Opleiding veiligheid niv Opleiding veiligheid niv.3 Aankoopbeleid (wetgeving-procedures) Francis Bruelemans Preventieadviseur niv1

Regelgeving? KB arbeidsmiddelen KB aankoop en gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen KB aankoop en gebruik collectieve beschermingsmiddelen KB aankoop werkkledij KB tijdelijke werkzaamheden op hoogte Richtlijn 2009/104/EG (min.voorschriften inzake veiligheid bij gebruik arbeidsmiddelen) CODEX, ARAB, AREI, EUROPESE RICHTLIJNEN CE Normen en regelgeving speeltoestellen Normen schoolmeubilair, normen kantoormeubilair Wet 25/02/1991 product-aansprakelijkheid Wet 09/02/1994 veiligheid producten en diensten

Zie ook website GPD procedures Aankoopprocedure voor onderwijsinstellingen Opgemaakt door de begeleidingscommissie van het Convenant voor Preventie en Bescherming in het Vlaams Onderwijs (CPBVO) http://www.ond.vlaanderen.be/welzijn/aankoopprocedure-cpbvo.pdf PRO_04_Aankoop www.g-o.be/preventie

Toepassingsgebied ARBEIDSMIDDELEN Algemeen (machines, gemechaniseerde werktuigen, installaties, …) Met CE markering (ventilator, frigo, gsm, beamer,…) Onderworpen aan wettelijke keuring (laag- of hoogspanning,..) Herhalingsbestellingen Eenvoudige arbeidsmiddelen (balpen, emmer, borstels, stoelen,..) .

Toepassingsgebied SPECIFIEKE ARBEIDSMIDDELEN Voor beeldschermwerk (printer, toetsenbord, kantoorstoel, ..) Mobiele arbeidsmiddelen (transpalet, maaltijdkar, kruiwagen, …) Voor hijsen en heffen lasten (takel, lier, rolbrug, …) Tijdelijke werkzaamheden op hoogte (ladder, rolstijger, ..) Voor gebruik in explosieve atmosferen (vonkarme hamer, vonkarme apparatuur, ..)

Toepassingsgebied CBM (schokabsorberende ondergrond speeltoestellen, afzuiginstallatie, schermen, balustrades…) PBM (helm, bril, schoenen, stofmasker, …)(zonder CE en/of bijkomende veiligheidseisen) Beschermingsmiddelen tegen brand (blusapparaat, haspel, blusdeken, branddetectie, branddeur, rookkoepel, …) Werkledij Gevaarlijke producten Speeltoestellen INGEHUURDE VOERTUIGEN Verhuur, leasing, ontlenen, ter beschikking stellen

Welke procedures ?? Wat zegt wetgever? Volledige procedure :3 groene lichten KB arbeidsmiddelen (A.M., CBM, PBM) Selectie bestelling Levering met attesten Indienststellingsverslag = aankoop Verkorte procedure Herhalingsbestellingen

Betrokkenen bij aankoopbeleid: WG (AD) of gemandateerde bvb. directie HL (verantwoordelijkheid of gezag over ll,wn) Aankoopverantwoordelijke BC PA PA-arbeidsgeneesheer

Wetgeving: KB arbeidsmiddelen KB 12/08/1993 betreffende het gebruik en aankoop van arbeidsmiddelen ( nieuwe Richtlijn 2009/104/EG ) CODEX Titel VI-hoofdstuk I Toepassing: machines, apparaten, gereedschappen, ladders, stellingen en installaties, enz. Minimum veiligheidsvoorschriften ( zie ook 19 punten bijlage 1) Bij aankoopbeleid rekening houden met arbeidsomstandigheden, werkpost en ervaring werknemers Bestelprocedure 3 groene lichten indienststelling

Over wat gaat het KB arbeidsmiddelen WG staat in voor de veiligheid en aankoopbeleid BIJ KEUZE EN AANKOOPBELEID in zijn onderneming HOUDT HIJ REKENING MET VOLGENDE ELEMENTEN : De arbeidsomstandigheden Werkpost Welke gebruikers ( MVD, leerlingen, BUZO) Veilige werkomgeving, omgevingsfactoren Ergonomie Aangepaste veiligheden volgens de bijlage 1 van het KB Te volgen procedure

Inwerking stellen enkel door opzettelijke handeling KB arbeidsmiddelen (ter info) Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1, ENKELE VOORBEELDEN: Bedieningssystemen buiten gevaarlijke zones en duidelijk, afbakening veilige werkzone Inwerking stellen enkel door opzettelijke handeling Minimumspanningsrelais Stopopdracht heeft voorrang op start Indien nodig noodstopinrichting ( vergrendelbare noodstop paddenstoeltype) (geen combinatie met stopbediening) Geen combinatie noodstop met stop

