Groen op je bord

Even voorstellen... Student Voeding & Diëtetiek Stagiaire bij Smaaklessen / Hogeschool Van Hall Larenstein

Wat gaan we doen? Voeding: Waarom eten we? Eiwitten De aarde en wereldbevolking (on)eerlijke verdeling Onze voetafdruk Wat kunnen we zelf doen? Kikkererwtenhummus proeven Quiz

Afspraken Vraag  Vinger opsteken Vraag gesteld  Vinger opsteken  Beurt  Antwoord geven Luister naar elkaar Praat niet door elkaar heen

Onze voeding: Waarom eten we? Waarom eten wij eigenlijk? Brandstof Bouwstof Gezond blijven / niet ziek worden We vinden het lekker Samen met familie en vrienden eten geeft ons plezier (gezelligheid)

Eiwitten * Wat zijn eiwitten? * Waar zitten eiwitten in? Welke soorten (bronnen van) eiwitten zijn er? Kunnen wij zonder eiwitten? Wat zijn eiwitten? Eiwitten zijn belangrijke bouwstoffen / bouwstenen voor ons lichaam. Ze houden ons lichaam sterk en gezond. Ons lichaam heeft eiwitten nodig om te kunnen groeien en om gezond en sterk te blijven. Jullie zijn nu nog in de groei. Het is dus belangrijk om genoeg eiwitten uit je eten en drinken te halen. Waar zitten eiwitten in? En welke soorten (bronnen) zijn er? Veel voedingsmiddelen bevatten eiwitten. Eiwitten zitten bijvoorbeeld in zuivel(producten), vlees(waren), vis, ei en vleesvervangers. Eiwitten uit deze producten noem je dierlijke eiwitten, omdat ze afkomstig zijn van dieren. Hoe iemand van jullie een idee in welke (soort) producten nog meer eiwitten zitten? Andere bronnen van eiwitten zijn bijvoorbeeld brood, granen, peulvruchten!, aardappelen en noten. Dit noem je plantaardige eiwitten. Kan ons lichaam zonder eiwitten? Nee, ons lichaam heeft eiwitten (uit voeding) nodig. Ze zorgen ervoor dat we gezond blijven, kunnen groeien en niet ziek worden. Je spieren zijn opgebouwd uit eiwitten. Als je lichaam geen eiwitten binnenkrijgt, raakt je lichaam na een lange tijd de eiwitten kwijt (je spieren worden dan kleiner), waardoor je weerstand slechter wordt en je makkelijker ziek wordt! Je voelt je dan minder sterk, een beetje slapjes. Ook helpen eiwitten bij het vervoeren van belangrijke stofjes in ons lichaam naar de juiste plek, bijvoorbeeld naar onze hersenen. Eiwitten zijn eigenlijk een soort regelaars in ons lichaam.

Dierlijke eiwitten Vlees, kip, vis, yoghurt, melk, kaas, eieren, insecten (sprinkhanen).

Plantaardige eiwitten Brood, noten, tofu, graan, rijst, taugé, maïs, groene linzen, bonen, zeewier, kikkererwten, champignons.

Onze aarde en wereldbevolking Op dit moment wonen er ongeveer 7,4 miljard mensen op de aarde, waarvan een groot deel op dit moment honger heeft. In 2050 wordt de wereldbevolking op 9 miljard mensen geschat. Dat betekent dat er nóg meer eten nodig is voor iedereen. En als we dat niet eerlijk verdelen, hebben dus ook nóg meer mensen op de wereld honger. Afbeeldingen: google & presentatie Smaakles Voedselverspilling

Verdeling Nederland Afbeelding: Voedingscentrum Wat zien jullie op dit plaatje? Op deze afbeelding is te zien wat we als gezin in Nederland ongeveer per week eten. Is / vinden jullie dit veel? Zo ja, waarom wel/niet? Wat denken jullie, is dit gezin er zeker van dat ze iedere dag kunnen eten? Verschil met Tsjaad (Afrika) of andere werelddelen waar minder te eten is: Meer eten (maar ook meer snoep en eten uit kant- en klare verpakkingen) Kleiner gezin

Verdeling Tsjaad (Afrika) Afbeelding: http://time.com/8515/what-the-world-eats-hungry-planet/ Wat zien jullie op dit plaatje? Op deze afbeelding is te zien wat een gezin in Tsjaad (Afrika) ongeveer per week eet. Is / vinden jullie dit veel? Zo ja, waarom wel/niet? Wat denken jullie, is dit gezin er zeker van dat ze iedere (voldoende) dag te eten hebben? Verschil met Nederland (en andere westerse gezinnen): Minder eten (en ook: minder voorverpakt eten) Groter gezin

