Afstroom van het eerste en tweede leerjaar op het College Machtelt van der Veer-Nap Management & Organisatie UvA Mei 2013

Doelstelling onderzoek Inzicht hebben in de oorzaken van de afstroom van de leerlingen in het eerste en tweede leerjaar van het schooljaar 2011/2012. Een adviesrapport waarmee de school de leerlingen beter kan begeleiden, zodat de afstroom vermindert. Centrale onderzoeksvraag Welke factoren beïnvloeden de afstroom in zowel het eerste als tweede leerjaar op het College?

Deelvragen Hoe hoog is de afstroom in het eerste en tweede schooljaar 2011/2012? Aan welke toelatingsvoorwaarden moeten leerlingen voldoen om plaats te krijgen in het eerste leerjaar aan het College? Wat zijn de resultaten van de afstromers op zowel de cito toetsen in het eerste en tweede leerjaar, als op de reguliere vakken? Welke procedure wordt gevolgd bij potentiële afstromers? Welke begeleiding krijgen potentiële afstromers? Welke activiteiten kan de school ondernemen in de ogen van de docenten, mentoren en afdelingsleiders om de afstroom te verminderen?

Onderzoeksmethode Kwantitatief: Rapporten Onderwijs Inspectie Data analyse cito resultaten Data analyse rapportcijfers afstromers Enquête vakdocenten

Onderzoeksmethode Kwalitatief Interviews twee afdelingsleiders onderbouw Interviews drie mentoren onderbouw

Afstroomcijfers 2011/2012 Klas Aantal leerlingen Aantal afstromers B1hm naar 2vmbokader 108 16 B1vh naar 2hm 88 9 B1vwo naar 2 hv 29 4 B1tto 27 Totaal 1e klas 252 B2hm naar 3 vmbokader 115 B2vh 80 B2vwo 20 B2tto naar 2hm,3m of 3 h 21 3 Totaal 2e klas 236 12 Bron: overzicht van afstromers met basisschooladvies B.Gilissen Uit de tabel kun je aflezen dat er in de eerste klas 29 leerlingen zijn die afstromen. Dit is 11,5%. Hiervan is 6,3% externe afstroom en 5,2% interne afstroom. In de tweede klas is de afstroom in totaal 12 leerlingen. Dit is 5,1%. Hiervan stroomt 3,8% extern af en 1,3% is interne afstroom.

Afstroomcijfers Landelijke afstroom is 5% van het eerste naar het tweede leerjaar en 3% van het tweede naar het derde jaar. Op het St-Gregorius stroomt 11,5% niet door van het eerste leerjaar naar het tweede leerjaar en 5,3% afstroom na het tweede leerjaar. (hinkelpad, Onderwijs Inspectie 2011/2012). Op basis van deze cijfers is de afstroom hoog te noemen.

Onderbouwrendement Deze conclusie wordt onderschreven door de onvoldoende voor het onderbouw rendement van de Onderwijs Inspectie. Het rendement op basis van het basisschool advies is op voor alle opleidingsniveaus van het College lager dan de landelijke scores en de vergelijkingsgroep (scholen met dezelfde opleidingsniveaus) Bron: kengetallen onderbouw Inspectie van het onderwijs.

Analyse cito toetsen Cito toets 0 Cito resultaat op huidig niveau: - havo/vwo toets op vwo niveau - vmbo-kb/gt op havo niveau Resultaat Populatie Taalverzorging Ned. leesvaardigheid Ned. woordenschat Rekenen / Wiskunde 1 v naar 2 vh Afstromers 4 18,5 12 1,5 42   School 29 28 22 16 20 1 vh naar 2 hm 9 13,6 6 18,7 21 88 1 hm naar 2 vmbo 29,8 14,6 15,2 14 kader 108 38 37 19 27,5 51,5 48 10,5 77,5 67 65 49 60 39 23,9 37,9 47,7 54,8 38,8 62,5 71 68 Cito resultaat op afstroomniveau: - havo/vwo toets op havo niveau - vmbo-kb/gt op gt niveau Resultaten zijn percentielen. Percentiel 20 betekent dat 80% van de scholen beter scoort op de vaardigheid.

