Onderzoek binnenklimaat 16-6-2016 Locatie Noord Nederland Henk W Brink, Kim Wolters (Heleen Arends, Simone Doornbos) Group Facility Management

Doel bijeenkomst Terugkoppeling onderzoek binnenklimaat Informeren over de belangrijkste resultaten Uitwisselen van ervaringen die opgedaan zijn tijdens het onderzoek Afspraken maken over mogelijk vervolgonderzoek in 2017

Vormgeving binnen onderwijs

Indoor ComfortIndex © Temperatuur (op de grond en op werkbladhoogte) Relatieve vochtigheid CO2 waarde Verlichtingssterkte Afstand tot het raam Aantal personen in de ruimte Aantal stoelen

Indoor ComfortIndex © Gebruikte schalen op basis van items: Productiviteit (α 0,75) Ruimtebeleving (α 0,85) Thermisch comfort ( te koud α 0,82, te warm α 0,77) Luchtkwaliteit (α 0,77) Geluid (α 0,89) Licht (α 0,85) Uitzicht (α 0,87) Privacy (α 0,90)

Introductie Indoor ComfortIndex ©

260 1e jaars studenten van Facility Management Methode 30 koffers 260 1e jaars studenten van Facility Management 315 respondenten 260 first year students of the School of Facility Management collected the measurements at the workstation of the office worker under supervision of the researcher An Atal ENV-MB350NV temperature sensor, humidity sensor, carbon dioxide sensor and a ruler were used to collect data (demonstration) The occupant completed an the questionnaire

Algemene waardering binnenklimaat Ik geef het binnenklimaat in deze ruimte op dit moment het cijfer   Frequentie % Cummulatief % 1 13 4,1 2 10 3,2 7,3 3 31 9,8 17,1 4 39 12,4 29,5 5 41 13,0 42,5 6 80 25,4 67,9 7 74 23,5 91,4 8 25 7,9 99,4 9 0,3 99,7 100,0 Totaal 315 Ik geef het binnenklimaat in deze ruimte op dit moment het cijfer   Beta Schaal te koud -0,209** Schaal te warm -0,278*** Schaal Lucht -0,185* Schaal Geluid 0,090 Schaal Licht 0,023 Schaal Uitzicht -0,120* Schaal Privacy -0,244** Met name te warm en privacy van invloed op het cijfer voor binnenklimaat *p≤ 0.05 **p≤ 0.01 ***p≤ 0.001

Gepercipieerde productiviteit Afhankelijke variable:Het binnenklimaat heeft nu een negatieve invloed op mijn productiviteit   Beta De temperatuur heeft nu een negatieve invloed op mijn productiviteit 0,378*** De kwaliteit van de lucht heeft nu een negatieve invloed op mijn productiviteit 0,158** Het geluid heeft nu een negatieve invloed op mijn productiviteit 0,156** Het licht heeft nu een negatieve invloed op mijn productiviteit 0,148** Het uitzicht heeft nu een negatieve invloed op mijn productiviteit 0,000 Mijn gevoel van privacy heeft nu een negatieve invloed op mijn productiviteit -0,042 Afhankelijke variabele: Schaal Productiviteit   Beta Schaal Te koud -0,038 Schaal Te warm -0,090 Schaal Lucht 0,078 Schaal Geluid 0,116 Schaal Licht -0,161** Schaal Uitzicht -0,117* Schaal Privacy -0,403*** *p≤ 0.05 **p≤ 0.01 ***p≤ 0.001 Productiviteit: is vooral de temperatuur van invloed op de productiviteit Als ik de schaal productiviteit analyseer dan is mn het gevoel van privacy van invloed

Vertical air temperature difference Mean air velocity speed Normen Source Indoor temperature (°C) Humidity (%) Vertical air temperature difference Mean air velocity speed (m s-1) CO2 (ppm) NPR-CR 1752 (1999) 22.0 ± 1.0 22.0 ± 2.0 22.0 ± 3.0 30-70 0.15 0.18 0.21 460 600 1190 NEN-EN-ISO 7730 (2005) 60 <2 <3 <4 NEN-EN 15251 (2007) 21.0 20.0 19.0 30-50 25-60 20-70 >70<20 750 900 1200 <1200 When we look at the applicable standards we see that a temperature of 22 degrees Celsius the standard, only the NEN EN refers to 21 degrees for a class A building. Again I want to emphasise that the indoor temperature is not the only aspect, in this study we also studied the air quality.

