Riet Pieters, arts-seksuoloog NVVS Seks en Incontinentie op één kussen …. CV&V Congres Bussum 19 april 2018 Riet Pieters, arts-seksuoloog NVVS

Disclosure belangen sprekers (potentiële) Belangenverstrengeling Geen   Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk … Geen  Bender & Pieters 19-04-2018

programma korte kennismaking (hoe) komen jullie seks in je werk tegen? PLISSIT-model: welke interventies? wie doet wat? professioneel gesprek over seks: hoe doe je dat? afronding Bender & Pieters 19-04-2018

Riet Pieters arts-seksuoloog NVVS > in de revalidatie: Heliomare, Wijk aan Zee > in de eerstelijn: eigen praktijk in Woerden > als trainer: Bender & Pieters - Training & Consultancy in Revalidatieseksuologie Eerste blokje : 1 t/m 7 + 8 t/m 12 Bender & Pieters 19-04-2018

kennismaking discipline? werksetting? werkervaring? (hoe) komen jullie seks in je werk tegen? Bender & Pieters 19-04-2018

Seks en incontentie….. Waar zie jij voor jezelf mogelijkheden als professional? Op welke aspecten zou jij kunnen ingaan vanuit jouw functie en werkplek? Heb je mogelijkheden tot multidisciplinair samenwerken? > Schep een kader van waaruit je kunt werken: PLISSIT Bender & Pieters 19-04-2018

PLISSIT model niveau 1 Permission niveau 2 Limited Information Specific Suggestions niveau 4 Intensive Therapy Bron: J.S. Annon, 1974 Bender & Pieters 19-04-2018

PLISSIT: welke interventies? PERMISSIE: is belangrijkste voorwaarde erken dat seks en intimiteit onderdeel van behandeling zijn seksualiteitsbewuste bejegening nodig > ‘neglect’ in de zorg besteed expliciete aandacht aan seks en intimiteit in informatiemateriaal en patiëntenvoorlichting neem het onderwerp standaard op ergens in je intake nodig uit tot vragen op dit gebied Bender & Pieters 19-04-2018

PLISSIT: welke interventies? BEPERKTE INFORMATIE: wat is er te verwachten bij deze vorm van incontinentie+inco-hulpmiddelen? bi0-psycho-sociaal/relationeel moedig aan om op zoek te gaan naar aanpassingen, zodat seks en intimiteit weer plezierig kunnen zijn maak onderscheid tussen soloseks en partnerseks bespreekbaar maken helpt - ook binnen de partnerrelatie gelijkwaardigheid in partnerrelatie is nodig voor intimiteit weet naar wie je in je netwerk door kunt verwijzen heb materiaal beschikbaar: folders (patiëntenvereniging), tips voor websites Bender & Pieters 19-04-2018

PLISSIT: welke interventies? SPECIFIEKE SUGGESTIES altijd naar aanleiding van hulpvraag: welke ? hoe functioneerde seksleven voorheen? betrek partner bij probleemanalyse en -oplossing pas toe wat op andere domeinen ook effectief gebleken is (bijv. energiehuishouding, pijn-/houdingsadviezen, .. ) zoek naar concrete aanpassingen zodat seks en intimiteit weer plezierig kunnen zijn (mbt incontinentie/ kleding/ verzorging ..) aanpassing medicijngebruik/ medische hulpmiddelen? > arts ‘technische’ ondersteuning nodig? > (bekken)fysio/ ergo/ logo/ … creëer eigen database met info: hulpmiddelen/ verwijzers Bender & Pieters 19-04-2018

PLISSIT: welke interventies? INTENSIEVE THERAPIE verder exploreren van problematiek: bio-psycho-sociaal bevorderen van acceptatie, adaptatie en compensatie bevorderen van gelijkwaardigheid binnen partnerrelatie: expliciete aandacht voor rol van partner oefenen met nieuw seksueel gedrag en interactiepatroon, al dan niet in samenspraak met andere disciplines onderliggende thematiek: partnerrelationeel, (seksueel) trauma weet naar wie je in je netwerk hiervoor kunt verwijzen > www.nvvs.info Bender & Pieters 19-04-2018