Analyse cito toetsen Cito toetsen 1 en 2 Cito resultaat op huidig niveau: - havo/vwo toets op vwo niveau - vmbo-kb/gt op havo niveau Analyse percentielen kernvaardigheden Resultaat Populatie Taalverzorging Ned. leesvaardigheid Ned. woordenschat Eng. leesvaardigheid Eng. Woordenschat Rekenen / Wiskunde 1 v naar 2 vh Afstromers 4 7,8 20,3 17 20,5 31 30,5   School 29 21 18 35 20 1 vh naar 2 hm 9 10,4 6,9 16 29,6 5,5 88 1 hm naar 2 vmbo 30 8,1 9,6 26,6 18,1 11,1 kader 108 28 22 2 hv naar 2hm,3h of 3m 19 27,3 26 9,3 9,7 80 24 31,3 43,7 2 hm naar 3 vmbo 19,2 15,2 8,4 43,2 13,8 9,4 115 39 56 36 Totaal 42 12,4 12,1 27,2 20,0 11,3 420 24,2 27,5 21,3 36,7 15,4 48,5 39,3 48,8 42,8 65,5 61 59 49 55 65 60 28,8 30,8 40,6 27,9 51,8 34,5 18,8 41,3 26,8 37,1 40 54 58,3 64,3 34,3 35,3 73 78 43 48 31,8 63,8 49,6 64 77 44,8 27,1 48,9 38,7 37,4 60,9 64,0 42,0 62,7 27,4 64,9 Cito resultaat op afstroomniveau: - havo/vwo toets op havo niveau - vmbo-kb/gt op gt niveau Resultaten zijn percentielen. Percentiel 20 betekent dat 80% van de scholen beter scoort op de vaardigheid.

Cito scores De scores van de citotoets op met name havo en vwo niveau blijkt voor alle vaardigheden (Nederlandse woordenschat, Nederlandse leesvaardigheid, Taalverzorging, Engelse woordenschat en Rekenen en Wiskunde) onder het landelijke te liggen. De school scoort op basis van de cito toets (eerste en tweede leerjaar) ongeveer op percentiel 20 (dat betekent dat 80% van de scholen beter scoort qua toetsresultaat). Bij de 0 toets zijn Nederlandse leesvaardigheid en woordenschat voor zowel de totale school als de afstromers de grootste zorg. Bij de eerste en tweede toets zijn met name Nederlandse en Engelse woordenschat en taalverzorging de grootste zorg.

Achtergrond afstromers Opvallend is het hoge percentage leerlingen uit een armoedeprobleemcumulatiegebied. Het landelijke percentage is 0,9%. Op het College komt 42,2 % van de leerlingen uit een apc gebied. Van de afstromers woont 78,4% in een apc gebied.

Rapportcijfers Resultaten afstroom 1 vh naar 2 hm Vakken met de meeste onvoldoendes: Resultaten afstroom 1 vh naar 2 hm 94,4% heeft onvoldoende voor AK 66,7% onvoldoende voor Biologie en Rekenen 52,8% onvoldoende voor tn Beste vak: slechts 8,3% onvoldoende engels en tekenen 8 van de 9 leerlingen hebben 4 of meer onvoldoendes   Resultaten afstroom 1vwo naar 2 havo mavo 75% onvoldoende voor Engels 68,8% onvoldoende voor wiskunde en aardrijkskunde 62,5% onvoldoende voor frans en biologie Beste vak slechts 6,3% onvoldoende is voor godsdienst Resultaten uitstroom 2 havo 68,8% onvoldoende voor wiskunde 62,5% onvoldoende voor engels 56,3% onvoldoende voor aardrijkskunde Beste vak is natuurkunde slechts 12,5 % onvoldoende 3 van de 4 leerlingen hebben 4 of meer onvoldoendes Resultaten uitstroom 1 havo 76,7 onvoldoende voor AK 70% onvoldoende voor geschiedenis 51,5 onvoldoende voor frans en godsdienst Bijna alle leerlingen voor alle vakken 6 of lager   Resultaten uitstroom 2 VH 2 talig 93,8% onvoldoende voor frans 87,5% voor wiskunde 75% onvoldoende voor aardrijkskunde Tekenen en Natuurkunde 0% onvoldoende Alle vier de leerlingen hebben meer dan 5 onvoldoendes

Rapportcijfers Uit analyse van de rapportcijfers van de afstromers blijken zowel afstromers in het eerste als in het tweede leerjaar de meeste onvoldoendes te hebben in de vakken: Aardrijkskunde, Rekenen/Wiskunde, Engels en Frans. Natuurkunde is één van de vakken die op meerdere niveaus de minste onvoldoendes oplevert onder de afstromers.

Interviews Gesprekken met de twee afdelingsleiders en drie mentoren van de onderbouw.

