Workshop introductie doelmatigheid Doelgroep: opleiders en opleidingsgroep

Doel van deze workshop Zichtbaar maken hoe het thema “doelmatigheid van zorg” expliciet binnen de opleiding aan bod kan komen en hoe dit geborgd kan worden. Motiveren en stimuleren ‘de doelmatigheidsbril’ op te zetten

Opbouw workshop Het wat en waarom van doelmatigheid Vertaling naar de opleidingspraktijk Opdracht Terugkoppeling

Vraag Wat doe je al in je eigen praktijk met betrekking tot doelmatigheid? Welke rol spelen a(n)ios hierin?

Opleiden in doelmatigheid Doel: Aios leren kijken met ‘doelmatigheids’ bril Draagt bij aan: Goede opleiding verwerven van algemene competenties goede opleiding opbouwen CV management / organisatie Goede zorg houdbaarheid van zorg kwaliteit van zorg

Definitie doelmatigheid Dezelfde kwaliteit van zorg met minder middelen EN/OF Hogere kwaliteit van zorg met dezelfde middelen

Doelmatigheidsdefinitie Doelmatige gezondheidszorg als: (additionele) investeringen verbetering in gezondheidstoestand als ene (bestaande) voorziening wordt vervangen door andere (nieuwe) voorziening Met als uitgangspunt: gepaste zorg voor de patiënt Zolang het maar goedkoop is is doelmatig onzin; het gaat ook over de prespectieven en de rol verzekeringen.. beter effect behaalt dan alternatieve aanpak effect opweegt tegen daarvoor benodigde (extra) kosten (die op zich aanzienlijk kunnen zijn)

Doelmatigheidsdefinitie Het gaat om de verhouding tussen kwaliteit en kosten Doelmatig hoeft niet perse goedkoper te zijn

Waarom ? Hoge kwaliteit Stijgende zorgkosten Patiënt wenst het beste Onzinnige zorg door routines Patiënt wil meebeslissen Dubbelop zorg Mogelijkheden nemen toe Zorg schaarste Als professional willen we hogen kwaliteit leveren. Dit verlangt de patiënt ook van ons. Deze wil meebeslissen en de beste zorg op maat krijgen. En we hebben ook steeds meer mogelijkheden . Aan de andere kant is de zorg schaars. De wachttijden lopen op. De zorgkosten stijgen door verschillende redenen uiteraard. Maar oa door onzinnige zorg en dubbelop zorg. Daarom is er dan ook steeds meer aandacht voor het thema doelmatigheid: hoe kun je goede zorg leveren tegen minder kosten of hoe kun je voor de zelfde kosten betere zorg leveren ? elke medisch specialist komt ermee in aanraking. Daarom is landelijk besloten dat dit een plaats moet krijgen in de opleiding. Wij willen jullie vandaag in een vogelvlucht laten zien dat er mogelijkheden zijn en voorbeelden laten zien hoe anderen dit al aangepakt hebben. https://radar.avrotros.nl/uitzendingen/gemist/09-05-2016/ Kosten van de zorg bedraagt momenteel 94 miljard euro. Sinds de privatisering zijn de kosten van de zorg met 45% gestegen (in 10 jaar tijd dus). Voor een gezin met een nominaal inkomen bedragen de zorgkosten 20% van het inkomen. Bij ongewijzigd beleid wordt dit over 10 jaar 40% van het inkomen.

Doelmatigheid Is dit onderwerp nieuw?

Macro niveau  op macro niveau: doelmatigheid als criterium voor vergoeding in basispakket (verzekering), niet nieuw zie trechter van Dunning (in 1992 heeft de commissie dunning naast noodzakelijkheid en werkzaamheid ook doelmatigheid als 1 vd criteria voorgesteld ter bepaling of zorg vergoed wordt vanuit het basispakket) dus op macro niveau niet nieuw. Trechter van Dunning, voormalig cardioloog. Dit model werd aan het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw aangereikt Model om beslissingen over het vergoeden van behandelingen en zorg door de overheid te ‘trechteren’ door het toetsen van de zorg op achtereenvolgens Noodzakelijkheid Hoge prevalentie, Lage kwaliteit van leven, Hoge maatschappelijke kosten Werkzaamheid Effectieve behandelingen zijn beschikbaar Doelmatigheid Zijn de effecten de kosten waard? 4) de vraag of de patiënt er zelf voor zou kiezen en willen betalen

Meso niveau Op meso niveau, ziekenhuis en zorgorganisaties niet nieuw, tegenwoordig eisen instelling dat je bijvoorbeeld business cases uitwerkt wanneer je innovatie / investering aanvraagt; business case geeft aandacht aan kosten én effecten en de verhouding, vereist dus ook al een bepaald doelmatigheidsdenken,

Micro niveau: historie […] Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen […] […] Ik luister en zal hem goed inlichten [...] […] Ik erken de grenzen van mijn mogelijkheden. Ik zal mij open en toetsbaar opstellen, en ik ken mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving. Ik zal de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg bevorderen […] Uit: de Nederlandse artseneed. op micro niveau, bij arts en patient ook niet nieuw, zie artsen eed. 

