De houding van pleegouders ten aanzien van ouders S. De Maeyer, J. Vanderfaeillie, L. Gypen, L. Belenger, & F. Van Holen Centrum voor Psychologische en Jeugdhulpverlening Faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen

Situering onderzoek Onderzoeksopzet Resultaten Bespreking Conclusie Inhoud Situering onderzoek Onderzoeksopzet Resultaten Bespreking Conclusie

Situering onderzoek Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Ouder-kind contact en ouder betrokkenheid is sterk verdedigd. Contact van kind met ouders kan helpen bij hereniging en kan positieve ervaringen toevoegen Soms is contact minder positief: kan psychologische problemen initiëren.

Goede rolverdeling Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Drie vormen van ouderschap ouder-kindrelatie Biologisch  existentiële relatie, impliceert geen verantwoordelijkheid Psychologisch  opvoedingsrelatie, verantwoordelijkheid Juridisch gezagsrelatie, niet vanzelfsprekend In pleegzorg: nog steeds biologische ouders van het kind, maar op zoek naar nieuwe rol, ook voor pleegouders gedeeld opvoeden. Goede afspraken, goede rolverdeling: meer kans goede samenwerking en betere betrokkenheid

Attitude ten aanzien van ouders: rolverdeling Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Rolverdeling Rol ‘conception’: perceptie en begrip van wat het betekent pleegouder te zijn Rol ‘demand’: wat zijn de verwachtingen van anderen ten aanzien van pleegouders (betrokkenheid cf slide 1) Ruwweg, 2 manieren rol definiëren ‘Taking care of a child’: zorgende ouders, kans geven aan kind om emotioneel en psychologisch sturing te vinden Indien pleegouders rol zo definiëren: kans op weigeren bezoek ouders ‘Paraprofessional’: ondersteunen pleegzorgdienst, zo ook taak tot herenigen of in contact brengen Meer vanuit rol demand dan vanuit rol conceptie Twee integreren Paraprofessionele: taak is ouders betrekken/ondersteunen en samenwerken  41% van de pleegouders vraagt hiervoor van de pleegzorgdienst ondersteuning is afhankelijk van de ouders, het pleegkind maar ook ATTITUDE van pleegouders ten aanzien van ouders

Attitude ten aanzien van ouders Attitudes ten aanzien van contact Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Literatuur: Attitudes ten aanzien van ouders: positief of negatief Gebaseerd op vele factoren: (voor)oordelen, pleegzorgervaring, persoonlijkheid, training (Browne, 2002) + attitudes: verbeteren kind-ouder relaties en pleegouder-ouder relaties. (Jivanjee, 1999) maar wil nog niet zeggen dat er contact is of bezoek wordt aangemoedigd (Erera, 1997) - attitudes: reden daarvoor zijn vanuit afkeer, haat en angst maar vooral wanneer er negatief effect op het kind wordt vastgesteld (Browne, 2002) - attitudes geassocieerd met minder tot geen contact (Sen & Broadhurst, 2011) Attitudes bepalend in bezoeken en frequenties van de bezoeken (Mapp, 2002) Attitudes ten aanzien van contact: zijn beïnvloed door meer tijd, paraprofessionele rol concept, meer ervaring, meer informatie over pleegzorg… + attitudes (Orme et al., 2006) Vanuit kind georiënteerde reden aan pleegzorg doen: minder contact of contact is vijandig of onder spanning (Sanchirico & Jablonka, 2000)

Onderzoeksopzet Attitudes van pleegouders ten aanzien van de ouders? Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Attitudes van pleegouders ten aanzien van de ouders? Attitudes van pleegouders ten aanzien van contact van het pleegkind met ouders Zijn er verbanden tussen attitudes met pleegouderkenmerken (leeftijd, geslacht, aantal eigen kinderen), pleegzorgkenmerken (vrije tijd, aantal pleegkinderen en pleegzorgervaring) en reden om aan pleegzorg te doen?

Onderzoeksgroep Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Gem leeftijd 47.57 jaar (sd=8.38, 26-68 jaar) 19.1% geen eigen kinderen 61.8% werkt parttime of niet, 53.9% werkt fulltime Te vergelijken met een representatieve groep pleegouders (Bronselaer, Vandezande & Verreth, 2011) n % Totaal 191 Geslacht Man 41 21.5% Vrouw 150 78.5% Relatiestatus Gehuwd/Samenwonend 152 79.6% Gescheiden/alleenstaand 39 20.4% Geboren België 147 77% Europa 15 7.9% Educatieniveau Basis 7 3.7% Lager secundair 25 13.1% Hoger secundair 49 25.7% bachelor 85 44.5% Master Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie

Onderzoeksinstrumenten Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Attitudes ten aanzien van ouders: Nederlandse versie van ‘Attitudes toward foster parenting inventory’ 2 items 5-puntschaal, helemaal (niet) akkoord Lage scores positievere attitudes Attitudes ten aanzien van contact: Nederlandse versie van ‘Receptivity to birth family connections scale’ 14 items 4-punschaal, helemaal (niet) akkoord Hoge scores positievere attitudes Reden om aan pleegzorg te doen Nederlandse versie ‘ Reasons for fostering inventory’ 24 items 4 puntschaal Drie schalen: kind gerelateerde redenen, ouder of maatschappij georiënteerde redenen (12 items)

Resultaten (1) Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie 52% op zijn minst 1 pleegkind Gemiddeld 7.5 jaar pleegzorgervaring (sd=6.24) Attitudes ten aanzien van ouders Ik zal het moeilijk hebben bij de aanvaarding van de biologische ouders van het pleegkind: 10.4% akkoord, 16.2 onbeslist, 73.3% niet akkoord μ=2.10 (sd=0.95) Het is voor de pleegkinderen beter als ze hun biologische familie niet zien: 3.7% akkoord, 15.7% onbeslist, 80.6% niet akkoord μ=1.83 (sd=0.88) Totaal μ=3.93 (sd=1.55) (laag=pos) Positief