KB arbeidsmiddelen Voorbeelden veiligheden Stopinrichting, start, vergrendelbare, noodstop Beschermkap met micro-switch

Arbeidsmiddelen

Arbeidsmiddelen

Wetgeving:Europese machinerichtlijn CE Machinerichtlijn RICHTLIJN 2006/42/EG Economische richtlijn, geen sociale richtlijn CE = vermoeden van overeenstemming en geharmoniseerde normen Bepaalt voorwaarden machines in de handel te brengen in EG, met minimum veiligheidseisen All de gebruikte componenten moeten voldoen aan de andere EG richtlijnen ( b.v.: laagspanningsrichtlijn, EMC richtlijn)

Europese machinerichtlijn CE Definitie CE machinerichtlijn Samenstel van onderling verbonden onderdelen en organen In hun samenstel bestemd zijn voor een bepaalde toepassing en bepaalde gebruiker Waarvan tenminste één kan draaien of bewegen Door een energiebron aangedreven

WETGEVING: Europese Richtlijnen CE Verantwoordelijkheid voor toepassing richtlijn Fabrikant Zijn gevolmachtigde in de EG ( b.v.: invoerder, leverancier) Indien fabrikant of gevolmachtigde hun verplichtingen niet vervullen dan iedereen die machine in handel brengt Iedereen die machines of machinedelen samenbrengen Iedereen die machines bouwt voor eigen gebruik

Omzetting Europese Richtlijn CE 2006/42/EG 12 AUGUSTUS 2008. - Koninklijk besluit betreffende het op de markt brengen van machines Omzetting Europese Richtlijn CE 2006/42/EG Toepassingsgebied: machines verwisselbare uitrustingsstukken Veiligheidscomponenten hijs- en hefgereedschappen kettingen, kabels en banden verwijderbare mechanische overbrengingssystemen niet voltooide machines.

12 AUGUSTUS 2008. - Koninklijk besluit betreffende het op de markt brengen van machines Niet van toepassing: Elektrische en elektronische apparatuur binnen de volgende gebieden, voorzover deze vallen onder het koninklijk besluit van 23 maart 1977 betreffende het op de markt brengen van elektrisch materieel : a) huishoudelijke apparaten die voor PRIVÉGEBRUIK zijn bestemd; b) audio- en videoapparatuur; c) apparatuur die wordt gebruikt in de informatietechnologie; d) gewone kantoormachines; e) schakelmaterieel en besturingsapparatuur voor laagspanning; f) elektromotoren;

CE: Vermoeden overeenstemming??? Noodstop: NOK Boorspindel afscherming:NOK Kap riemoverbrenging NOK

Europese machinerichtlijn CE voorbeelden

Europese machinerichtlijn CE Samenstel: verschillende machines samengebracht in 1 geheel B.v.: een stofafzuiginstallatie: trilmotor Afzuigmotor

Europese machinerichtlijn CE Verwisselbare uitrusting Uitrusting die de functie van de machine niet wijzigt en bestemd is om door de gebruiker zelf te worden aangebracht B.v. handgereedschap slijpmachine: machine zelf CE, slijpschijf ook CE. Belangrijk : volledig te handelen volgens instructies fabrikant of verantwoordelijke

Wetgeving: laagspanningsrichtlijn CE Economische richtlijn Alle elektrisch materiaal ( machines, apparaten, elektrische leidingen,…) bestemd voor een nominale wisselspanning tussen 50 en 1000V en een nominale gelijkspanning tussen 75 en 1500V Belangrijke norm EN 60204 Wetgeving: EMC richtlijn CE Elektromagnetische compatibiliteit ( van toepassing op alle elektronische en elektromagnetische nijverheden)

Laagspanningsrichtlijn voorbeelden

Richtlijnen CE o.a.: Speelgoed richtlijn ATEX richtlijnen Gastoestellen Voedselveiligheid Verfproducten Gevaarlijk producten………

Regelgeving CBM = CODEX titel VII, hoofdstuk III, afdeling 4 K B van 30 augustus 2013 tot vaststelling van algemene bepalingen betreffende de keuze, de aankoop en het gebruik van collectieve beschermingsmiddelen (CBM’s welke geen onderdeel zijn van arbeidsmiddelen b.v.b. balustrades voor werken op hoogte, balustrade speeltoestellen, afzuiging lasdampen, afzuiging zuurkast, PA en arbeidsgeneesheer nemen deel aan onderzoek (PA tekent voor gezien) CBM attesten, instructies, opleiding gebruik,

