invloed van psychologische factoren op revalidatie en adaptatie Iedereen is anders: invloed van psychologische factoren op revalidatie en adaptatie Marloes van Mierlo Mia Willems Anne Visser-Meily Caroline van Heugten 16 april 2015

Overzicht presentatie Algemene informatie Restore4Stroke onderzoek Psychologische factoren meegenomen in Restore4Stroke Cohort Opdracht 1 Invloed psychologische factoren op kwaliteit van leven Opdracht 2 2 2

Restore4Stroke: landelijk consortium met 4 onderzoeken “Restore4Stroke heeft tot doel om succesvolle sociale reïntegratie en kwaliteit van leven van CVA-patiënten en hun partners te vergroten” Grootschalige Prospectieve Cohort Studie (n=395) Randomised Controlled Trial: Cognitieve Gedrags Therapie gericht op angst en depressie (n=55) Zelf Management Interventie (N=106) Economische Evaluatie van de beide RCT’s en een kostenonderzoek bij het Cohort onderzoek

Restore4Stroke Cohort Doelen Het in kaart brengen van het beloop van kwaliteit van leven tot 2 jaar na een CVA bij patiënten en hun partners Het signaleren van factoren die kwaliteit van leven kunnen belemmeren of bevorderen 5 metingen (N=395): T1: eerste week na CVA (tijdens ziekenhuis opname) T2: 2 maanden na CVA T3: 6 maanden na CVA T4: 1 jaar na CVA T5: 2 jaar na CVA

Psychologische factoren Persoonlijkheidskenmerken Persoonlijkheidstrekken die je meekrijgt vanaf je geboorte en die over het algemeen vrij stabiel zijn, zoals extraversie. Ziekte cognities Mentale representaties die mensen maken wanneer ze geconfronteerd worden met een ziekte, zoals een gevoel van hulpeloosheid en acceptatie. Coping stijlen Emotionele, cognitieve en gedragsmatige strategieën die patiënten uitvoeren om om te gaan met de consequenties van het CVA, zoals passieve coping.

Psychologische factoren gemeten met Restore4Stroke Persoonlijkheidskenmerken Extraversie Neuroticisme Optimisme Pessimisme Self-efficacy Ziekte cognities Hulpeloosheid Acceptatie Voordelen Coping stijlen Proactive coping Passieve coping

Voorbeeld vragen persoonlijkheidskenmerken Extraversie “Vindt u het prettig om veel drukte en opwinding om u heen te hebben?” Neuroticisme “Bent u nogal gauw in uw gevoelens gekwetst?” Optimisme “In onzekere tijden verwacht ik meestal het beste” Pessimisme “Als er maar iets fout kan gaan, dan zal mij dat ook overkomen” Self-efficacy “Ik vertrouw erop dat ik onverwachte gebeurtenissen doeltreffend aanpak” Extraversie: Extraverte personen vormen de tegenpool van introverte personen. Zij stellen sociale contacten erg op prijs en hebben veel vrienden. Extraverte personen zullen zichzelf niet zo gauw amuseren door bijvoorbeeld een boek te lezen. Neuroticisme: emotionele instabiliteit. Personen die hoog scoren op de neuroticisme schaal zijn doorgaans gauw angstig en maken zich snel zorgen; ze zijn onderhevig aan stemmingswisselingen en voelen zich vaak gedeprimeerd. Hun belangrijkste eigenschap is dat zij constant gepreoccupeerd zijn met zaken die mis zouden kunnen gaan waar zij vervolgens met angst op reageren Dispostitioneel optimisme: Optimisme wordt binnen deze benadering beschouwd als de algemene neiging om positieve uitkomsten in het leven te verwachten Self-efficacy:Self-ecacy is defined as the belief of a person in his or her ability to organize and execute certain behaviors that are necessary in order to produce given attainments

Voorbeeld vragen ziekte cognities Hulpeloosheid “Door mijn ziekte mis ik de dingen die ik het liefste doe” Acceptatie “Ik heb de beperkingen van mijn ziekte leren aanvaarden” Voordelen “Mijn ziekte heeft me geleerd meer van het moment te genieten” Hulpeloosheid: measures the negative cognitions attached to the stroke; Acceptatie: measures the neutralizing connotations of the stroke; Voordelen: measures the positive cognitions attached to the stroke

Voorbeeld vragen coping stijlen Proactieve coping In hoeverre beschikt u over de volgende vaardigheden “Eerste tekenen herkennen als iets fout dreigt te gaan” Passieve coping “Je volledig afzonden van anderen” in het omgaan met moeilijke situaties. Proactieve coping: people’s attempts to anticipate the occurrence of potential negative consequences of stroke before undertaking an activity to deal with these consequences as effectively as possible. Passieve coping: zich volledig door de problemen en de situatie in beslag laten nemen, de zaak somber inzien, zich piekerend in zichzelf terugtrekken, niet instaat zijn om iets aan de situatie te doen, piekeren over het verleden.