Resultaten (2) Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Attitude van pleegouders ten aanzien van contact (akkoord) Ik stimuleer mijn pleegkind bij het onderhouden van een relatie met zijn/haar ouders: 94.3% Ik vind het erg belangrijk voor een pleegkind om contact te houden met familie: 95.8% Ik ben het liefst pleegouder van een pleegkind dat geen contact heeft met zijn/haar ouders: 21.5%. Ik ben niet negatief over de ouders van een pleegkind: 88.5% Ik ben bereid een pleegkind te helpen om te gaan met gevoelens die een rol spelen bij het bezoek van de ouders: 98.9% Ik sta positief tegenover het bezoeken van de ouders ook al weet ik dat dit niet altijd soepel verloopt: 91.7% Ik zie het als mijn verantwoordelijkheid om de ouders van mijn pleegkind in hun waarde te laten: 97.9%

Resultaten (3) Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Attitude van pleegouders ten aanzien van contact Ik stop de bezoekregeling wanneer deze niet goed verloopt: 37.2% Het is het beste wanneer ik als pleegouder niet te veel betrokken ben bij de ouders: 50.3% Mijn gevoelens ten opzichte van de ouders kunnen in de weg staan voor de bezoeken van het pleegkind: 23% Ik kan een kind dat loyaal probeert te zijn aan mij en aan de ouders helpen: 96.4% Ouders die hun kind mishandelen zouden geen inspraak moeten hebben in hoe ik voor hem/haar zorg: 61.3% Ik ben in staat liefde te geven aan een pleegkind dat mogelijk terugkeert naar de ouders: 98.4% Ouders die hun kind mishandelen verdienen mijn respect niet: 49.2% Totaal: μ=25.77 (sd=4.84) (min14-max 45)

Resultaten (4) Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Redenen voor pleegzorg Meer kind gerelateerde redenen dan ouder en maatschappij georiënteerde redenen. Kind > ouder > maatschappij Associatie attitude ten aanzien van contact Lineaire regressie: model R2=0.379, p<.001 Alleen attitude ten aanzien van ouders Tijd beschikbaar (marginaal sign, p=.073)

Bespreking Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Meestal positieve attitudes ten aanzien van ouders 1/6 onbeslist Tot 10.4% heeft negatieve attitudes Negatieve attitudes ten aanzien van contact Ondanks sommige positieve attitudes (98.9% taak emotioneel opvangen, 96.4% loyaliteit, 98.4% geen probleem kind terug naar huis) deze positieve attitudes basis voor goede pleegouder-ouder relatie en pleegkind-ouder relatie. 94.3% kent paraprofessionele rol toe: verderzetten relatie ouders Meestal vanuit noodzaak voor kind, niet vanuit ouder Negatieve: als bezoek slecht gaat en ouders die negatief hebben opgevoed

Bespreking (2) Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Conclusie Reden voor pleegzorg zijn niet geassocieerd met attitudes ten aanzien van ouders Te veel kind gerelateerde redenen Ongeacht reden, te veel belang van contact (91.7%) vanuit noodzaak voor kind Positieve attitudes ten aanzien van contact worden voorspeld door positieve attitudes ten aanzien van ouders (marginaal sign.) meer tijd… positievere attitudes

Bespreking (3): vergelijking literatuur Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Attitudes ten aanzien van ouders: positief of negatief Gebaseerd op vele factoren: (voor)oordelen, pleegzorgervaring, persoonlijkheid, training (Browne, 2002) + attitudes: verbeteren kind-ouder relaties en pleegouder-ouder relaties. (Jivanjee, 1999) maar wil nog niet zeggen dat er contact is of bezoek wordt aangemoedigd (Erera, 1997) - attitudes: reden daarvoor zijn vanuit afkeer, haat en angst maar vooral wanneer er negatief effect op het kind wordt vastgesteld (Browne, 2002) - attitudes geassocieerd met minder tot geen contact (Sen & Broadhurst, 2011) Attitudes bepalend in bezoeken en frequenties van de bezoeken (Mapp, 2002) Attitudes ten aanzien van contact: zijn beïnvloed door meer tijd, paraprofessionele rol concept, meer ervaring, meer informatie over pleegzorg… + attitudes (Orme et al., 2006) Vanuit kind georiënteerde reden aan pleegzorg doen: minder contact of contact is vijandig of onder spanning (Sanchirico & Jablonka, 2000) + attitudes ten aanzien van ouders Indien – : redenen vgl met Browne, 2002 Attitudes contact beïnvloed door attitudes ten aanzien van ouders Motivatie, andere PO kenmerken spelen geen rol Marginaal sign: meer tijd

Bespreking (4) Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Conclusie Beperkingen Non respons? Alleen bestandspleegouders Pleegvaders? Longitudinaal: wijziging in attitudes Follow up: attitudes en werkelijk gedrag Praktijk: Attitudes nagaan is belangrijk: zo zicht op compatibiliteit rol demand van paraprofessioneel Negatieve attitudes: Selectie Ondersteuning

Conclusie Situering onderzoek Onderzoeks-opzet Resultaten Bespreking Conclusie Pleegouders hebben voornamelijk positieve attitudes ten aanzien van ouders Tenzij bezoeken moeilijk gaan en tenzij ouders negatief opvoeden

Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Bedankt voor uw aandacht! skdemaey@vub.ac.be