SNEAK PREVIEW: ‘Verdichten in een gezonde stad’ Titel dia SNEAK PREVIEW: ‘Verdichten in een gezonde stad’ Tussenresultaten benchmark stedelijke regio’s 1996-2006 Rianne Zandee / Peter Koppers

Opzet Aanleiding en doel Opzet benchmark Resultaten Tekst dia Opzet Aanleiding en doel Opzet benchmark Resultaten Voorlopige conclusies en aanbevelingen 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Waarom een benchmark?

Aanleiding en doelstellingen Foto + tekst dia Aanleiding en doelstellingen Voordelen compact bouwen: sparen open ruimte, voorkomen versnippering natuur, tegengaan automobiliteit, minder emissies (oa CO2). Onder welke omstandigheden gaan compacte stad & gezondheid samen? Prestaties stedelijke (BLS) regio’s afgelopen 10 jaar in kaart brengen Input leveren voor: Integrale verstedelijkingsafspraken 2010-2020, die in 2009 door VROM met regio’s gemaakt worden Integraal: Woningbouw, groen, water, infrastructuur en openbaar vervoer 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Opzet benchmark

Indeling in BLS regio’s Besluit Locatiegebonden Subsidies BLS = Besluit Locatiegebonden Subsidies 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Contouren Centrale stad Randgemeenten 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Opzet benchmark I Benchmark: scores stedelijke regio’s in periode 1995-2005 Op drie aspecten: Verdichting - woningen - arbeidsplaatsen Bereikbaarheid - afslag autosnelwegen - trein/metro Leefbaarheid - geluid - luchtkwaliteit (NO2) II Vragenlijst regio’s: verklaring resultaten (omstandigheden, ambities, beleid) 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Resultaten

