DE BIJBEL LEZEN GISTEREN, VANDAAG EN MORGEN Didachè 2016: 'Het boek Genesis herlezen' 23.08.2016 DE BIJBEL LEZEN GISTEREN, VANDAAG EN MORGEN Een eerste oriëntatie in het boek Genesis

Didachè 2019: 'De Bijbel lezen - gisteren, vandaag en morgen' 20.08.2019 DE WONDEREN VAN EXODUS HET HISTORISCH ONDERZOEK NAAR DE UITTOCHT VAN NADERBIJ BEKEKEN HANS DEBEL De wonderen van Exodus

TER INLEIDING: BIJBEL EN HISTORICITEIT De Bijbelse teksten als uitkomst van een theologische reflectie op de geschiedenis i.p.v. weergave van de feitelijke geschiedenis Het tweevoudige risico van fundamentalisme het Bijbels fundamentalisme dat de Bijbel als ‘Woord van God’ onverkort voor waar aanneemt het atheïstisch fundamentalisme dat de Bijbel als ‘Woord van God’ elke vorm van historiciteit ontzegt  het belang om elke periode afzonderlijk zorgvuldig af te wegen in het licht van alle relevante gegevens

DRIE NIVEAUS VAN HISTORICITEIT « [S]i la foi historique d’Israël n’est pas fondée dans l’histoire, cette foi est erronée et la nôtre aussi. » (R. de Vaux, Les patriarches hébreux et l’histoire, in Revue Biblique 72 [1965] 5-28, p. 7) De Bijbelse teksten als feitelijke beschrijving van gebeurtenissen die tot in detail werkelijk hebben plaatsgevonden…? De Bijbelse teksten als aanzienlijk aangedikte beschrijving van een historische kern die onder de eigenlijke teksten bewaard is gebleven…? De Bijbel als reflectie van historisch gesitueerde ervaringen van een volk die op ‘verdichtingsfiguren’ geprojecteerd worden…?

TWIJFELS BIJ EEN MASSALE UITTOCHT De samenhang van een grootschalige uittocht met een grootschalige intocht, waarvan de archeologie tot een aanzienlijk ander beeld heeft geleid De totale afwezigheid van buitenbijbelse bevestigingen voor de uittocht en woestijntocht van een groep van 600.000 mannen met vrouwen en kinderen De problematische datering van de uittocht Ex 1,11: de bouw van de voorraadsteden Pitom en Raämses als aanknopingspunt 1 K 6,1: de bouw van de tempel in het 4de jaar van Salomo, 480 jaar na de uittocht  een tweevoudige uittocht…?

TWIJFELS BIJ EEN MASSALE UITTOCHT De implicaties van de Merneptah-stèle The princes prostrate saying: ‘Shalom!’ Not one of the Nine Bows lifts its head: Tehenu is pacified, Hatti at peace, Canaan is captive with all woe. Askhelon is conquered, Gezer seized, Yanoam made nonexistent; Israel is wasted, bare of seed, Hurru is become a widow for Egypt. All who reamed have been subdued by the King of Upper and Lower Egypt.  de onmogelijkheid om de uittocht onder Merneptah te dateren!

SPECULATIES OVER EEN BESCHEIDENER KERN Een kleinschaliger uittocht van zeshonderd ‘families’ i.p.v. ‘duizenden’ mensen (vgl. Ex 12,37; Nu 1,45-46)…? Indirect Egyptisch vergelijkingsmateriaal afbeeldingen waarop oosterse volkeren dwangarbeid verrichten een grensverslag over de vlucht en achtervolging van enkele slaven Indirecte argumenten voor het werkelijke bestaan van Mozes…?

WANHOPIGE REDDINGSPOGINGEN ‘Naturalistische’ verklaringen van de wonderen in Exodus de brandende doornstruik als optische illusie veroorzaakt door gas uit de bodem…? de ‘plagen’ als reeks van natuurrampen t.g.v. giftige algen of een vulkaanuitbarsting…? het ‘zeewonder’: een tijdelijke terugtrekking van het water veroorzaakt door dezelfde vulkaanuitbarsting…? rook, vuur, aardbeving én bazuingeschal bij de Sinaï als voorboden van een vulkaanuitbarsting…?

WANHOPIGE REDDINGSPOGINGEN Kritische bedenkingen bij ‘naturalistische’ verklaringen de onmogelijkheid om andere details te verklaren, vb. het veertig dagen durende verblijf van Mozes op de berg de ‘ongelooflijke’ samenloop van omstandigheden die eens te meer een deus ex machina vergt de redding van de historische waarheid ten koste van de theologische waarde van Exodus

EEN THEOLOGISCH I.P.V. HISTORISCH BOEK De onoverkomelijke bezwaren tegen een historiserende lectuur als uitnodiging voor een theologische benadering De wondere gebeurtenissen in Exodus als verhalende uitdrukking van het geloof in een bevrijdende God Exodus (‘uittocht’) als boek over het verbond i.p.v. over de uittocht, die slechts een uitdrukking van dit verbond is De blijvende herkenbaarheid van het geloof in een God die zich het lot van mensen aantrekt en hen wil bevrijden ‘Egypte’ als symbool voor de aan God tegengestelde samenleving en de uittocht als uitnodiging  een boek over de toekomst i.p.v. over het verleden…