Media bij de allerkleinsten Wegwijs in mediaopvoeding bij 0-5 jarigen Welkom! Mijn naam is Krista Okma – pedagoog en ontwikkelingspsycholoog met specialisatie o.a. Op mediaopvoeding bij kinderen van 0-18 jaar. Vandaag samen kijken naar ‘Media bij de allerkleinsten - Wegwijs in mediaopvoeding bij kinderen van 0 t/m 5 jaar ’ Kinderen van nu groeien op met allerlei media en beeldschermen. Media zijn leuk en kinderen kunnen er veel van leren. Tegelijkertijd is het belangrijk dat kinderen veilig met media om kunnen gaan. Ouders en andere opvoeders willen hun kind hierbij goed begeleiden, maar weten niet altijd hoe. Veel opvoedvragen gaan dan ook over het mediagebruik van jonge kinderen. Opvoeders zoeken naar tips over geschikte apps en spelletjes, over (voorlees-)boeken, of hebben vragen over veiligheid en schermtijd. In deze deelsessie krijg je praktische handvatten en tips waarmee je opvoeders kunt ondersteunen. We kijken hierbij naar de MediaDiamant van mediawijzer.net: een model waarin de verschillende kanten van mediaopvoeding worden belicht.

Voor de meeste ouders (92%) is verstandig omgaan met media een standaard onderdeel van de opvoeding, net zoals bijvoorbeeld gezonde voeding en bewegen dat is. Vier op de tien ouders kan hierbij hulp gebruiken en/of maakt zich weleens zorgen over het mediagebruik van hun opgroeiende kinderen Helft van de ouders behoefte aan een soort schijf van 5, volgens Iene Miene Media onderzoek 2016 en 2017 Bronnen: onderzoek Panelwizard (in opdracht van Mediawijzer.net) onder 1060 NLse ouders met een kind van 1 t/m 17 jaar ; Iene Miene Media 2016, 2017 Bronnen: onderzoek Panelwizard (in opdracht van Mediawijzer.net) onder 1060 NLse ouders met een kind van 1 t/m 17 jaar ; Iene Miene Media 2016, 2017

Uitdagingen voor ouders Top 5: 1. te lang bezig zijn met media 2. ongeschikte inhoud tegenkomen 3. verveling bij geen mediagebruik 4. eindeloos zeuren om media 5. via media in contact komen met kwaadwillenden

De MediaDiamant Wat is het? Een wegwijzer met concrete tips Om kinderen van 0 tot 18 jaar mediawijs op te laten groeien. Opgebouwd uit vijf kanten die samen de belangrijkste onderdelen van mediaopvoeding zijn Namelijk Plezier beleven aan media en alle leuke dingen die je met media kunt doen Het maken van goede afspraken over veiligheid en risico’s zoveel mgl voorkomen Samen met media bezig zijn - meekijken, uitleg geven, afspraken maken Het kiezen van de juiste inhoud - die past bij belangstelling en ontwikkelniveau van je kind Vinden van een goede balans - tussen momenten met en zonder media

Meer over de inhoud… Plezier: Aan media beleven kinderen op verschillende manieren plezier, bijvoorbeeld door te genieten van leuke en leerzame content of door creatief bezig te zijn met media. Veiligheid: Via media krijgen kinderen van alles te zien, ook dingen die nog niet geschikt zijn. Filters, goede begeleiding en duidelijke afspraken zorgen ervoor dat je kind media veilig kan gebruiken. Samen: Samen bezig zijn met media zorgt voor plezier, maar ook voor veiligheid. Als ouder houd je zicht op wat je kind te zien krijgt, terwijl media-ervaringen iets worden om te delen. Inhoud: Media ontwikkelen zich razendsnel. Het is belangrijk dat media aansluiten bij de belangstelling, kennis en het ontwikkelniveau van kinderen, er aantrekkelijk uitzien en veilig en makkelijk te gebruiken zijn. Balans: Veel ouders willen weten hoeveel tijd hun kind dagelijks aan media mag besteden, en waar de grens ligt. Hier zijn geen strikte richtlijnen voor: het is vooral belangrijk dat media één van de, dus niet de enige, activiteiten is waar je kind dagelijks mee bezig is.

