Veranderopgave handhaving door Ad Schreijenberg 26 juni 2018 1

Artikel 6:8 Waterwet “Ieder die handelingen verricht of nalaat en die weet of redelijkerwijs had kunnen vermoeden dat door die handelingen of het nalaten daarvan de bodem of oever van een oppervlaktewaterlichaam kan worden verontreinigd of aangetast, is verplicht alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd om die verontreiniging of aantasting te voorkomen, dan wel indien die verontreiniging of aantasting zich voordoet, de verontreiniging of de aantasting en de directe gevolgen daarvan te beperken en zoveel mogelijk ongedaan te maken. Indien de verontreiniging of aantasting het gevolg is van een ongewoon voorval, worden de maatregelen onverwijld genomen.” 3

Artikel 7 Besluit bodemkwaliteit “Degene die bouwstoffen, grond of baggerspecie toepast en die weet of redelijkerwijs had kunnen weten dat door zijn handelen of nalaten nadelige gevolgen voor een oppervlaktewaterlichaam ontstaan of kunnen ontstaan, die niet of onvoldoende worden voorkomen of beperkt door naleving van de bij of krachtens dit besluit gestelde regels, voorkomt die gevolgen of beperkt die zoveel mogelijk voor zover voorkomen niet mogelijk is en voor zover dit redelijkerwijs van hem kan worden gevergd.” 4

Artikel 3.8 Modelkeur 2013 “Ieder die handelingen verricht of nalaat en die weet of redelijkerwijs had kunnen vermoeden dat door die handelingen of het nalaten daarvan inbreuk kan worden gemaakt op door het waterschap in het kader van zijn beheer uitgevoerde maatregelen in het watersysteem, is verplicht alle maatregelen te treffen die redelijkerwijs van hem verwacht mogen worden, ten einde die inbreuk te voorkomen, dan wel indien daarvan reeds sprake is, al het mogelijke te doen om de gevolgen daarvan zoveel mogelijk ongedaan te maken. Indien de inbreuk het gevolg is van een ongewoon voorval, worden de maatregelen onverwijld genomen.” 5

Artikel 2.1 Activiteitenbesluit “Degene die een inrichting drijft en weet of redelijkerwijs had kunnen weten dat door het in werking zijn dan wel het al dan niet tijdelijk buiten werking stellen van de inrichting nadelige gevolgen voor het milieu ontstaan of kunnen ontstaan, die niet of onvoldoende worden voorkomen of beperkt door naleving van de bij of krachtens dit besluit gestelde regels, voorkomt die gevolgen of beperkt die voor zover voorkomen niet mogelijk is en voor zover dit redelijkerwijs van hem kan worden gevergd.” 6

Artikel 1a lid 2 Woningwet “Een ieder die een bouwwerk bouwt, gebruikt, laat gebruiken of sloopt, dan wel een open erf of terrein gebruikt of laat gebruiken, draagt er, voor zover dat in diens vermogen ligt, zorg voor dat als gevolg van dat bouwen, gebruik of slopen geen gevaar voor de gezondheid of veiligheid ontstaat dan wel voortduurt.” 7

Handhaving zorgplicht Waterschap Brabantse Delta/CARU ABRvS 10 augustus 2011 (ECLI:NL:RVS:2011:BR4631) 8

Handhaving zorgplicht: uitputtend? Artikel 2.1 Activiteitenbesluit: “… die niet of onvoldoende worden voorkomen of beperkt door naleving van de bij of krachtens dit besluit gestelde regels …” Ook in: Artikel 7 Besluit bodemkwaliteit Niet in: Artikel 6.8 Waterwet Artikel 3.8 lid 1 Modelkeur 2013 Artikel 1a lid 2 Woningwet 9

Handhaving zorgplicht: uitputtend? Artikel 2.1 Activiteitenbesluit: “… die niet of onvoldoende worden voorkomen of beperkt door naleving van de bij of krachtens dit besluit gestelde regels …” ABRvS 2 november 2016 (ECLI:NL:RVS:2016:2881) Ook uitputtend geregeld als iets bewust buiten de regeling is gehouden. ABRvS 18 oktober 2017 (ECLI:NL:RVS:2017:2830) Niet gebleken is dat wat betreft het voorkomen of beperken van het gevaar voor explosies en giftige dampen een expliciet voorschrift voorhanden is. 10

Handhaving zorgplicht: onmiskenbaar “ … die weet of redelijkerwijs had kunnen vermoeden …” ABRvS: Bestuursrechtelijke handhavingsmaatregelen vanwege overtreding van artikel 2.1 lid 1 Activiteitenbesluit kunnen alleen maar worden genomen als het handelen of nalaten van de drijver van de inrichting onmiskenbaar in strijd is met de zorgplicht. ABRvS 17 april 2017 (ECLI:NL:RVS:2017:1067): Artikel 1a lid 1 van de Woningwet kan ook worden toegepast indien er redelijkerwijs te verwachten is dat de staat van het bouwwerk gevaar voor de gezondheid of de veiligheid oplevert. 11