Modernisering Medische Vervolg- Opleiding Is het dan nieuw in de opleiding? Relatief nieuw in die zin dat het in 2014 in het kader van algemene competenties en canmeds-canbetter als thema is uitgeroepen. Wat is wel nieuw: hoe het in de opleiding in te bedden en aios en leden van de opleidingsgroep het thema zo in hun dagelijks werk te laten integreren dat het niet extra maar een state-of-mind wordt; en dan heb je wel een aantal voorwaarden nodig (zie dan jou dia 12). Sinds 2014 is “Doelmatigheid van Zorg” één van de landelijke thema’s waaraan binnen de vervolgopleiding aandacht geschonken wordt in het kader van Modernisering Medische Vervolgopleidingen. Dit thema is een handvat voor het opleiding in de algemene competenties.

Doelmatigheidscultuur beroepsgroep en opleiding Kennis Rolmodel Reflectie Support Cultuur Eenduidig Transparant Consequent Doelmatigheid is dus geen nieuw begrip, wat nieuw en innovatief is, is hoe wij doelmatigheid inbedden in de vervolgopleiding en erop toezien dat artsen in opleiding leren denken en werken met de doelmatigheidsbril op. Voorwaarden, of ondersteuning via, om doelmatigheid van zorg in de vervolgopleiding in te bedden Kennis! Gaan we meteen verder op in Reflectie en het vermogen om vanuit de praktijk getriggerd te geraken en kritische vragen te stellen (waarom doen we wat we doen) Rolmodellen  worden jullie ook deels zelf! Ondersteunende omgeving  ziekenhuis en opleiding / vak Tav kennis: eind 2017 is de online course doelmatigheid beschikbaar

In de praktijk is het niet zo makkelijk (1) NU.nl: ‘Huisartsen schrijven antibiotica voor tegen richtlijnen in’ Geen gedeelde visie Geen ondersteunende omgeving Geen rolmodellen Geen doelmatige cultuur  Verwarring, onduidelijk beleid, ondoelmatige situaties

In de praktijk is het niet zo makkelijk (2) Onnodige behandelingen: Kijkonderzoek bij knieklachten: lang niet altijd zinvol Zware medicijnen voor patiënten die lijden aan longziekte COPD: vaak niet nodig 40% van de verrichtingen over medicatie, 30% over diagnostiek. Gebrek aan kennis? Eigenaarschap? Rolmodellen?  Antwoord blijft: eenduidig, transparant en consequent zijn!

Aspecten van doelmatigheid Bekijk de aspecten van doelmatigheid in deze dia. Bespreek met je buurman waar jij in de praktijk mogelijkheden tot verbetering ziet (5 min) Inventariseer de gevonden mogelijkheden centraal: schrijf ze op een flapover.

Mogelijkheden Onzinnige diagnostiek Onnodige behandelingen Verspilling van materialen / middelenverbruik Onnodig zorggebruik Verbetering zorgproces Etc. Middelen: denk ook aan tijdsinvestering

Hoe aan te leren? OVERLEGGEN CASUISTIEK BESPREKING VERDIEPING \ FOCUS OVERLEGGEN CASUISTIEK BESPREKING VOOR-NA BESPREKING POLI PROJECTEN CURS ONDERWIJS MODULEN TRAJECT Aandacht voor doelmatigheid in dagelijkse praktijk alle aios Doelmatigheidsprojecten op afdeling / instelling gemotiveerde aios Discipline Overstijgend Onderwijs Verdiepende cursus / modulen Onderzoek en uitvoering groter doelmatigheidsproject op afdeling / instelling / OOR Profileringsstage / differentiatiefase aios met specifieke interesse