Mediagebruik 0-6 Wat dóen kleine kinderen – van 0 t/m 6 – met media? Ze lezen vooral boekjes (87%) Of ze kijken filmpjes, bijvoorbeeld via YouTube (79%). Daarnaast speelt meer dan de helft beeldschermspelletjes Ze zitten gemiddeld 2 uur per dag op een scherm, vooral televisie Dat is veel!! Veel ouders gebruiken schermtijd als rustmomentje voor zichzelf/ als zoethoudertje -> vraag aan zaal - herkenbaar? Is enerzijds begrijpelijk maar… hoe jonger een kind is, hoe minder hij of zij leert van een scherm. Bron: Iene Miene Media 2017

Stelling Het is beter dat jonge kinderen zich zo min mogelijk met (scherm-) media bezig houden. A. Eens B. Niet eens Is het dan wel zo’n goed idee? Al die jonkies op schermen? Reactie: Balans is belangrijk Vooral jonge kinderen (< 3jaar) leren nog niet van een scherm, maar wel in de buitenwereld. Dansen, zingen naar buiten gaan. Hoe dingen ruiken, voelen en bewegen Goed als ouders het mediagebruik van hun kind van jongs af aan begeleiden

Plezier Relax met media Wees creatief en maak dingen Blijf met elkaar in contact Tip 1 - Relax met media Zorg voor ontspanning. Zolang het niet het enige is dat je kind doet, is dat oké. Tip 2 - Wees creatief en maak dingen Je kunt natuurlijk media alleen consumeren en naar een schermpje staren Maar ook hele leuke dingen maken, bijvoorbeeld: Foto’s maken van het jaargetijde met de tablet Of denk aan app als Just Colors waarmee kinderen op kleurenjacht gaan Tip 3 - Blijf met elkaar in contact Samen tv kijken als gezinsritueel Contact met opa en oma via Skype of Whatsapp

Media Tips Een betrouwbare website vol leuke filmpjes is Z@ppelin, ook beschikbaar als app. Ook op SchoolTV voor kleintjes staan leuke filmpjes voor jonge kinderen, van Sesamstraat en Koekeloere tot Studio Snugger. Leuke apps zoals Toca Boca ; Just Colors ; Snapchat  (Digitale) prentenboeken vergroten de woordenschat en het taalbegrip van jonge kinderen. De bibliotheek.nl geeft leuke tips. SchoolTV - De zoekfunctie is handig als je specifiek op zoek bent naar filmpjes over getallen, natuur, robots of bijvoorbeeld de lente. Voor kinderen vanaf drie jaar zijn de apps van Toca Boca een aanrader. Hierin bouwen ze zelf een wereld (Toca Blocks, Toca Builders, Toca Town en Toca Cars), verzorgen een natuurgebied (Toca Nature), experimenteren met proefjes (Toca Lab) en muziek (Toca Band) of spelen allerlei situaties na; een theekransje (Toca Teaparty), naar de kapper (Toca Hairsalon) of een bezoekje aan de supermarkt (Toca Store). Experts beoordelen deze apps als kwalitatief goed, kleurrijk en vol humor. Ze stimuleren de fantasie en er komt geen taal in voor, dus kinderen hoeven nog niet te kunnen lezen of schrijven. In de app Just Colors gaan kinderen op kleurenjacht door met de iPad of iPhone een foto te maken van iets dat een bepaalde kleur heeft. Die kleur wordt opgeslagen in hun eigen kleurenboek. Je kunt kiezen voor basiskleuren kiezen (rood – voor jonge kinderen), maar ook voor meer kleurschakeringen (karmijnrood, voor oudere kinderen). Je kind ontwikkelt zo kleurbegrip. Met Snapchat kunnen kinderen een filter over hun foto plaatsen waardoor ze zichzelf omtoveren tot een konijntje, een hondje, een prinses of een brandweerman. Laat de kinderen alleen de filter gebruiken, niet de foto delen.

Filmpje Boekstart BoekStart is een programma dat het lezen met heel jonge kinderen wil bevorderen én ouders met jonge kinderen wil laten genieten van boeken. De Bibliotheek werkt samen met gemeente en consultatiebureau om ouders en kinderen vanaf het allereerste begin met (het lezen van) boeken in aanraking te brengen. Samen een boekje kijken, plaatjes aanwijzen en benoemen, versjes leren, verhaaltjes vertellen en ernaar luisteren, versterken bovendien de band tussen ouder en kind. Onderzoek naar dit programma laat zien dat Bookstart-kinderen met een voorsprong aan het lees- en taalonderwijs beginnen. 