Resultaten temperatuur Ik geef de temperatuur in deze ruimte op dit moment het cijfer: Wat is de luchttemperatuur binnen? (in hele graden Celsius) Gemiddelde N Standaard deviatie 19 5,50 8 2,000 20 6,73 15 1,907 21 5,24 42 1,998 22 5,54 48 2,297 23 4,93 30 1,701 24 3,14 7 2,911 25 4,00 1   Total 5,37 154 2,160 Ik geef de temperatuur in deze ruimte op dit moment het cijfer: Wat is de luchttemperatuur binnen? (in hele graden Celsius) Gemiddelde N % Standaard deviatie 19 5.0 1   20 5.7 10 3 1.494 21 5.9 38 12 1.679 22 5.1 68 1.908 23 5.5 85 27 1.777 24 5.4 87 28 1.890 25 7 2.056 Total 310 1.801 2015 2016 99% van de respondenten geeft aan dat de temperatuur niet handmatig in te stellen is Het is erg warm geweest 62% >22 graden

Resultaten Lucht 52% werkplek niet goed geventileerd Geef aan in welke frequentieklassen de gemeten relatieve luchtvochtigheid valt: RV Frequentie % Cummulatief % < 20 %RV 5,0 1,6 2 20 - 29 %RV 53,0 16,8 18 30 - 39 %RV 180,0 57,1 76 40 - 49 %RV 72,0 22,9 98 50 - 59 %RV 1,0 0,3 99 60 - 69 %RV 70 - 79 %RV 2,0 0,6 100 80 - 89 %RV Total 315,0 100,0   Geef aan in welke frequentieklassen de gemeten concentratie koolstofdioxide (CO2) valt:   frequentie Cummulatief % < 650 ppm 57 18 650 - 849 ppm 181 76 850 - 1049 ppm 65 96 1050 - 1249 ppm 7 98 > 1250 ppm 5 100 Totaal 315 52% werkplek niet goed geventileerd 54% de lucht is hier droog Vergaderruimte 2e verdieping >1250 Technisch is er geen sprake van vervuilde lucht

  Ik word teveel afgeleid door geluiden  Mijn kantoor produceert hinderlijk geluid Gemiddelde N 1 2,74 86 2 2,97 63 3 3,66 70 4 3,88 66 5 4,80 30 Totaal 3.43 315 Resultaten Geluid 47.6% van de respondenten is het bijna tot volledig eens met de stelling “Ik ervaar geluidsoverlast” (pratende collega’s 50%, telefonerende collega’s 42,5% en geluid uit aangrenzende ruimten 31,1%)

Resultaten Licht 83% van de respondenten het bijna tot volledig eens is met de stelling: “Ik heb voldoende licht om het werk uit te kunnen voeren” 10% van de respondenten geeft aan het bijna tot volledig eens te zijn met de stelling: “Ik heb last van het daglicht” Cijfer licht Aantal Frequency % 2 1 3 4 10 5 43 14 18 6 77 24 7 95 30 73 8 67 21 94 9 15 99 100 Total 315  

  Mijn gevoel van privacy heeft op dit moment een negatieve invloed op mijn productiviteit Ik geef mijn gevoel van privacy in deze ruimte op dit moment het cijfer Gemiddelde N 1 6,37 118 2 5,70 89 3 5,23 65 4 3,97 31 5 1,75 12 Total 5.53 315 Resultaten Privacy Van de respondenten geeft 41,3% aan het bijna of volledig eens te zijn met de stelling: “Ik ervaar een gebrek aan privacy” Van de respondenten geeft 43,8% aan het bijna of volledig eens te zijn met de stelling: “Ik heb behoefte aan rustigere omstandigheden”

Voorlopige conclusies Technisch voldoet het gebouw als het gaat om licht en luchtkwaliteit Temperatuurbeheersing is een probleem (externe warmtelast) Beleefde temperatuur en het privacygevoel beïnvloeden het beleefde binnenklimaat het sterkst

Voorlopige conclusies Op het moment van onderzoek (7-17 maart 2016) vond bijna de helft van de respondenten het te warm binnen In de winter is de lucht over het algemeen droog, dit wordt ook gemeld door de respondenten De helft van de respondenten wordt te veel afgeleid door geluiden en ervaart geluidsoverlast De verlichtingssterkte is over het algemeen goed Bijna de helft van de medewerkers ervaart een gebrek aan privacy

Wat zijn jullie ervaringen? Contact: Henk W. Brink MSc Function: Senior Lecturer and Researcher, Research Group Facility Management, School of Facility Management E-mail: h.w.brink@pl.hanze.nl