water Liters grijs water KANSEN: Waterbesparing+recycling URGENTIE: 20% ervaart fysieke waterschaarste 5000 mensen sterven dagelijks door vervuild en schaars water 92% watergebruik agrarische productie Stijging aantal waterrampen door klimaatverandering KANSEN: Waterbesparing+recycling Betere waterdistributie Energie+grondstoffen winnen uit water Deltatechnologie Waterzuivering Adaptatie aan water KPI’s: Liters grijs water Omvang watervoetafdruk Liters watergebruik Liters water hergebruikt Liters afvalwater Liters water gezuiverd

Energie en klimaat URGENTIE 2°C: maximaal toegestane opwarming van de aarde Luchtvervuiling: fijnstof, smog etc. Risico’s: afhankelijkheid andere landen Peak oil: binnen enkele decennia is de olie op 5,8%: aandeel hernieuwbare energie in NL (Doel: 20%) KANSEN Energiebesparing Mission Zero Hernieuwbare energie Ontwikkeling energie-innovaties en technologie Klimaatadaptatie KPI’s: % daling energieverbruik % gebruik hernieuwbare energie % teruggeleverde energie aan energienet % daling uitstoot van CO2, CH4, N2O, HFCs, PFCs, SF6, NF3 Aantal ton CO2–uitstoot gecompenseerd Aantal energie-innovaties Stijging omzet in energiebesparende producten/ diensten

voedsel KPI’s: KANSEN Vermindering voedselverspilling URGENTIE 50% minder beschikbare landbouwgrond dan jaren’60 1/3 uitstoot broeikasgassen door landbouw 2% stijging landbouwproductie nodig per jaar 1/3 voedselverspilling wereldwijd 842 miljoen mensen niet in staat om in voedsel te voorzien KANSEN Vermindering voedselverspilling Efficiente en schone productie+distributie Exporteren agri-kennis Verwaarden reststromen Markt voor duurzame en gezonde voeding KPI’s: %‘gezonde’/’duurzame’ producten in assortiment kg hergebruik afvalstromen kg voedselverspilling kg voedselproductie per ha Aantal ketenpartners van veld naar vork Gebruik mest per kg voedsel Gebruik bestrijdingsmiddelen per kg voedsel Gebruik water/energie per kg voedsel % minder gebruik nutriënten

Materialen en ecosystemen URGENTIE 60% van alle grondstoffen gaat in huidige model verloren 3.5 naar 6 ha groei ecologische footprint sinds 1960 32% stijging vraag natuurlijke grondstoffen in 2050 30% afname biodiversiteit sinds jaren‘70 KANSEN Circulaire economie: $340-630 miljard besparing EU en €7 miljard en 50.000 banen NL Design for reuse, repair & recycling Afval is grondstof Producent wordt dienstverlener Circulair inkopen Biobased economy KPI’s Aantal hergebruikte onderdelen in eindproduct % gerecycled materiaal in eindproduct % biobased grondstoffen Technische levensduur van producten Omzet circulaire producten Volume toxische materialen in product

werken KANSEN Markt voor eerlijke producten Talentontwikkeling URGENTIE Mismatch vraag en aanbod arbeidsmarkt 7% hogere werkloosheid allochtonen dan autochtonen Slechte arbeidsomstandigheden in de keten 1 op de 3 arbeidsgehandicapten heeft betaald werk 37% mensen voelt zich verbonden met werkgever KANSEN Markt voor eerlijke producten Talentontwikkeling Investeren in vitaliteit Samenwerking met onderwijs Voorsprong bij gunningen en aanbestedingen Het nieuwe werken Slimme ICT-oplossingen KPI’s: % daling ziekteverzuim Aantal arbeidsgerelateerde ongevallen % medewerkerbetrokkenheid % mensen in dienst met een afstand tot de arbeidsmarkt % vrouwen in hogere managementlagen Aantal stage- en of opleidingsplaatsen Personeelsverloop % leveranciers dat voldoet aan standaarden arbeidsomstandigheden

gezondheid KPI’s URGENTIE 2.5 miljard mensen geen toegang tot basiszorg 30.000 kinderen sterven dagelijks aan te voorkomen ziektes Stijging aantal (chronisch) zieken De helft van ons inkomen in 2040 naar zorg KANSEN Focus op preventie Groeiende markt gezonde producten Technologie en ICT Paradigmashift, integrale zorgconcepten KPI’s Aantal ‘gezonde’ producten in assortiment % zout/vetten in receptuur % patiënt/cliënttevredenheid % patiënten dat zich gezond voelt Investeringen in preventie t.o.v. zorgkosten Omzet gerealiseerd in innovatieve zorgconcepten

mobiliteit URGENTIE 22% CO2-uitstoot veroorzaakt door mobiliteit 31% fijnstof, 23% koolmonoxide, 62% stikstofoxide emissies door mobiliteit €900 miljoen-1.2 miljard kosten files jaarlijks KANSEN Minder vervoerskilometers Innovatieve mobiliteitsconcepten Markt duurzame voertuigen Van bezit naar gebruik Alternatieve brandstoffen KPI’s: %daling CO2 en broeikasgassen, fijnstof, stikstofoxide en kool-monoxide Aantal gemaakte vervoerskm % duurzame auto’s in wagenpark % medewerkers dat Het Nieuwe Rijden toepast % medewerkers dat gebruik maakt van het mobiliteitsbudget