OPDRACHT 1 In hoeverre houden jullie nu al rekening met psychologische factoren? Weinig Veel OPDRACHT: De mensen moeten op een lijn gaan staan die loopt van ‘niet/heel weinig’ tot ‘veel’. - Mensen die bij ‘niet/heel weinig’ zijn gaan staan vragen waarom ze er zo weinig rekening mee houden. Komt dat omdat ze er weinig vanaf weten of heeft het een andere reden? Hebben ze behoefte aan een cursus en wat voor cursus dan? - Mensen die bij ‘veel’ zijn gaan staan vragen hoe ze er nu rekening mee houden en of ze vinden dat zo’n cursus meerwaarde heeft en op welk gebied er nog winst te behalen valt.

Invloed psychologische factoren op kwaliteit van leven 1. Persoonlijkheidskenmerken, ziekte cognities en coping stijlen op depressieve klachten 2 maanden na CVA 2. De rol van ziekte cognities bij tevredenheid met leven 2 maanden en 2 jaar na CVA 3. Het identificeren van verschillende trajecten van kwaliteit van leven en de invloed van psychologische factoren.

1. Invloed psychologische factoren op depressie na CVA Meer hulpeloosheid Meer passieve coping Meer depressieve symptomen Minder acceptatie Minder voordelen

2. De rol van ziekte cognities bij tevredenheid met leven De acceptatie van het CVA neemt toe van 2 maanden tot 2 jaar na het CVA Het gevoel van hulpeloosheid en het ervaren van voordelen verandert niet over de tijd. Hulpeloosheid, acceptatie en voordelen spelen een rol bij tevredenheid met leven 2 maanden en 2 jaar na het CVA. Een verandering in ziektecognities tussen 2 maanden en twee jaar na het CVA voorspelt tevredenheid met leven 2 jaar na het CVA

3. Trajecten kwaliteit van leven en de invloed van psychologische factoren 4 trajecten geïdentificeerd: Hoog Laag Hoog maar dan dalend Laag en dan stijgend Psychologische factoren bepalen in welk traject je terecht komt: Neuroticisme pessimisme Passieve coping Hulpeloosheid Self-efficacy Acceptatie Proactieve coping

OPDRACHT 2 Opdracht: 4 groepen maken Iedere groep krijgt 1 ‘psychologische factor’: Neuroticisme Emotionele instabiliteit Self-efficacy Vertrouwen in je eigen kunnen Ziektecognitie: hulpeloosheid Negatieve cognities zoals gevoelens van hulpeloosheid veroorzaakt door het CVA Passieve coping Zich volledig door de problemen en de situatie in beslag laten nemen, niet instaat zijn om iets aan de situatie te doen Elk groepje krijgt een ‘psychologische factor’, bv. passieve coping en probeert dit eerst concreet te maken adhv een voorbeeld uit eigen praktijk: dus iemand uit de groep brengt een patiënt in als voorbeeld die dit in sterke mate heeft. Deze persoon vertelt wat voor iemand dat is en wat voor invloed dat had op de revalidatie. Vervolgens hebben ze discussie over wat je er mee zou kunnen doen. Als ze klaar zijn kunnen ze nog een voorbeeld nemen. Laatste paar minuten zetten ze op een rij wat je er dus in de revalidatie mee zou kunnen doen.

Opdracht 2: Voorbeelden uit eigen praktijk Beantwoord 2 vragen: Probeer de factor concreet te maken adhv een voorbeeld uit je eigen praktijk. Wat voor patiënt is het? Hoe heeft de factor invloed op de revalidatie/adaptatie? Wat zou je er in de revalidatie mee kunnen doen? Hoe kun je deze kennis omtrent psychologische factoren gebruiken? Elk groepje krijgt een ‘psychologische factor’, bv. passieve coping en probeert dit eerst concreet te maken adhv een voorbeeld uit eigen praktijk: dus iemand uit de groep brengt een patiënt in als voorbeeld die dit in sterke mate heeft. Deze persoon vertelt wat voor iemand dat is en wat voor invloed dat had op de revalidatie. Vervolgens hebben ze discussie over wat je er mee zou kunnen doen. Als ze klaar zijn kunnen ze nog een voorbeeld nemen. Laatste paar minuten zetten ze op een rij wat je er dus in de revalidatie mee zou kunnen doen.

Bedankt voor uw aandacht! Meer informatie: m.v.mierlo@dehoogstraat.nl