Interviews Mentoren putten uit kennis van afdelingsleiders Voldoende contacten met zorginstanties Ouders worden uitgenodigd, brieven verstuurd, leerlingen besproken etc., er ligt echter geen procedure op papier Mentoren erg bevlogen met de leerlingen, ieder pakt het op zijn eigen manier op, veel op gevoel

Interviews Oorzaak afstromers erg divers, vaak valt het onder motivatie, gedragsproblematiek of thuissituatie. Geen ‘schoolbegeleiding’ vanuit thuis Taalondersteuning nodig: begrijpend lezen Behoefte aan ruimte waar leerlingen in rust hun huiswerk kunnen maken Zwakkere leerlingen bij elkaar in een groep en tijdelijk (!) extra begeleiding geven. Niet teveel pamperen, aan leren eigen verantwoordelijkheid nemen

Enquêtes Response van: Muziek, Geschiedenis, Wiskunde 2x,Tekenen, Nederlands 2x, Wiskunde 2x , Natuurkunde en Informatica en Frans 2x. 80% vindt de afstroom te hoog

Genoemde redenen van afstroom Motivatie Leerlingen kunnen het niet opbrengen om hun mouwen op te stropen of hun zaken georganiseerd te krijgen Teveel pamperen Gedragsproblematiek Vanwege niveau 2 gedragsproblematiek Gedragsproblematiek te moeilijk voor ons om eruit te halen wat erin misschien wel in zit Thuissituatie Vaak door hun thuissituatie of sociaal emotionele problemen alleen intelligentie is niet voldoende Capaciteit Te laag niveau, verkeerd basisschooladvies, type onderwijs past niet bij de ll Op verkeerde niveau ingeschaald, met hakken over de sloot, teveel pamperen? Soms maken zij niet waar wat wij verwachten soms zit de omgeving echt niet mee Omdat ze de capaciteiten niet hebben of de inzet, of een combinatie hiervan Motivatieproblemen omdat het te moeilijk is

De meeste docenten geven aan voldoende informatie over de potentiële afstromers te ontvangen. Extra begeleiding is alleen bij wiskunde en nederlands nodig geweest en gegeven. Ongeveer 10 uur per jaar. Opvallend docenten frans: geen extra begeleiding nodig, terwijl dit een vak is waarbij de meeste onvoldoendes vallen.

Advies aan de school Eerder zoeken naar mogelijkheden om sneller op een juist niveau te kunnen plaats nemen. Nu blijft zo’n ll vaak het hele jaar in een klas waar hij/zij niet thuis hoort. Daar wordt niemand beter van. Snel signaleren, in het begin van klas 2 van hiaten. Dmv directe rapportage (ook naar huis) aangeven wat het toekomstplaatje zal zijn. Ik zou ze graag eerder uit de klas gehaald zien worden, bijvoorbeeld in een aparte klas, zodat je tijd (en rust) hebt voor leerlingen die wel graag willen Zeer nauwgezet volgen, ook in samenwerking met ouders en evt. hulpinstanties, huiswerkklas Duidelijk zijn! Andere omschrijving/protocol/instroom=werving ll Houd een duidelijke lijn aan met een duidelijke tijdige dossiervorming We doen het al super, te veel begeleiding werkt onzelfstandigheid in de hand

Conclusies Afstroom in het eerste en tweede leerjaar is te hoog Cito resultaten op havo en vwo niveau zijn voor hele school op alle vaardigheden onvoldoende Cito resultaten afstromers met name onvoldoende op taalverzorging, nederlandse leesvaardigheid en woordenschat en engelse woordenschat Meeste onvoldoendes bij Aardrijkskunde, Rekenen/Wiskunde, Engels en Frans Van de afstromers woont 78,4% in een apc gebied.

Conclusie Procedure voor afstromers niet op papier, activiteiten van mentoren op ervaring en gevoel, dus verschillend Behoefte aan eerdere signalering Ll niet teveel pamperen, eigen verantwoordelijk laten nemen. Behoefte aan werkruimte voor maken van huiswerk

Aanbevelingen Plan van aanpak maken welke conclusies prioriteit hebben en hoe deze aangepakt gaan worden. Nadere analyse oorzaken lage cito resultaten Verder onderzoek doen naar vakken met relatief veel onvoldoendes Onderzoeken of begeleiding voor leerlingen uit het apc gebied nodig is Procedure aanpak en begeleiding op school voor afstromers op papier zetten, rol mentor hierin vastleggen. Procedure communiceren aan docenten. Plan van aanpak maken, waarin je onderscheid maakt tussen leerling aanpak op motivatiegebied, thuissituatie en leerproblemen. Plan van aanpak implementeren bij alle onderbouwdocenten.

Vragen?

Bedankt voor jullie tijd en input voor het afstroomonderzoek!