Handhaving zorgplicht: formulering last “… voorkomt die gevolgen of beperkt die zoveel mogelijk voor zover voorkomen niet mogelijk is en voor zover dit redelijkerwijs van hem kan worden gevergd …” ABRvS: De last moet voldoende duidelijk en concreet geformuleerd zijn. De last dat de zorgplicht moet worden nageleefd is onvoldoende duidelijk “omdat uit de zorgplicht – met uitzondering van gevallen waarin deze onmiskenbaar wordt overtreden – niet eenduidig kan worden afgeleid waartoe deze strekt”. 12

Handhaving zorgplicht: maatwerk Maatwerkvoorschriften (uitputtend?) ABRvS: Er is geen verplichting om eerst een maatwerkvoorschrift vast te stellen voordat tot handhaving kan worden overgegaan “Wanneer het dagelijks bestuur CARU wil verplichten om niet zozeer de algemene en onbepaalde zorgplicht […] na te leven, maar specifiek door haar gewenste lozingseisen, kan het daartoe voor de inrichting zorgplicht-maatwerkvoorschriften vaststellen.” 13

Handhaving zorgplicht onder Omgevingswet Amvb’s: Omgevingsbesluit Besluit kwaliteit leefomgeving Besluit bouwwerken leefomgeving* Besluit activiteiten leefomgeving*

Artikel 1.6 Omgevingswet Een ieder draagt voldoende zorg voor de fysieke leefomgeving.

Artikel 1.7 Omgevingswet Een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat zijn activiteit nadelige gevolgen kan hebben voor de fysieke leefomgeving, is verplicht: alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevraagd om die gevolgen te voorkomen; voor zover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen: die gevolgen zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken, als die gevolgen onvoldoende kunnen worden beperkt: die activiteit achterwege te laten voor zover dat redelijkerwijs van hem kan worden gevraagd.

Artikel 1.8 Omgevingswet Aan de verplichtingen, bedoeld in de artikelen 1.6 en 1.7, wordt in ieder geval voldaan, voor zover bij wettelijk voorschrift of besluit specifieke regels zijn gesteld met het oog op de doelen van de wet, en die regels worden nageleefd.

Handhaving specifieke zorgplichten Artikel 2.10 Bal: Degene die een milieubelastende activiteit of een lozingsactiviteit op een oppervlaktewaterlichaam of een zuiveringtechnisch werk verricht en weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat die activiteit nadelige gevolgen kan hebben voor de belangen, bedoeld in artikel 2.2, is verplicht: alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van diegene kunnen worden gevraagd om die gevolgen te voorkomen, voor zover deze niet kunnen worden voorkomen, die gevolgen zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken, en als die gevolgen onvoldoende kunnen worden beperkt, die activiteit achterwege te laten voor zover dat redelijkerwijs van diegene kan worden gevraagd. 18

Handhaving specifieke zorgplichten Artikel 2.10 lid 3 Bal Voor lozingsactiviteiten op een oppervlaktewaterlichaam of een zuiveringstechnisch werk houdt deze plicht in ieder geval in dat: alle passende preventieve maatregelen tegen milieuverontreiniging worden getroffen, de beste beschikbare technieken worden toegepast, geen significante milieuverontreiniging wordt veroorzaakt, alle passende maatregelen worden getroffen om ongewone voorvallen en de nadelige gevolgen daarvan te voorkomen, bedoeld in artikel 19.1 van de wet, lozingen op een oppervlaktewaterlichaam of een zuiveringstechnisch werk doelmatig kunnen worden bemonsterd, metingen representatief zijn en monsters niet worden verdund en, meetresultaten op geschikte wijze worden geregistreerd, verwerkt en gepresenteerd. 19

Maatwerkvoorschriften Artikel 2.12 lid 1 Bal Een maatwerkvoorschrift of een vergunningvoorschrift als bedoeld in artikel 5.35 van de wet kan worden gesteld over de onderwerpen in artikel 2.10, afdeling 2.7 en de hoofdstukken 3 tot en met 5, met uitzondering van bepalingen: a. waarin milieubelastende activiteiten of lozingsactiviteiten op een oppervlaktewaterlichaam of zuiveringtechnisch werk worden benoemd, b. over meldingen, en c. over meet- of rekenmethoden. 20

Handelingsperspectief handhaving Direct handhaven? Waarschuwen? Afspraken? Verboden? Maatwerkvoorschriften opstellen? Wanneer is sprake van een overtreding en van welk voorschrift? 21

Vragen en/of opmerkingen? aschreijenberg@avdw.nl 0118 - 656094 22