PLISSIT: wat past bij jou? Welk niveau vind je passend bij jouw discipline? Welk niveau past bij jou persoonlijk als professional? Welke andere disciplines in jouw netwerk zijn inzetbaar? Waar zitten die in het PLISSIT-model? > Bedenk dit eerst voor jezelf - bespreek vv met je buur Bender & Pieters 19-04-2018

Seks en incontinentie …? Als je aandacht wilt besteden aan seks en intimiteit heb je vooral communicatieve vaardigheden nodig Kennis is het minst belangrijk Attitude = seksualiteitsbewuste bejegening Vaardigheden kan je aanleren Bender & Pieters 19-04-2018

professionaliteit en seks Seksualiteitsbewuste bejegening = erkenning en aandacht voor het feit dat seksualiteit een wezenlijk onderdeel vormt van menselijk contact een essentiële attitude in elke zorgrelatie, zeker als je seksuele gezondheid wil helpen bevorderen Cliënt moet niet ‘uit’ gaan, maar nieuwe lijf en nieuw gedrag leren ontwikkelen Als zorgverlener niet ‘uit’ gaat > minder risico op grensoverschrijdend gedrag Bender & Pieters 19-04-2018

professioneel gesprek over seks Mag, wil en kan je er over praten? Bender & Pieters 19-04-2018

professioneel gesprek over seks Mag ik er over praten? Heeft mijn instelling een visie op seksualiteit als thema binnen mijn werkveld? Heb ik hier zelf een visie op? Is er een beschreven beleid t.a.v. seks? Wat vindt mijn afdeling of team hiervan? Legitimatie is het meest belangrijk Incontinentieproblemen hebben altijd een impact op seksualiteit: dit legitimeert proactieve en structurele aandacht voor seksualiteit Bender & Pieters 19-04-2018

professioneel gesprek over seks Wil ik er over praten? In onze cultuur is seks privé en in de zorg is het een taboe Vragen naar seks heeft (voelt als) iets nieuwsgierigs Seks raakt je in je eigen persoon, waarden en ervaringen: (respecteer dat niet iedereen over seks wil/moet praten) Willen is vaak meer een kwestie van durven Ben je bereid jezelf vertrouwd te maken met het thema door je grenzen een beetje te verleggen en te oefenen? Voelt als iets nieuwsgierigs Bender & Pieters 19-04-2018

professioneel gesprek over seks Kan ik er over praten? Door legitimeren: het mag van je zelf, je team of instelling Vertrouw op je eigen kennis en vaardigheden Kies taal die bij jou past en die de patient begrijpt seksuele functies <> seksuele activiteit en beleving Als je respectvol bent en goed luistert, kan er niets misgaan Seks en intimiteit in je aanbod betrekken, maakt het completer Bender & Pieters 19-04-2018

professioneel gesprek over seks HOE GA IK ER AAN BEGINNEN? Maak een bruggetje vanuit je taak, functie of discipline Vraag naar veranderingen ipv naar problemen Check waar de patient behoefte aan heeft Bender & Pieters 19-04-2018

professioneel gesprek over seks Bruggetje = kort inleidend praatje tot het onderwerp seks als inleiding tot het onderwerp om zowel jezelf, als de patiënt gerust te stellen om jezelf te legitimeren 0m te checken of de patiënt open staat voor het onderwerp > creëer voor jezelf een paar bruggetjes en maak ze je eigen Bender & Pieters 19-04-2018

professioneel gesprek over seks Recept voor een Bruggetje inleidende zin ‘ik wil het vandaag graag ook nog over seksualiteit met u hebben, benoem de moeite met seks ‘een onderwerp dat voor de meeste mensen nogal privé is, leg kort en helder uit waarom jij er toch over begint ‘maar omdat we weten dat incontinentie ook een behoorlijke impact op seks en intimiteit kan hebben, vind ik het als continentieverpleegkundige belangrijk om daar ook aandacht aan te besteden’ vraag om permissie van de patiënt ‘vindt u het goed als ik u daar een paar vragen over stel?’ Bender & Pieters 19-04-2018

professionaliteit & seks Oefening: Bedenk voor jezelf 2 mogelijke bruggetjes, die passen bij jouw taak, functie en discipline Oefen met beiden > Wat blijkt te werken? Wat niet? Bender & Pieters 19-04-2018