Benchmark 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie toename toe-afname woningen arbeidsplaatsen bereikbaarheid binnenstedelijk wo-we geluid > 55 dba lucht NO2 > 25 mg/m3 1996-2006 ASW trein/metro 2000-2005 2002-2007 in % in meters ZwolleKampen Alkmaar 42,85 66,75 152,39 31,55 3,54 -84,76 Amersfoort 41,54 66,35 -98,20 74,84 2,08 -28,83 Breda Tilburg 51,93 41,53 1,48 5,71 4,57 -14,13 BRU 30,39 58,76 -7,99 7,58 2,23 -0,29 Drechtsteden 57,20 3,07 -30,10 45,77 -5,39 3,41 Groningen Assen 33,06 53,59 -14,65 71,66 1,94 -95,61 Haaglanden 34,43 53,19 -104,86 -13,70 2,51 3,94 Haarlem 55,58 33,33 -17,92 -24,79 3,99 -71,25 Heerlen 81,60 6,20 -86,18 -34,54 5,54 -6,05 Hilversum 74,32 95,07 -24,43 20,95 0,97 -56,77 Hollandrijnland 57,14 57,10 -47,30 6,87 -0,20 -14,75 Kan 46,95 69,59 -54,21 59,63 4,37 -24,82 Leeuwarden 33,08 74,17 -6,36 -16,24 10,52 -94,30 Maastricht 63,52 61,56 -45,19 -22,32 0,20 -17,94 Sittard 50,03 -8,52 -27,99 -2,18 -18,34 SRE 46,77 57,99 -17,16 72,27 0,26 -31,13 SRR 37,51 70,16 38,90 55,44 0,28 1,89 Stadsregio Amsterdam 40,28 83,46 24,16 40,57 -2,20 -10,79 Stedendriehoek 50,35 59,50 -54,90 23,11 0,83 -67,80 Twente 52,40 51,99 -41,74 44,15 4,30 -74,10 Venlo 43,51 44,39 -17,11 56,40 -14,38 Vlisburg 48,68 62,70 16,09 8,81 9,08 -81,91 Waalboss 57,21 71,30 30,76 -4,55 8,77 -22,47 30,98 68,44 -29,66 90,63 1,78 -90,90 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Verdichting woningen - arbeidsplaatsen toename woningen arbeidsplaatsen binnenstedelijk 1996-2006 in % Heerlen 48,38801488 54,59 BRU 30,39 58,76 ZwolleKampen 30,98 68,44 Groningen Assen 33,06 53,59 Leeuwarden 33,08 74,17 Haaglanden 34,43 53,19 SRR 37,51 70,16 Stadsregio Amsterdam 40,28 83,46 Amersfoort 41,54 66,35 Alkmaar 42,85 66,75 Venlo 43,51 44,39 SRE 46,77 57,99 Kan 46,95 69,59 Vlisburg 48,68 62,70 Sittard 50,03 Stedendriehoek 50,35 59,50 Breda Tilburg 51,93 41,53 Twente 52,40 51,99 Haarlem 55,58 33,33 Hollandrijnland 57,14 57,10 Drechtsteden 57,20 3,07 Waalboss 57,21 71,30 Maastricht 63,52 61,56 Hilversum 74,32 95,07 81,60 6,20 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Woningdichtheid - verdichting woningen toename woningen binnenstedelijk in 1996 1996-2006 woningen/km 2 in % Haaglanden Sittard 1141 50,03 Venlo 1373 43,51 Waalboss 1388 57,21 Vlisburg 1389 48,68 SRE 1403 46,77 Twente 1455 52,40 Groningen Assen 1480 33,06 Leeuwarden 1524 33,08 Stedendriehoek 1531 50,35 Breda Tilburg 1601 51,93 ZwolleKampen 1607 30,98 Kan 1645 46,95 Alkmaar 1671 42,85 Amersfoort 1683 41,54 Heerlen 1711 81,60 Hilversum 1750 74,32 Drechtsteden 1779 57,20 Maastricht 1848 63,52 BRU 1943 30,39 Haarlem 1945 55,58 SRR 1962 37,51 Hollandrijnland 2184 57,14 Stadsregio Amsterdam 2297 40,28 2930 34,43 gemiddeld over de regios 1718 48,39 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Groei woningen - verdichting woningen toename woningen binnenstedelijk 1996-2006 in % Hilversum 5,04 74,32 Heerlen 5,13 81,60 Haarlem 5,45 55,58 SRR 7,19 37,51 Leeuwarden 7,73 33,08 Groningen Assen 7,95 33,06 Sittard 8,05 50,03 Drechtsteden 8,06 57,20 Venlo 8,31 43,51 Hollandrijnland 8,43 57,14 Vlisburg 8,74 48,68 Maastricht 9,29 63,52 Twente 9,40 52,40 Kan 9,48 46,95 Stadsregio Amsterdam 9,56 40,28 SRE 10,64 46,77 Waalboss 11,17 57,21 Stedendriehoek 11,41 50,35 Haaglanden 12,02 34,43 Alkmaar 13,51 42,85 Breda Tilburg 13,66 51,93 BRU 14,22 30,39 Amersfoort 15,27 41,54 ZwolleKampen 16,78 30,98 gemiddeld over de regios 9,855095281 48,38801488 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Verdichting woningen - bereikbaarheid toename toe- afname toe - afname woningen bereikbaarheid binnenstedelijk woningen ASW woningen trein/metro 1996-2006 in % in meters Heerlen 81,60 BRU 30,39 16,17 17,48 ZwolleKampen 30,98 -70,96 153,75 Groningen Assen 33,06 -12,25 71,65 Leeuwarden 33,08 -4,35 21,51 Haaglanden 34,43 -88,02 -10,74 SRR 37,51 61,35 57,23 Stadsregio Amsterdam 40,28 68,51 41,29 Amersfoort 41,54 -61,71 77,38 Alkmaar 42,85 54,67 -14,20 Venlo 43,51 60,99 -2,10 SRE 46,77 -47,90 -65,53 Kan 46,95 -4,58 35,16 Vlisburg 48,68 49,96 23,10 Sittard 50,03 17,97 -1,38 Stedendriehoek 50,35 6,15 -15,75 Breda Tilburg 51,93 58,59 -45,77 Twente 52,40 14,58 10,05 Haarlem 55,58 17,78 -7,28 Hollandrijnland 57,14 -5,75 18,87 Drechtsteden 57,20 10,80 23,06 Waalboss 57,21 29,00 -1,81 Maastricht 63,52 -0,73 -4,09 Hilversum 74,32 -2,12 27,94 -17,06 -10,10 gemiddeld over de regios 9,33 -6,64 10,56849915 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Verdichting arbeidsplaatsen - bereikbaarheid 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Verdichting - leefbaarheid 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Voorlopige conclusies Arbeidsplaatsen (55%) meer verdicht dan woningen (45%) Meer gebouwd bij autosnelwegen dan bij ov Leefbaarheid: geluid verslechterd, NO2 verbeterd Relatie dichtheid - verdichting zwak of zelfs omgekeerd: Regio’s met veel ambities verdichten meer Regio’s met beperkte mogelijkheden voor uitbreiding verdichten meer Verdichten kan samengaan met gezond! Robuuste ‘kopgroep’ van regio’s 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Voorlopige aanbevelingen Tekst dia Voorlopige aanbevelingen Verhoog ambities - maak regionale afspraken over - % verdichting woningen (min. 50%) - % verdichting arbeidsplaatsen (min. 67%) - infrastructuur (OV/fiets) - groen in/om de stad Koppel afspraken aan geld (VROM, V&W, LNV, EZ) Ontwikkel een landelijke uniforme registratie van stedelijk groen Zorg voor regionale monitoring - verdichting/functiemenging - flankerend beleid (verkeer en vervoer, milieu) - gezondheid, leefbaarheid, groen 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Vragen? E-mail: r.zandee@natuurenmilieu.nl 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Stichting Natuur en Milieu Titel dia Stichting Natuur en Milieu Postbus 1578, 3500 BN Utrecht NL Hamburgerstraat 28a, Utrecht NL T. +31 (0)30 233 1328 F. +31 (0)30 233 1311 info@natuurenmilieu.nl www.natuurenmilieu.nl