Boekstart Leesbevordering bij jonge kinderen Samenwerking gemeente, bibliotheek en voorschoolse voorzieningen (consultatiebureau, PSZ, KDV, Voorscholen) Boekstart kinderen beginnen met een voorsprong aan lees- en taalonderwijs Zie www.boekstartpro.nl voor meer informatie en leestips voor jonge kinderen. BoekStart is een programma dat het lezen met heel jonge kinderen wil bevorderen én ouders met jonge kinderen wil laten genieten van boeken. De Bibliotheek werkt samen met gemeente en consultatiebureau om ouders en kinderen vanaf het allereerste begin met (het lezen van) boeken in aanraking te brengen. Samen een boekje kijken, plaatjes aanwijzen en benoemen, versjes leren, verhaaltjes vertellen en ernaar luisteren, versterken bovendien de band tussen ouder en kind. Onderzoek naar dit programma laat zien dat Bookstart-kinderen met een voorsprong aan het lees- en taalonderwijs beginnen.  Op de website

Mediagebruik 0-6 95% van de ouders vanwege het plezier 72% vanwege het leerzame aspect Bron: GGD Kennemerland, 2016

Veilig Filter wat je kind ziet Maak goede afspraken Toch iets naars gezien? Stel je kind gerust Tip 1 - Filter wat je kind ziet Vooral jonge kinderen staan nog niet op hun eigen mediabeentjes. Dan zijn filters en parental controls nog heel belangrijk Wijs ouders erop dat kinderen vaak hun scherm gebruiken: wat is daarop te zien?? Tip 2 - Maak goede afspraken Korte gesprekjes Papa of mama erbij roepen als ze iets geks of naars zien Niet zomaar ergens op klikken Verwijzen ouders naar mediaopvoeding.nl en oudersonline.nl voor tips van experts en hoe andere ouders dit doen Tip 3 -  Toch iets naars gezien? Stel je kind gerust   Soms krijgt een kind per ongeluk toch iets naars te zien. Tot en met de kleuterleeftijd kun je dit het beste wegwuiven en zeggen dat er niets is om je zorgen over te maken. Anders gaat hun fantasie ermee aan de haal (kunnen er ook bommen in onze achtertuin vallen?) Op kijkwijzer.nl krijg je info over de invloed van gewelddadige beelden op kinderen. Ook op opvoeden.nl staan tips over omgaan met kinderangsten.

Media Tips Filters kun je instellen via een app zoals Qustodio of www.yoursafetynet.nl en www.kliksafe.nl Kinderbrowser Mybee geeft kinderen tussen de 2 en 6 jaar op een veilige manier toegang tot de leukste filmpjes, spelletjes, websites en apps. Op kijkwijzer.nl staat tot welke leeftijd een film of tv-programma schadelijk kan zijn voor kinderen. Maak een apart YouTube-account aan en stel zelf een afspeellijsten samen waaruit je kinderen kunnen kiezen. Bij YouTube kun je via de ‘veilige modus’ instellen dat je kinderen geen ongeschikte filmpjes krijgen voorgeschoteld. Maak je tablet kindvriendelijk met de tips op Mijn Kind Online

Vraag Hoeveel % van de ouders heeft geen idee wat zijn of haar kind (0-6) op een scherm doet? 10% 80% 30%

Mediagebruik 0-6 De feiten en cijfers laten iets heel anders zien dan het gewenste plaatje Eenderde van de ouders weet niet wat hun kind op het scherm doet 48% ziet het als rustmomentje - om even iets anders te kunnen doen Bron: Iene Miene Media, 2017

Mediagebruik 0-6 Terwijl ondertussen dus tweederde van de ouders moeite heeft met parental controls en filters of hiermee onbekend is En dit juist heel belangrijk is als je jonge kind alleen met een scherm in de weer is. Bron: Iene Miene Media 2017