Basisbehoeften KPI’s: URGENTIE 1 miljard mensen leven van minder dan $1.25 per dag 863 miljoen mensen leven in sloppenwijken 61 miljoen kinderen gaan niet naar de basisschool Rijkste 10% NL’ers verdient 8 keer meer dan armste 10% 8% van de Nederlanders is zeer eenzaam KANSEN Meervoudige waardecreatie i.s.m. (lokale) gemeenschap Groei anders meten Base of the Pyramid Betrokken medewerkers License to operate KPI’s: % leveranciers dat voldoet aan mensenrechtencriteria Aantal audits afgenomen bij leveranciers Geld/ tijd/ middelen ingezet in gemeenschap of productieland % van het productassortiment dat een bijdrage levert aan de levenskwaliteit van mensen aan ‘the base of the pyramid’ Hoeveelheid investeringen in sociaal kapitaal binnen en buiten de organisatie Beoordeling ‘geluk’ door personeel

transparantie Aanspreekbaar Door inzicht te geven in de dilemma’s gevolgen van hun keuzes, zijn bedrijven beter aanspreekbaar op hun activiteiten. Innovatie Stakeholders kunnen meedenken over oplossingen voor maatschappelijke thema’s. Resultaat: onverwachte ideeën, samenwerkingsverbanden en innovatie. Inzicht in impact Voor een circulaire en inclusieve economie moeten bedrijven meer geïntegreerd sturen op hun maatschappelijke impact. Hiervoor is inzicht nodig in de invloed van de bedrijfsactiviteiten op de maatschappij. Dit kan onder meer bereikt worden door ook over niet-financiële informatie te rapporteren.

financiering Financieringsbeslissingen. Door duurzaamheidsoverwegingen bij hun beslissingen te betrekken, stimuleren financiers waardecreatie en groei van bedrijven op lange termijn. Inzicht in werkelijke prijs.  Banken en andere geldverstrekkers passen modellen toe die de werkelijke prijs inzichtelijk maken, inclusief de ecologische en sociale kosten die nu nog niet in prijzen zijn verwerkt. Nieuwe financieringsvormen.  Nieuwe financieringsvormen, zoals crowdfunding, koppelen financiering aan maatschappelijke relevantie. Financiële ondersteuning door overheden.  De overheid stimuleert innovatie en duurzame activiteiten met subsidies, risicogaranties of fiscale maatregelen.

ICT Verbindende systemen. ICT kan complexe samenwerkingsvormen tussen huisvesting, mobiliteit, energie, water en afvalbeheer, faciliteren. Slimme waarschuwingssystemen, gecombineerd met het continu monitoren van ontwikkelingen en risico’s op alle niveaus worden cruciaal. Ondersteunende systemen.  ICT-oplossingen kunnen bijdragen aan duurzaamheid door het coördineren van logistieke stromen, het verbeteren van ons zorg- en onderwijssysteem, en het bieden van transparantie aan consumenten. Versnelde innovatie en economische groei. ICT en toegang tot snel en betrouwbaar internet kunnen wereldwijd zorgen voor een versnelde innovatie en economische groei. Zeker in ontwikkelingslanden en opkomende economieën is hier veel winst te behalen.

communicatie en gedragsbeinvloeding Duurzaamheidsscholing voor jongeren.  Al vanaf jonge leeftijd kunnen kinderen op school en andere educatieve settings de kennis en vaardigheden opdoen die nodig zijn voor een duurzame leefstijl. Communicatie en bewustwording.  Burgers kunnen constant en op verschillende plekken in aanraking komen met duurzaamheidsvraagstukken. Goede voorlichting is dan belangrijk. Media en communicatie spelen hier een belangrijke rol. Duurzame leefstijl vergemakkelijken voor consument. Door duidelijke informatievoorziening en door ervoor te zorgen dat duurzame producten qua prijs en kwaliteit niet onderdoen voor andere producten.

kennis en onderzoek Kennisontwikkeling. Voor duurzame ontwikkeling is kennis nodig op een breed terrein, variërend van technologische kennis tot kennis over economie, bestuur en gedrag. Samenwerken.  In slimme samenwerkingsverbanden van bedrijven, onderwijs en wetenschap worden innovatieve oplossingen bedacht voor maatschappelijke vraagstukken. Kennisdeling.  Door verkregen inzichten en kennis te delen en beschikbaar te stellen aan andere bedrijven en organisaties, ook in ontwikkelingslanden en opkomende economieën, wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan wereldwijde verduurzaming.

innovatie en nieuwe businessmodellen Technologische innovatie.  Innovatie zorgt voor zuinigere, snellere en slimmere producten, meer efficiency, standaardisatie en schaalvergroting. Sociale innovatie.  Slim georganiseerde bedrijven gaan flexibel om met de snel veranderende omgeving. Zij binden getalenteerde medewerkers aan zich en ontdekken nieuwe marktkanalen en businessmodellen om klanten te activeren. Leiderschap.  Co-creatie en participatief leiderschap staan centraal. Verantwoordelijkheid en zelfsturing i.p.v. traditionele hiërarchieën. Cross-sectoraal.  Veel duurzaamheidsuitdagingen kunnen alleen in gezamen- lijk verband en met meerdere sectoren tegelijk worden aangepakt.