Verdeling Is er genoeg eten voor iedereen op de wereld? Heeft iedereen elke dag te eten? Hoe zal dit zijn over 35 jaar? Jullie hebben net twee verschillende plaatjes gezien. Wat vinden jullie, is ons eten en drinken eerlijk verdeeld? Waarom wel/niet? Heeft iedereen elke dag te eten? Waarom wel / niet? In andere gebieden op de wereld, komt het regelmatig voor dat de oogst van voedsel is mislukt. Bijvoorbeeld omdat de bodem niet sterk genoeg is, of omdat er weinig regen (water) is geweest (droogte). Daarom kan het zijn dat de mensen daar niet zo veel te eten hebben. Maar, soms worden ook grote stukken landschap gebruikt om veevoer te verbouwen, om dieren in andere werelddelen te kunnen voeren (zoals bijvoorbeeld hier in Nederland). Dit betekent dat de mensen die daar wonen dat landschap niet kunnen gebruiken om hun eigen eten te verbouwen, waardoor zij soms niet elke dag kunnen eten. Ons eten, en het maken van ons eten, is over de hele wereld dus niet helemaal eerlijk verdeeld. Als we over 35 jaar met nóg meer mensen op aarde zijn, kan het dus zijn dat nog meer mensen niet iedere dag kunnen eten.

Voetafdruk Hoeveel ruimte neem jij op de aarde in beslag? Een voetafdruk kunnen we aangeven met een getal. Dit getal geeft aan welk stukje van de aardbol jij in beslag neemt. De voetafdruk is over de hele wereld de afgelopen jaren sterk gestegen. Als we zo doorgaan zijn er meer aardbollen nodig, maar we hebben er maar 1! Dit betekent dat we zuinig moeten zijn op de aardbol. Welke keuzes hebben hier invloed op? Hoe kunnen we de aarde een handje helpen?

Welke keuzes hebben hier allemaal me te maken? Jullie hebben vast wel eens gehoord van jullie ouders, dat je de kraan niet onnodig moet laten lopen. Of dat je de lamp in je kamer niet aan moet laten staan als je niet in je kamer bent. Dit zijn voorbeelden van keuzes die kunnen helpen, om zuinig om te gaan met de aarde. Maar wisten jullie ook dat, het eten dat je kiest, invloed heeft op de aarde? We hebben het net gehad over dierlijke en plantaardige eiwitten en welke producten daarbij horen. Voordat wij deze producten in de supermarkt kunnen kopen, moeten deze producten wel eerst gemaakt worden. Dit kost de aarde veel moeite. Denk bijvoorbeeld aan het landschap wat nodig is om voedsel te verbouwen, maar ook zonlicht en water hebben we hiervoor nodig! Dit ga ik jullie laten zien met wat plaatjes.

Voor 1 kilogram product Dierlijk: Kippenvlees: 15,5 badkuipen water Varkensvlees: 38,5 badkuipen water Rundvlees: 57 badkuipen water Plantaardig Spliterwten: ongeveer 0,5 badkuip water Linzen: ongeveer 0,5 badkuip water Tomaten: 1,8 badkuip water Komkommer: 3 badkuipen water Dierlijke eiwitten kosten onze aarde veel meer energie dan plantaardige eiwitten. Om ons eten en drinken te maken / produceren is bijvoorbeeld land, water en energie (bijv. machines) nodig. Dieren hebben meer ruimte nodig dan planten. Daarvoor is dus meer landschap nodig. Deze dieren hebben natuurlijk ook voedsel nodig om te groeien, daarom moet er op grote stukken land maïs en granen (veevoer) voor deze dieren gemaakt worden, zodat de dieren dit kunnen eten en snel kunnen groeien. Als ze oud en groot genoeg zijn, gaan ze bijv. naar de slacht zodat wij ‘s avonds een lekker stukje vlees hebben. Dat is niet alleen zielig voor de dieren maar ook best wel zwaar voor onze aarde, want dieren hebben best veel eten nodig (waar eiwitten in zitten) om snel te kunnen groeien. De aarde wordt dus een beetje moe en dan raakt dat stukje landschap uitgeput. Maaaaar, al het voer dat gemaakt wordt voor deze dieren, kunnen wij ook eten. Wij kunnen er zelfs met meer mensen van eten. Dat betekent dat minder mensen honger hoeven te hebben (we het eerlijker kunnen verdelen) en de aarde dan ietsje minder hard hoeft te werken. Dit is hetzelfde met water dat nodig is om voedsel te maken. Voor dierlijke producten is véél meer water nodig dan voor plantaardige producten.

Voetafdruk van de gemiddelde Nederlander 6,34 hectare! Presentatie Miriam Velter Gegevensinformatie: http://voetafdruknederland.nl/over-de-voetafdruk/ Al die keuzes, waar we het net over gehad hebben, hebben invloed op onze aarde. Je laat dus eigenlijk een soort voetafdruk achter. Een gemiddelde Nederlander heeft een voetafdruk van 6,34 hectare, dat is ongeveer hetzelfde als 10,5 voetbalvelden! Denk bijvoorbeeld aan het landschap wat nodig is om voedsel zoals maïs en granen te verbouwen. Niet alleen voor ons, maar ook voor de dieren, zodat wij een stukje vlees kunnen eten. Als we veel vlees (dierlijk) eten, hebben we meer landschap nodig, want voor dieren zoals bijvoorbeeld koeien, is veel veevoer nodig.