Samen Praat met je kind over wat hij ziet Geef je kind uitleg over het bedienen van (en omgaan met) media-apparaten Jij geeft als ouder het goede voorbeeld De  cijfers hiervoor laten zien hoe belangrijk het is om samen met media bezig te zijn Meekijken, uitleg geven, afspraken maken Tip 1 - Praat met je kind over wat hij ziet Zo kom je te weten hoe een kind mediabeelden ervaart. Als ouders dit lastig vinden kun je ze wijzen op de conversatiestarters van St. Opvoeden Het is ook je belangrijkste veiligheidsfilter - zorgt ervoor dat je kind bij vragen naar je toe komt Voorbeeld Krista: Skye die chatverzoek krijgt in game en mij om hulp komt vragen Tip 2 - Geef je kind uitleg over het bedienen van (en omgaan met) media-apparaten Gaat ook over het leren bedienen van de verschillende apparaten. Maar ook om hoe je netjes met apparatuur omgaat Voorbeeld Krista: tablet met gebroken scherm Tip 3 - Jij geeft als ouder het goede voorbeeld Ouders hebben een belangrijke voorbeeldfunctie Gaat over wat je kijkt - als jij bijvoorbeeld O O Cherso kijkt of een programma waarin mensen elkaar voor rotte vis uitmaken neemt je kind dit over Maar ook momenten waarop je media aan en uit hebt staan - b.v. blijf je doorbellen aan de kassa bij de AH? Onderzoek Media Ukkies 2017: ouders gebruiken gemiddeld per dag nog 3 uur media na werktijd - je kunt ouders als tip geven de app Checky te installeren om te kijken hoe vaak ze per dag hun telefoon checken

Media Tips Lees het online magazine WIJS vol tips over mediaopvoeding, schermtijd en apps voor alle leeftijden. Op de Facebookpagina van Mediaopvoeding.nl zijn regelmatig vragen en/of stellingen te zien om met elkaar over te praten. Hoe vaak kijk jij eigenlijk per dag op je telefoon? Installeer bijvoorbeeld de app Checky op je telefoon om erachter te komen.

Vraag Hoeveel kinder-apps staan er gemiddeld op een telefoon of tablet geïnstalleerd? 3 15 41

Mediagebruik 0-6 Maar 3 kinderapps of minder bij de meeste ouders tegenover tot wel 41 apps in totaal! Bron: Iene Miene Media, 2017

Inhoud Toets de adviezen van experts en andere ouders Maak een checklist van wat jij als ouder belangrijk vindt Zorg voor veel herhaling Weinig kinderapps kan beteken dat ouders ze niet goed weten te vinden. Drie criteria die hierbij helpen bij het kiezen van goede inhoud zijn aantrekkelijkheid (past het bij de interesses en belevingswereld van je kind) betrouwbaarheid van b.v. de makers gebruiksvriendelijkheid (past het bij het ontwikkelniveau van je kind) Voor meer info over het ontwikkelniveau en interesses van 0-6 jarigen kun je ook gebruik maken van de tipsheets uit de Toolbox NJi Tip 1 - Toets de adviezen van experts en andere ouders B.v. Kijkwijzer of PEGI Sites als mediasmarties.nl, digidreumes of Cinekid App Lab Tip 2- Maak een checklist van wat jij als ouder belangrijk vindt Checklist met b.v. Waar ben je naar op zoek (creativiteit, plezier) In welke fase zit je kind (kleuren leren of het alfabet, meeklappen met muziek, ‘doen-alsof-spelletjes’) Wat vind je kind leuk (b.v. omdat er een bekend figuur in zit zoals Nijntje). Probeer het eerst even zelf uit Tip 3 - Zorg voor veel herhaling Je hoeft niet steeds iets nieuws te vinden Door herhaling leren kinderen de structuur van een verhaal Ze leren hierdoor steeds weer nieuwe dingen.

Media Tips Kijkwijzer en PEGI waarschuwen tot welke leeftijd een film of game ongeschikt kan zijn. Tips over leuke, leerzame en/of creatieve apps en games vind je op mediasmarties.nl, kind&media.nl of in Cinekid AppLab. In de brochure 104 leerzame apps & sites vind je een prachtige verzameling goede media voor kinderen van 2 tot 8 jaar. De website Mijn Kind Online geeft tips over hoe je zelf een app kunt beoordelen op kwaliteit.

