Sociale condities voor menselijk geluk Ruut Veenhoven Lezing Stichting Ergensland Utrecht, 15 mei 2004

Vragen Wat is ‘geluk’? Kan geluk gemeten worden? Hoe gelukkig zijn wij? Wat bepaalt geluk? Moeten we streven naar geluk?

Wat is ‘geluk’?

Wat is ‘geluk’? Vier kwaliteiten van leven   extern intern kansen uitkomsten

Wat is ‘geluk’? Vier kwaliteiten van leven   extern intern kansen leefbaarheid levensvaardigheid uitkomsten nut satisfactie

Wat is ‘geluk’? Vier soorten satisfactie   voorbijgaand duurzaam deel geheel

Wat is ‘geluk’? Vier soorten satisfactie   voorbijgaand duurzaam deel genieting deel-satisfactie geheel topervaring levensvoldoening  

Kan geluk gemeten worden?

Kan geluk gemeten worden? Door observatie? van levenssituatie? van gedrag? Door vragen? indirecte vragen? directe vragen?

Kan geluk gemeten worden? Door observatie? van levenssituatie? nee van gedrag? nauwelijks Door vragen? indirecte vragen? redelijk directe vragen? goed

Kan geluk gemeten worden? Wat voor vraag-methoden? Gericht interview Vragenlijstje Enkele vraag Eenmalig: schatting gemiddelde satisfactie Herhaald: experience sampling

Kan geluk gemeten worden? Wat voor vraag-methoden? Gericht interview Vragenlijstje Enkele vraag Eenmalig: schatting gemiddelde satisfactie Herhaald: experience sampling

Kan geluk gemeten worden? Voorbeeld enquêtevraag Alles bij elkaar genomen, hoe tevreden of ontevreden bent U tegenwoordig met Uw leven als geheel? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ontevreden Tevreden

Hoe gelukkig zijn wij?

Hoe gelukkig zijn wij? Levensvoldoening in Nederland

Hoe gelukkig zijn wij? Gemiddeld in landen jaren 1990 IJsland 8,03 Nederland 7,84 Duitsland (west) 7,22 Frankrijk 6,78 Polen 6,43 Hongarije 6,04 Servië 5,56 Rusland 4,79

Worden we minder gelukkig?

Worden we minder gelukkig? Mogelijke trends A: gelijk B: beter ongelukkig ongelukkig vroeger nu vroeger nu gelukkig gelukkig D: afnemend beter C: slechter ongelukkig ongelukkig vroeger nu vroeger nu

Worden we minder gelukkig? Feitelijke trend Nederland levenstevredenheid

Worden we minder gelukkig? Feitelijke trend

Wat bepaalt geluk?

Wat bepaalt geluk? Wat denkt men dat gelukkig maakt? Wat blijkt gelukkig te maken?

Wat bepaalt geluk? levensvoldoening nut uitkomsten levensvaardigheid leefbaarheid Kansen intern extern

Wat bepaalt geluk? levensvoldoening nut uitkomsten levensvaardigheid Leefbaarheid milieu maatschappij Kansen intern extern

Wat bepaalt geluk? Kwaliteit maatschappij

Wat bepaalt geluk? Kwaliteit maatschappij Welvaart Rechtsorde Sociale zekerheid Inkomensgelijkheid Vrijheid

Geluk en welvaart in landen

Geluk en corruptie in landen

Geluk en inkomensgelijkheid in landen

Geluk en vrijheid in landen

Geluk en sociale zekerheid

Wat bepaalt geluk? Kwaliteit maatschappij Welvaart +.64 Rechtsorde +.54 Sociale zekerheid +.13 Inkomensgelijkheid +.00 Vrijheid +.64 Verklaarde variantie 70%

Geluk: Voorwaarden Positie in maatschappij

Geluk: Voorwaarden Positie in maatschappij Sociaal economisch inkomen + opleiding ± Sociaal emotioneel verenigingsparticipatie ++ gehuwd +++ kinderen 0

Wat bepaalt geluk? levensvoldoening nut uitkomsten levensvaardigheid leefbaarheid Kansen intern extern

Wat bepaalt geluk? Persoonlijke eigenschappen Lichamelijk Gezondheid Geestelijk IQ Daadkracht Zelfstandigheid Sociabiliteit Materialisme

Wat bepaalt geluk? Persoonlijke eigenschappen Lichamelijk Gezondheid + Geestelijk IQ 0 Daadkracht ++ Zelfstandigheid ++ Sociabiliteit ++ Materialisme –

Wat bepaalt geluk? Behoeften theorie leefbaarheid levensvaardigheid omgeving fit individu bevrediging behoeften stemming geluk

Moeten we streven naar geluk?

