WAARDE MAKEN UIT LEEGSTAND Hergebruik van gemeentelijk vastgoed Waarde maken uit leegstand. Wat is de maatschappelijke meerwaarde? Welke maatschappelijke opgaven kunnen we tackelen met leegstandsbestrijding? Wat zijn de belemmeringen? Wat zijn de kansen? Ali Karatas, Platform31 & Jelle Klapwijk, Gemeente Leiden Schakeldag, 26juni 2018

Opbouw Inleiding Conceptueel kader De opgave in beeld Inzoomen op casus HUBspot (gemeente Leiden) De verschillende rollen en instrumenten van de gemeente Afsluiting

Conceptueel kader Centrale vraag: hoe creëren gemeenten (meer)waarde met hergebruik van leegstaand gemeentelijk vastgoed? Begrippen en definities: Hergebruik  brede verzamelnaam voor allerlei vormen van hergebruik, zowel tijdelijk (pop-up) als meer definitief Herbestemming  wijzigen van de bestemming door wijziging bestemmingplan of ontheffing Transformatie  fysieke ingreep, een verbouwing, waardoor het gebouw op een andere manier bruikbaar is en vaak ook een nieuw gezicht krijgt (make-over) Niet alleen (boek)waarde maar ook maatschappelijke meerwaarde

Conceptueel kader Begrippen en definities: Maatschappelijk vastgoed  gebouwen met een publieke functie (onderwijs, sport, bijeenkomsten (b.v. kerken), gezondheid of zorg) 4 definities van maatschappelijk vastgoed (PBL, 2017) Eigendom  Focus  gemeentelijk vastgoed Dienstaanbieder Mate van publieke toegankelijkheid Gebruik

De opgave in beeld & organisatie gemeente Vier maatschappelijke opgaven: Woonopgave Team Wonen (krapte woningmarkt) Ruimtelijke opgave Team Vastgoed (grond- en vastgoedexploitatie/financieel rendement) Team Ruimtelijke Ontwikkeling (gebiedsontwikkeling) Duurzaamheidsopgave/energietransitie Team Economie & Duurzaamheid (stadsvisie) Sociaal-maatschappelijke opgave Team Maatschappelijke Ontwikkeling (inclusieve, ongedeelde samenleving) De verschillende opgaven verspreid over meerdere afdelingen van de gemeente/portefeuille wethouders brengt een bestuurlijk- organisatorisch vraagstuk met zich mee

De opgave in beeld: leegstandscijfers 279.000 objecten staan leeg (CBS, jan. 2016) 100 miljoen m² maatschappelijk vastgoed waarvan 10% leegstand (CBS, 2016); evenveel kantoren- en winkelleegstand (CBS, jan 2016) Schatting Rabobank (apr 2018)  20-30 miljoen m² leegstaand bedrijfsmatig vastgoed

De opgave in beeld: leegstandscijfers

De opgave in beeld: maatschappelijk vastgoed 100 miljoen m² maatschappelijk vastgoed  10% leegstand (CBS)

De woonopgave in beeld Krapte op de woningmarkt

De woonopgave in beeld Woonopgave  tekort op de woningmarkt Kansen: 70.000-80.000 woningen per jaar nodig; totaal 200.000 woningen nodig 60.000 woningen komen er per jaar bij Kansen: Jaarlijks komen er 7.000-10.000 nieuwe woningen bij door transformatie Hergebruik is alternatief op het credo bouwen, bouwen, bouwen! https://www.youtube.com/watch?v=dcEBB-t_D1g

De ruimtelijke opgave in beeld Leegstand  negatieve uitstraling op de fysieke en sociale (leef)omgeving Gezonde leefomgeving voor inwoners Het creëren van sociale cohesie Kansen (afhankelijk van urgentie en potentie): Transformatie/hergebruik vastgoed is katalysator voor gebiedstransformatie en ruimtelijke ontwikkeling (HUBspot) Transformatie naar andere functies, bijvoorbeeld wonen of horeca in combinatie met culturele en creatieve doeleinden (HUBspot en Ravel-Utrecht) Zorgt voor nieuw in elan in bestaande buurten/wijken. Geeft een boost.

Case 4: HUBspot Innovate Leiden! Make-over van een oud energiegebouw

Case HUBspot (Langegracht 70) Strategisch bezit Gemeente Leiden Bodemsanering

Ruimtelijke opgave Opgave tot herontwikkeling gebied/Energiepark.

Casus HUBspot Leiden Wat met het gebouw te doen? Verkoop Slopen/nieuwbouw Herontwikkelen Stedenbouw, Economie, RO Tijdhorizon en budget

Casus HUBspot HUBspot (Before) (After) 3 Founding Fathers (Universiteit, HBO en gemeente) Budget Tijdhorizon (Before) (After)

Casus HUBspot Geluk Bodemsanering Energiepark Initiatiefnemers Budget Hergebruik

Andere partijen aan het stuur Gemeentelijke strategie Hergebruik Zelf aan het stuur Alles in eigen hand Samen aan de slag Strakke sturing Losse sturing De markt aan zet Bottom up Vraag aan deelnemers: In welk kwadrant zou je de strategie van de gemeente Leiden plaatsen? Andere partijen aan het stuur

Gemeentelijke rol hergebruik Welke rol heeft de gemeente Leiden vervuld in de casus HUBspot?

Wat kun je vanuit de gemeente doen? Welke instrumenten heeft de gemeente om bij transformatie van vastgoed en gebiedsontwikkeling maatschappelijke opgaven/waarden te realiseren? Eigen vastgoed ontwikkelen als katalysator voor organische gebiedsontwikkeling (casus HUBspot); Beleid ontwikkelen; woonvisie en prestatieafspraken; Leegstandswet; Leegstandsverordening; Gunningscriteria in uitvraag/tender/programma van eisen; CPO; klushuizen/scholen; Makelpunt om vraag en aanbod te matchen; samenwerkingen tussen gemeentelijke afdelingen; integraliteit opgaven en thema’s

Afsluiting Hoofdvraag: Centrale vraag: hoe creëren gemeenten (meer)waarde met hergebruik van leegstaand gemeentelijk vastgoed? Financieel- economische (vastgoed)waarde Maatschappelijke waarde Bedankt voor uw aandacht. Vragen? Er is zowel financiële vastgoedwaarde als maatschappelijke meerwaarde bij transformatie. Dit blijft een spanningsveld. Gemeente heeft veel instrumenten in hadden om een rol te spelen bij transformatieprojecten om maatschappelijke opgaven te realiseren. Als gemeenten belangrijk om een goed werken afweginsmodel te hebben. Projecten kunnen misschien minder bijdragen aan de financiële kant maar wel heel veel aan de sociaal-economische kant.