Voeding en vertering Hoofdstuk 2

2.5 Eerlijk zullen we alles delen Leerdoelen Je kunt de oorzaken en gevolgen van ondervoeding en van overvoeding noemen

2.5 Eerlijk zullen we alles delen Voedsel voor iedereen? Een mens heeft voedsel nodig om in leven te blijven. In Nederland is genoeg voedsel. Niet in alle landen is genoeg voedsel voor iedereen. Vooral in ontwikkelingslanden lijden veel mensen aan ondervoeding.

2.5 Eerlijk zullen we alles delen Wereldvoedselverdeling Er is voedsel genoeg om ieder mens op aarde te voeden. Voedsel is niet eerlijk verdeeld. Vooral in ontwikkelingslanden zijn veel mensen ondervoed. Vooral kinderen sterven van de honger.

2.5 Eerlijk zullen we alles delen Ondervoeding Ondervoeding komt vooral voor op plekken waar mensen meer afhankelijk zijn van de natuur. Wij (de westerse wereld) verbouwen gewassen in kassen. Wij bewaren producten in silo’s en vrieshuizen. Wij hebben snelle en betrouwbare transportmogelijkheden.

2.5 Eerlijk zullen we alles delen Eiwittekort Ondervoeding wordt niet uitsluitend veroorzaakt door te weinig voedsel. Een tekort aan bepaalde voedingsstoffen kan ook leiden tot ondervoeding. Vooral eiwittekort leidt tot ondervoeding. Bij eiwittekort voelen mensen zich slap en moe. Groei en ontwikkeling (vooral van de hersenen) worden geremd.

2.5 Eerlijk zullen we alles delen Overvoeding Teveel en te vet eten Vooral in de westerse landen Meer kans op ziekten

2.6 Het verteringsstelsel Leerdoelen Je kunt omschrijven wat vertering is en de functie van verteringssappen en enzymen hierbij aangeven Je kunt beschrijven hoe de darmperistaltiek tot stand komt en de functies ervan noemen

2.6 Het verteringsstelsel Welke organen weten we nog? Verteringsstelsel: - Bestaat voor het grootste deel uit het darmkanaal. - Functie: voedingsstoffen uit voedsel in het bloed opnemen.

2.6 Het verteringsstelsel Wat is vertering? Niet alle voedingsstoffen kunnen direct door de darmwand heen. Deze voedingsstoffen moeten eerst ‘bewerkt’ worden. Vertering: Het omzetten van voedingsstoffen die niet door de darmwand heen in het bloed kunnen worden opgenomen, in verteringsproducten die wél kunnen worden opgenomen in het bloed.

2.6 Het verteringsstelsel Vertering…hoe dan? Onder andere met behulp van verteringssappen Bijvoorbeeld: maagsap, speeksel, gal Gemaakt in verteringsklieren: - Speekselklieren - Maagssapklieren - Lever - Alvleesklier - Darmsapklieren Bij vertering vinden scheikundige processen plaats. Hierbij worden voedingsstoffen omgezet in verteringsproducten. Papil van Vater (wetenschappelijke term: papilla vateri of papilla duodeni) is de plaats waar de ductus choledochus (afvoerbuis van de galblaas of galgang) en de ductus pancreaticus (afvoerbuis van de alvleesklier) uitmonden in de twaalfvingerige darm.

2.6 Het verteringsstelsel Enzymen Veel verteringssappen bevatten enzymen Dit zijn stoffen die de scheikundige processen bij de vertering sneller laten verlopen. Voorbeeld: In speeksel zit amylase. Amylase ‘knipt’ zetmeel in kleinere stukjes, namelijk glucose.

2.6 Het verteringsstelsel Niet alles wordt verteerd… Niet alle voedsel kan worden verteerd. Onverteerde resten verlaten het lichaam via de anus. Bijvoorbeeld: voedingsvezel

2.6 Het verteringsstelsel Darmperistaltiek Afwisselend samentrekken van kringspieren en lengtespieren in de darmwand. Functies: - Voortduwen van de voedselbrij - Voedselbrij wordt gekneed - Voedselbrij wordt goed gemengd met verteringssappen Voedingsvezel prikkelt de spieren in de darmwand.

Woordenlijst maken 2.5 Eerlijk zullen we alles delen Ondervoeding Overvoeding Overgewicht 2.6 Het verteringsstelsel Darmkanaal Verteerd Verteringsproducten Verteringssappen Verteringsklieren Enzymen Kringspieren Lengtespieren Peristaltische bewegingen Darmperistaltiek Voedingsvezel

Opdrachten maken Maken opdracht 19 t/m 22 Maken opdracht 23 t/m 25 Blz. 55 t/m 57 WB Blz. 56 t/m 59 TB Maken opdracht 23 t/m 25 Blz. 58 en 59 WB Blz. 60 en 61 TB Heb je de leerdoelen behaald? Je kunt de oorzaken en gevolgen van ondervoeding en van overvoeding noemen Je kunt omschrijven wat vertering is en de functie van verteringssappen en enzymen hierbij aangeven Je kunt beschrijven hoe de darmperistaltiek tot stand komt en de functies ervan noemen