BLS-regio’s 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie BLS-Regio Centrale stad 1.                  Leeuwarden en omstreken Leeuwarden 2.                  Groningen-Assen Groningen 3.                  Emmen Emmen 4.                  Twente Almelo,Enschede, Hengelo 5.                  Zwolle-Kampen Zwolle 6.                  Stedendriehoek Deventer, Apeldoorn 7.                  Arnhem-Nijmegen Arnhem, Nijmegen 8.                  Regio Utrecht Utrecht 9.                  Stadsgewest Amersfoort Amersfoort 10.               Almere-Lelystad Lelystad, Almere 11.               Regio Amsterdam Amsterdam 12.               Stadsgewest Zuid-Kennemerland Haarlerm 13.               Stadsgewest Alkmaar Alkmaar 14.               Gooi-Vechtstreek Hilversum 15.               Leidse regio - Duin en Bollenstreek Leiden 16.               Haaglanden ‘s Gravenhage 17.               Regio Rijnmond Rotterdam 18.               Drechtsteden Dordrecht 19.               Breda-Tilburg Breda, Tilburg 20.               Waalboss ‘s Hertogenbosch 21.               Regio Eindhoven Eindhoven, Helmond 22.               Venlo Venlo 23.               Geleen-Sittard Sittard, Geleen 24.               Parkstad Heerlen 25.              Stadsgewest Maastricht Maastricht   19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie

Verwachte resultaten Wat voor soort uitspraken kunnen we na analyse gaan doen? Welke regio’s hebben het meest gedaan aan - verdichting? - functiemenging? Welke regio’s hebben hun OV-aanbod het meest zien stijgen? Welke regio’s hebben een duurzamere ‘modal split’ kunnen realiseren? Welke regio’s hebben hun luchtvervuiling/geluidshinder kunnen terugbrengen? De belangrijkste vraag is een combinatie van bovenstaande: Zijn er regio’s waar verdicht is en waar het (binnenstedelijk) leefmilieu is verbeterd? 19-9-2018 Presentatie ruimteconferentie