professioneel gesprek over seks 2. Vraag naar VERANDERINGEN ipv naar problemen Is er voor u iets veranderd (in de relatie) qua intimiteit of seksualiteit sinds de incontinentie? Wat is er voor u (en/of uw partner) veranderd in de relatie / in de intimiteit / seksualiteit? Zijn er veranderingen waar u zich zorgen over maakt? Kan ik u helpen om die veranderingen met u in kaart te brengen? Of wilt u dit liever met iemand anders bespreken? Bender & Pieters 19-04-2018

professioneel gesprek over seks Check eerst waar iemand behoefte aan heeft Wilt u hier iets mee? Waar denkt u aan? Heeft u behoefte aan informatie? Zijn er dingen die op mijn vakgebied liggen, waarmee ik u zou kunnen helpen? Wilt u er verder over praten met iemand? Kan ik u helpen om u door te verwijzen? > probleem verhelderen is vaak belangrijker dan direct een oplossing aandragen Bender & Pieters 19-04-2018

professioneel gesprek over seks Nog even in een notendop: legitimeer jezelf om het over seks te hebben erken het intieme karakter van het onderwerp zorg dat je handige bruggetjes paraat hebt gebruik passende woorden realiseer je de enorme diversiteit in betekenis van seks durf het antwoord op een vraag niet te weten probleem verhelderen ≠ probleem oplossen zorg dat je een netwerk hebt en niet in je eentje werkt Bender & Pieters 19-04-2018

waar vind ik meer informatie? Algemene Informatie over seks in relatie tot (chronische) ziekten:   www.seksualiteit.nl > seksuele-problemen/ziekten-en-lichamelijke-ongemakken. per diagnosegroep beknopte informatie, die je ook in brochurevorm gratis kunt downloaden. En allerlei informatie over relevante websites en hulpverlening www.seksueelgezond.nl > website n.a.v. het “Handboek Seksuele Gezondheid“ (Leusink en Ramakers) voor professionals in de gezondheidszorg. Hier ook veel links naar allerlei informatie, o.a. ook via de overzichtspagina “hulpmiddelen”.  Veel patiëntenverenigingen hebben op hun eigen websites ook aandacht voor seks en Intimiteit. Handboek “Seksualiteit bij ziekte en beperking” (red. W. Gianotten ea., Assen, Van Gorcum-2008). Hierin veel informatie over allerlei aspecten, handige indeling, ook zit er een digitale appendix bij, met uitgebreide informatie per diagnosegroep. Webshops seksartikelen/hulpmiddelen/speeltjes: www.mailfemale.com en www.christineleduc.nl > beiden hebben ook prettige winkels waar je met allerlei concrete vragen terecht kunt. www.ladyvibes.nl is een nieuwe ster aan het firmament > heeft geen mannen-attributen. www.comeasyouare.com > Canadese site met veel informatie, ook about sex & disability. www.celebrator.nl > simpel opzetstukje om op je elektrische tandenborstel te zetten. Seksuoloog gezocht? Kijk op www.nvvs.info > via “zoek een seksuoloog” vind je een seksuoloog NVVS in de buurt. Altijd handig om zelf even contact met hem/haar op te nemen om de hulp die je zoekt even toe te lichten. Bender & Pieters 19-04-2018

waar vind ik meer informatie? Webshops seksartikelen/hulpmiddelen/speeltjes: www.mailfemale.com en www.christineleduc.nl, www.depaarsekeizerin.nl > prettige websites, kan je online en offline met allerlei concrete vragen terecht. www.comeasyouare.com > Canadese site met veel info ‘about sex & disability’ www.edusex.nl > nederlandse site gespecialiseerd in hulpmiddelen en voorlichting voor mensen met (verstandelijke) beperkingen www.seksboeken.nl > boeken over seksualiteit op thema gerangschikt.   Seksuoloog gezocht?  Kijk op www.nvvs.info > via ‘zoek een seksuoloog’ vind je een seksuoloog NVVS bij jou in de buurt. Altijd handig om zelf even contact met haar/hem op te nemen om te informeren en een en ander even toe te lichten. Bekkenfysiotherapeut gezocht? > www.defysiotherapeut.com > zoekmachine Specifieke vragen of consultatie? Wij denken graag met je mee:j info@benderpieters.nl of 06 – 40099323.