersschommelingen.  Les jaren 90 (EMS): Vaste wisselkoersen lastig met vrij kapitaal verkeer.  Euro en interne markt horen bij elkaar.  Maar weeffouten: te slappe afspraken, geen bankenunie, sommige landen waren er niet klaar voor.  Herstel weeffouten: versterking bestuur, grotere reikwijdte afspraken, bankenunie, brandweer om financiele onrust te dempen (ESM).  Onder economische en politieke druk hervormingen.  Maar meer nodig om herstel te verstevigen. Bankenunie. Risicodeling. De EMU: uitdagingen

|Bart van Riel |EMU  Gemeenschappelijk toezicht ECB: gaat nu vooral om operationalisering.  Resolutiefonds: beter resultaat door inspanning EP!  Europees depositogarantiestelsel: ?  Keuring en stresstestbanken: hoe streng? Herkapitalisatie via ESM?  Hoe voorkomen we Japan-scenario?  Hoe voorkomen we bankenunie ‘light’ ?  Ook liberalisatie bank- en verzekeringsdiensten Bankenunie en EMU

|Bart van Riel |EMU Structurele hervormingen in de lidstaten Gezondheid economie HervormingenHervormingen

|Bart van Riel |EMU  Mate van risicodeling (eurobonds) of juist versterking van de marktdiscipline?  Verdere overdracht van bevoegdheden?  Sociale randvoorwaarden aan structurele hervormingen: wat kan Europa doen om de pijn te verzachten? Wat valt er te kiezen? Waar moet het debat over gaan?

|Bart van Riel |EMU  Capital economics: analyse partieel, free lunch, onrealistisch  Onrealistisch; geen verplichtingen Nederland? DNB gaat ander beleid voeren? Nederland sluit betere deals met China of VS?  Partieel: hogere groei in het jaar dat Nederland uittreedt? Geen mondiale onrust?  Free lunch: wel profijt van de interne markt, maar dan zonder regels over te nemen? Cherry- picking. Geen effecten monetaire financiering? Economische voordelen door uit de EU te stappen?

|Bart van Riel |EMU  EP medewetgever interne markt en EMU. Hierdoor geen democratisch tekort. Maar vaak technische materie.  Raad van State: versterk betrokkenheid TK bij economische beleidsafstemming.  Legitimiteit is meer het probleem. AIV: meer erkenning voor EP.  Voordelen van de interne markt en euro vaak diffuus en niet zichtbaar (bv. afwezigheid van binnengrenzen). Nadelen en misstanden vaak geconcentreerd en zichtbaar (v.b. verdringing transportsector).  Goede handhaving, voorkomen misstanden, hoog beschermingsniveau daarom essentieel.  Sterke EMU ook essentieel voor rol op wereldtoneel. Lotsverbondenheid Europa. Democratie en legitimiteit