Opdracht Bekijk in groepjes van 3 á 4 personen op welke manier je op de basislaag van de driehoek invulling geeft in de opleiding/praktijk? Bespreek tevens op welke manier jij als opleider dit kunt stimuleren (denk daarbij aan kennis, rolmodel, plek in opleiding……) Ca. 10 minuten OVERLEGGEN, DOO, CASUISTIEK BESPREKING VOOR-NA BESPREKING POLI PROJECTEN VERDIEPEND ONDERWIJS, MAATWERK TRAJECT Kijk hierbij tevens terug naar de inventarisatie van de start van de workshop

Rol opleider, opleidingsteam en aios Bespreken activiteiten doelmatigheid gedurende stages en voortgangsgesprek Vastleggen activiteiten in portfolio Ondersteunen opbouw CV tav thema doelmatigheid Voorbeelden Initiatief D-D overdracht Doelmatigheids-‘D’ Verzamel en bespreek Share for feedback Time out Feit of fabel 10 day buddy challenge

Tips voor opleiders en supervisoren voor het stimuleren van doelmatigheid op de werkvloer o.b.v. studie Stammen et al. 2017 De opleider / supervisor als individu Bespreek verschillen in behandelvoorstellen Motiveer AIOS om de verwachting/wens van de patient te formuleren Wees niet defensief bij kritische vragen Stimuleer AIOS om eigen plan te vervolgen en reflecteer waar mogelijk Ondersteun in het documenteren van overweging/beredenering Stimuleer het vragen van mondelinge toelichtingen van experts Laat AIOS eigen plan bespreken, en vraag naar overwogen alternatieven. Bespreek vervolgens ook wat uw eigen plan zou zijn en discussier over de verschillen. - Motiveer de AIOS om een hulpvraag of een verwachting van de patient te formuleren bij een (na)bespreking. De vraag “wat hoopt u dat ik voor u kan betekenen/doen (tav uw ziekte/klacht” kan patienten motiveren om onder woorden te brengen wat ze willen, zonder dat het de verwachting wekt dat dit ook gerealiseerd kan worden. - Stimuleer de AIOS (binnen grenzen van acceptabele variatie) eigen plan te volgen en reflecteer indien mogelijk op voor- en nadelen van het gehanteerde beleid. - Geef ruimte voor kritische vragen: ‘waarom doen we het zo?’, probeer verdieping aan te brengen, gebruik het protocol niet als een vaststaand stappenplan “hoe komt het protocol tot stand/ waarop zijn aanbevelingen op gebaseerd” en geldt dit ook voor deze patient? - Ondersteun AIOS in het documenteren van hun beredenering,; waarom is er gekozen voor onderzoek A en niet voor onderzoek B. Waarom is de poli controle eerder danwel later gepland dan gebruikelijk? - Stimuleer AIOS om mondelinge toelichting te vragen bij para-medici, bijvoorbeeld apothekers, microbiologen, patholoog-anatomen, fysiotherapeuten en klinisch chemici over verkregen adviezen of bij ondersteuning van keuzes in diagnostiek of behandeling.  

Tips voor opleiders en supervisoren voor het stimuleren van doelmatigheid op de werkvloer o.b.v. studie Stammen et al. 2017 De vakgroep als leeromgeving   Bespreek visie van vakgroep tav verschillende thema’s Betrek AIOS bij de relatie tussen kosten en kwaliteit - Spreek visies uit ten aanzien van doelmatigheid, dwingende/eisende patienten en wat doen we als patienten aangeven een ander ziekenhuis te zoeken indien behandelingen geweigerd worden. AIOS hebben de behoefte om te werken binnen een algemene visie. Belangrijk is daarbij dat de visie een collectief standpunt inneemt over bepaalde zaken zodat het de AIOS richting kan geven binnen de vakgroep. - Betrek AIOS bij de financiele kant van de zorg en koppel daar kwaliteit aan. Bijvoorbeeld, niet alleen: hoeveel lab werd er aangevraagd, maar ook; wat was de overweging voor het aanvragen en hoe doen anderen dat. Streeft niet naar één vast stramien maar ondersteun AIOS is het kritisch reflecteren op eigen handelen. Er zijn meerdere wegen naar Rome. - Gebruik patient-casuistiek ook om te kijken naar de zorg van de groep. Indien we deze patient onderzoek A geven; wat betekent dat dan voor alle toekomstige patiënten, moeten we ons protocol aanpassen? Of is dit een uitzondering en waarom? - Geef het goede voorbeeld, bespreek eigen overwegingen, onzekerheid en allergieën. Indien helder, maakt onderscheid tussen wat gebaseerd is op evidence of op ervaring.

Webpagina´s Bewustzijnsproject Nederland http://www.bewustzijnsproject.nl/ Interesse in de online course? Geef dit door aan de trainer.