Regelgeving PBM = CODEX titel VII, hoofdstuk II, afdeling 4 Het koninklijk besluit van 13 juni 2005 betreffende het gebruik en aankoop van persoonlijke beschermingsmiddelen PA en arbeidsgeneesheer nemen deel aan onderzoek (PA tekent voor gezien) PBM attesten, instructies, opleiding gebruik,

KB persoonlijke beschermings-middelen. Bij bestelling PBM: rekening houden met de normen = advies vragen aan de PA en PA arbeidsgeneesheer Voorbeelden: Veiligheidsschoenen :vb.MVD personeel S3 vb. poetspersoneel S2 Veiligheidsbril: EN 166 Werkhandschoenen MVD: volgens uit te voeren taken Handschoenen poetspersoneel: volgens uit te voeren taken Keukenpersoneel: blauw en HACCP Handschoenen kapsalons: nitril ( geen latex) Stofmasker: (P1, P2, P3 ??)

Veiligheidschoenen

werkhandschoenen NITRIL, geen LATEX veiligheidsbril

Normen: aankoop ladders en steigers Ladders: EN 131 en met GS Rolsteigers: EN 1004 en met GS Opgelet: ook hier attesten, gebruiksaanwijzingen, onderhoudsvoorschriften,

AANKOOPPROCEDURE SCHEMA VOLLEDIGE PROCEDURE 3 GROENE LICHTEN ( art. 8 KB arbeidsmiddelen / CODEX titel VI) 1 bestelbon art.8.1 (+ voorstudie) (2 = levering en 3 = indienstneming) Eerste groen licht: basis voor goede bestelling Voorstudie + voor wie? Voor wat? Waar? Welke omstandigheden? Formulering bij bestelling van de algemene en veiligheidseisen Naleving vigerende wetgeving ( CE, andere KB’s , basisnorm machineveiligheden, normen …) Bijkomende veiligheidseisen PA ( zie verder) Advies BC, eventueel externe dienst Visum preventieadviseur Handtekening verantwoordelijke aankoop

Voorbeeld algemene eisen: Richtlijn 2003/10/EG van 6 feb 2003 blootstelling van werknemers aan de risico's van fysische agentia (lawaai) KB 16/01/2006 BS 15/02/2006 ‘betreffende de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers tegen de risico’s van lawaai’ Specifieke normen Veiligheidsinstructies, gebruiksinstructies, attesten: in het Nederlands en in de originele taal Opschriften in het Nederlands Aanduiding bedieningsorganen in het Nederlands

Voorbeeld bijkomende eisen Voorbeeld met geformuleerde tekst voor noodstop: Noodstop volledig volgens de norm NBN EN ISO 13850 en rode knop op gele achtergrond en met opschrift noodstop ( attest of verklaring bij te voegen bij de levering door de leverancier of fabrikant); Voorbeeld tekst beschermingsgraad: Alle schakelaars en bedieningsknoppen zijn minstens uitgevoerd volgens IP54 ( verklaring te leveren door de fabrikant); Micro-switch van het positieve type (teken= pijl in cirkel) Opleiding Oververhittingsbeveiliging (bvb droogkast) Visuele signaleringen, pictogrammen Audio-signaleringen

Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid noodstopinrichting NBN EN ISO 13850, vergrendelbare paddenstoel Niet conform Wel conform Drukelement ok (bijkomende eis)

Voorbeelden noodstop

Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid Voorrangsfunctie stop op start bediening Vergrendelbare hoofdschakelaar / of afkoppelbaar van net

Toegang tot gevaarlijke delen van de machine afgeschermd met positieve microswitch Riemoverbrenging Micro-switch Zaagmachine afscherming van zaagblad

Voorbeelden bijkomende eisen veiligheid Dodemansknopbediening, tweehandsbediening

Voorbeeld bijkomende eisen pictogrammen

Voorbeeld CE markering en fabrieksgegevens voorbeeld Onuitwisbaar Niet verwijderbaar

B.v.b.: Normen Aantal noodstoppen, Micro-switchen Hulpmiddelen Specifieke normen Schermen Dodemansknopbediening Tweehandsbediening Veiligheidsinstructiekaart (arbeidsmiddel) Veiligheidsinstructiekaart (producten) + MSDS fiche