Filmpje Cinekid Applab

Vraag Op welk moment van de dag zijn kinderen vooral bezig met media? Vlak na het opstaan (voor de crèche of school) Na het avondeten In bed

Mediagebruik 0-6 Meeste gebruik van media na het avondeten (57%) Bijna 1 op de 5 ouders laat hun kind ook vlak voor bedtijd nog media gebruiken Dit is ook het moment waarop ouders het ‘t moeilijkst vinden om grenzen te stellen Ruim 1 op de 10 kinderen - vooral van laagopgeleide ouders - heeft een eigen scherm op de slaapkamer Bron: Iene Miene Media, 2017

Balans Zorg dat je kind niet alleen maar bezig is met media Maak goede afspraken over wanneer je kind even geen media gebruikt Vlak voor het naar bed gaan liever geen media Balans tussen momenten waarop het scherm aan en uit staat. Kinderen tot 2 jaar: een paar keer per week kort samen op een tablet, computer of smartphone surfen of spelen. 2 - 4 jaar: 5 à 10 minuten per keer, tot maximaal 30 minuten per dag. 4 - 5 jaar: 10 à 15 minuten per keer, tot maximaal 1 uur per dag. Onder 'beeldschermtijd' valt alles wat via een beeldscherm gaat, dus computeren, spelen op de tablet én tv-kijken. Nog belangrijker dan de exacte beeldschermtijd is het feit dát er afspraken worden gemaakt over de maximale tijd. Zo leer je je kind dat hij (met jou) zelf de baas is over zijn mediagebruik. Tip 1 - Zorg ervoor dat je kind niet alleen maar bezig is met media Al eerder gezegd: jonge kind leert vooral van ervaringen in het echte leven Bij de infobites geven we leuke tips over media die ervoor zorgen dat kinderen naar buiten gaan Bijvoorbeeld Klikaklu waarmee je een speurtocht kunt maken. Tip 2 - Maak goede afspraken over wanneer je kind even geen media gebruikt Afspraken voor momenten waarop media aan en uit gaan B.v. tijdens het eten, in het verkeer en op de slaapkamer. Deel je afspraken ook met de oppas en andere opvoeders van je kind. Geef zelf het goede voorbeeld Zet desnoods de timer of kookwekker of gebruik parental controls en apps als screentime Hou er rekening mee dat het fijner voor kinderen is om te stoppen aan het einde van een level. (luisteren ze ook eerder) Tip 3 - Vlak voor het naar bed gaan liever geen media Ze krijgen dan te veel prikkels en indrukken om te verwerken En het blauwe licht van het beeldscherm verstoort het kunnen inslapen. Stimuleer ouders tot voorlezen (15% van de jonge kinderen maakt nog geen kennis met boeken!) Dit stimuleert de taalontwikkeling en is een fijn genietmoment voor ouders en kinderen samen Luisterboeken kunnen ook leuk zijn!

Media Tips Mijn Kind Online geeft richtlijnen voor beeldschermtijd tot 5 jaar. Apps als Screentime (android) en ScreenTime – Time Messenger (iOS) helpen je bij het beperken van de beeldschermtijd. Met de app Klikaklu maak je zelf de leukste speurtochten voor je kind. Kijk eens live mee in een vogelnest of een vossenhol. Op beleefdelente.nl en natuurkind.nl vind je webcams naar nestkastjes met koolmezen, zwaluwen en zelfs ijsvogels. Hutten bouwen? Kijk eerst samen op YouTube een how- to-filmpje en ga dan lekker buiten aan de slag!

Media Tips Op mediaopvoeding.nl geven deskundigen antwoord op concrete vragen over kinderen en media. Elk jaar worden de Media Ukkies Dagen gehouden, een campagne waarin ouders tips krijgen over het opvoeden van jonge kinderen met media. Kijk op mediaukkies.nl voor meer informatie. Hoe doen andere ouders dat? Op ouders.nl vind je de grootste community van Nederland voor ouders van kinderen van -1 tot 18 jaar.

Meer weten? Ouders: Voor meer informatie over de MediaDiamant ga je naar www.mediawijsheid.nl Professionals: Voor meer informatie over de MediaDiamant ga je naarwww.mediawijzer.net Meer informatie over de Media Ukkie Dagen ga naar www.mediaukkies.nl

Dank voor jullie aandacht! www.kristaokma.nl krista@kristaokma.nl