Moeten we streven naar geluk? Moraal van het grootste geluk (utilitarisme) Kritiek op die moraal Niet uitvoerbaar Niet wenselijk

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar geluk niet meetbaar geluk niet stuurbaar Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk geluk schadelijk doel vergt foute middelen

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar? geluk niet meetbaar geluk niet stuurbaar Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk geluk schadelijk doel vergt foute middelen

Wat is ‘geluk’? Vier kwaliteiten van leven   extern intern kansen leefbaarheid levensvaardigheid uitkomsten nut satisfactie

Wat is ‘geluk’? Vier soorten satisfactie   voorbijgaand duurzaam deel genieting deel-satisfactie geheel topervaring levensvoldoening  

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar? nee geluk niet meetbaar geluk niet stuurbaar Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk geluk schadelijk doel vergt foute middelen

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar? nee geluk niet meetbaar? geluk niet stuurbaar Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk geluk schadelijk doel vergt foute middelen

Kan geluk gemeten worden? Voorbeeld enquêtevraag Alles bij elkaar genomen, hoe tevreden of ontevreden bent U tegenwoordig met Uw leven als geheel? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ontevreden Tevreden

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar? nee geluk niet meetbaar? nee geluk niet stuurbaar Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk geluk schadelijk doel vergt foute middelen

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar? nee geluk niet meetbaar? nee geluk niet stuurbaar? Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk geluk schadelijk doel vergt foute middelen

Wat bepaalt geluk? Kwaliteiten samenleving Welvaart +.64 Rechtsorde +.54 Sociale zekerheid +.13 Inkomensgelijkheid +.00 Vrijheid +.64 Verklaarde variantie 70%

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar nee geluk niet meetbaar nee geluk niet stuurbaar? nee Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk geluk schadelijk doel vergt foute middelen

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar ? nee geluk niet meetbaar? nee geluk niet stuurbaar? nee Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk? geluk schadelijk doel vergt foute middelen

Wat bepaalt geluk? Behoeften theorie leefbaarheid levensvaardigheid omgeving fit individu bevrediging behoeften stemming geluk

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar? nee geluk niet meetbaar? nee geluk niet stuurbaar? nee Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk? nee geluk schadelijk doel vergt foute middelen

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar? nee geluk niet meetbaar? nee geluk niet stuurbaar? nee Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk? nee geluk schadelijk? doel vergt foute middelen

Gevolgen van geluk op individu actiever, meer betrokken + socialer ++ gezonder +++ op maatschappij democratischer +? toleranter +? productiever +?

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar? nee geluk niet meetbaar? nee geluk niet stuurbaar? nee Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk? nee geluk schadelijk? nee doel vergt foute middelen

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar? nee geluk niet meetbaar? nee geluk niet stuurbaar? nee Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk? nee geluk schadelijk? nee doel vergt foute middelen?

Wat bepaalt geluk? Kwaliteiten samenleving Welvaart +.64 Rechtsorde +.54 Sociale zekerheid +.13 Inkomensgelijkheid +.00 Vrijheid +.64 Verklaarde variantie 70%

Wat bepaalt geluk? Persoonlijke eigenschappen Lichamelijk Gezondheid + Geestelijk IQ 0 Daadkracht ++ Zelfstandigheid ++ Sociabiliteit ++ Materialisme –

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar ? nee geluk niet meetbaar? nee geluk niet stuurbaar? nee Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk? nee geluk schaadt? nee doel vergt foute middelen? nee

Moeten we streven naar geluk? Kritiek op moraal grootste geluk Niet uitvoerbaar geluk niet definieerbaar ? nee geluk niet meetbaar? nee geluk niet stuurbaar? nee Niet wenselijk geluk niet zo wenselijk? nee geluk schadelijk? nee doel vergt foute middelen? nee

Meer lezen over geluk World Database of Happiness www.eur.nl/fsw/research/happiness Journal of Happiness Studies www.wkap.nl/journals/johs