Aankoopprocedure schema Volledige procedure 3 groene lichten ( art. 8 KB arbeidsmiddelen) levering art. 8.2: Levering ( 1 bestelbon, 2 levering, 3 indienstneming) Controle of levering overeenkomt met bestelbon door HL en werkgever of gemandateerde Controle door HL en PA administratieve documenten ( naleving verantwoording door leverancier/fabrikant eisen en bijkomende veiligheidseisen volgens bestelbon) Documenten in het Nederlands (eventueel vertaling + origineel) Opschriften in het Nederlands Plaatsing op een conforme en veilige manier

Aankoopprocedure schema Volledige procedure 3 groene lichten ( art. 8 KB arbeidsmiddelen) indienstneming art.8.3 ( 1 bestelbon, 2 levering, 3 indienstneming ) Verslag indienststelling Elk arbeidsmiddel dient een indienststellingverslag te hebben

Indienststellingsverlag Controle volgens de vigerende wetgeving en gestelde bijkomende eisen Controle via lijst KB arbeidsmiddelen bijlage 1 Voor machines aangekocht voor de machinerichtlijn CE ( documenten) Voor alle arbeidsmiddelen (voor 1995) die vallen onder het KB arbeidsmiddelen Voor de CE gemarkeerde arbeidsmiddelen voor de aspecten niet gedekt door de CE ( o.a. omgevingsfactoren) Het arbeidsmiddel mag pas in dienst worden gesteld na te hebben voldaan aan het voorstel tot indienststelling van de PA en na toestemming van de werkgever. De werkgever stelt het arbeidsmiddel in dienst.

Indienststellingsverslag vervolg Voor volgende apparaten en toestellen wordt er geen indienststellingsverslag opgemaakt. Voor kleine huishoudelijke toestellen o.a. koffiezetapparaten,frigo’s enz… Voor kantooraparatuur: PC,printer scanner rekenmachine enz… Deze toestellen moeten wel GELEVERD WORDEN MET EEN Nederlandstalige handleiding met veiligheids-onderhouds instructies en een CONFORMITEITSATTEST. Omgevingsfactoren moeten onderwerp uitmaken van een risicoanalyse.

Brandblusser??? Stabiliteit??? Bedieningszone …

Indienststellingsverslag voorbeeld bijkomende opmerking

Verkorte procedure: toepassingsgebied AM met CE (bvb: koelkast, gewone wasmachine, micro-golf, printer, koffiezet, ventilator, beamer, smartbord, enz.) AM wettelijke keuring Herhalingsbestelling Gevaarlijke producten (labo, ontstoppers..) Speeltoestellen PBM CE zonder bijkomende eisen Wettelijk = Bestelbon / bestelling via procedure 1e groen licht Bestelling / bestelbon + levering met attesten handleidingen en veiligheidsvoorschriften /in dienst = aankoop Opgepast: altijd rekening houden met omgevingsfactoren bij de bestelling en plaatsing ???

Verkorte procedure ?? Aandacht voor plaatsingscomponenten of bijkomende werkzaamheden

Eenvoudige arbeidsmiddelen Geen wettelijke verplichtingen ingeval geen bijkomende eisen (b.v.b.: veiligheidseisen, ergonomische eisen, productveiligheid, enz.) Zorgvuldigheid en onderzoek bij keuze verreist! vb bijkomende eis beschermingsgraad IP ?xyz

Verhuur, huur, ter beschikking stellen, ontlenen, enz. Bijvoorbeeld Springkasteel Hakselaar Meegebracht arbeidsmiddel naar de school door WN Enz. Deze moeten steeds voldoen aan de vigerende wetgeving met mogelijk bijkomende veiligheidseisen (procedures volgen en advies PA) Autocarreizen: zie ook procedure 13 GPD

Beschermingsmiddelen tegen brand Cfr. Aankoop collectieve beschermingsmiddelen Wettelijke voorschriften KB brandpreventie op de werkplaatsen Bestelbon + levering + in dienst verslag = aankoop Brandblussers Sirenes Brand-meldknoppen Brandmeldcentrale Rookmelders Veiligheidsverlichting Enz.

Inventarisatie arbeidsmiddelen Inventarisatie PBM, speeltoestellen, … Inventarisatie instructies Aanbrengen van alfa numerieke nummering op elk arbeidsmiddel Logboek samenstellen met inventarisatie arbeidsmiddelen ( Welk?Nummer? Plaats?Gebruikers?Documenten? Risicoanalyse, Preventieregister) Aanleg onderhoudsboek per arbeidsmiddel ( onderhoud, aanpassing, herstelling)