Hoeveel aardbollen hebben we nodig? gemiddelde voetafdruk van 6,34 hectare Voor ieder mens op aarde 1,8 hectare beschikbaar Als we eerlijk delen met andere mensen op de wereld, is er voor iedereen 1,8 hectare ruimte op de aardbol. Maar in Nederland gebruiken wij per persoon al 6,34 hectare. Wat valt jullie op? Als we dezelfde keuzes blijven maken, wordt onze aarde erg moe. Eigenlijk hebben we dan 3,5 aardbollen nodig! Maar die hebben we niet. We hebben er namelijk maar 1! En dit betekent.... Dat we hier met z’n allen zuinig op moeten zijn. Wat kunnen we hieraan doen?

Wat kunnen we zelf doen? Wat valt jullie op aan dit plaatje? Op het plaatje aan de bovenkant is te zien, dat er veel plantaardig voedsel (veevoer) naar 1 koe gaat. Die koe moet groeien, zodat 1 persoon daarvan kan eten. Bijvoorbeeld een stukje vlees. Op het onderste plaatje, kun je zien dat je van dezelfde hoeveelheid plantaardig voedsel, 3 personen kunnen eten, in plaats van 1 koe (en 1 persoon). We kunnen de aarde een beetje helpen, door af en toe te kiezen om geen vlees (of dierlijke producten) te eten. Zelfs 1 keer per week een dagje geen vlees / plantaardig kan onze aarde al helpen, en kan ervoor zorgen dat ons voedsel op de aarde beter verdeeld kan worden. Dit wordt ook wel een ‘plantaarDAG’ genoemd. plantaardig eten maken, kost de aarde minder water, minder landschap en dus ook minder moeite. Eten niet onnodig weggooien Geen verwarming of lampen in huis aan laten staan (als we er niet zijn) Lege verpakkingen in de prullenbak doen (en niet op straat laten slingeren) Als we minder vlees (of andere dierlijke eiwitten) eten, moeten we er wel voor zorgen dat we eiwitten binnenkrijgen uit plantaardige producten. We kunnen bijvoorbeeld kiezen voor bonen, linzen, granen enzovoorts. Dit zorgt ervoor dat we ook nog eens meer groenten eten. Dit is dus ook nog eens heel erg gezond! Ook zitten er veel vezels in groenten (en peulvruchten). Wie weet waarvoor vezels goed zijn? Vezels zijn goed voor onze darmen. Ze zorgen ervoor dat je goed kunt poepen.

Kikkererwtenhummus proeven! Omdat wij van Smaaklessen zijn gaan we natuurlijk ook iets proeven. En omdat we het vandaag hebben over hoe we de aarde een beetje kunnen helpen, door af en toe te kiezen voor voedsel wat de aarde minder moeite kost om te maken, gaan we vandaag iets proeven waar plantaardige eiwitten in zitten. Namelijk, hummus gemaakt met kikkererwten (op een toastje). Vragen tijdens het proeven: Wie heeft dit wel eens eerder gegeten? Wie proeft dit voor het eerst? Hoe ziet het eruit? Hoe ruikt het? Hoe smaakt het? (bitter, zuur, zoet, zout, umami?) Hoe voelt het in je mond? Is het bijvoorbeeld zacht? Vind je het lekker? Waarom wel / niet? Soms moet je wel 20 keer iets proeven, voordat je iets lekker vindt. Het kan dus best zijn dat je het nu niet zo lekker vindt, maar misschien na een paar keer proeven wel!

QUIZ

Eiwitten zijn een belangrijke brandstof voor ons lichaam Vraag 1 Eiwitten zijn een belangrijke brandstof voor ons lichaam Juist of Onjuist?

Eiwitten zijn een belangrijke bouwstof voor ons lichaam. Onjuist! Eiwitten zijn een belangrijke bouwstof voor ons lichaam. Eiwitten zijn de bouwstenen van ons lichaam. Hierdoor blijven we sterk en kunnen we groeien. Groeien zegt het eigenlijk al een beetje, we ‘bouwen’ ons lichaam steeds een stukje groter met hulp van eiwitten.

Vraag 2 Als we geen eiwitten uit vlees (en andere dierlijke producten) binnenkrijgen, moeten we deze uit andere voedingsmiddelen halen Juist of Onjuist?

Juist! Als we geen eiwitten binnenkrijgen uit voedingsmiddelen die van dieren komen, moeten we wel zorgen dat we eiwitten binnenkrijgen uit plantaardige voedingsmiddelen. Anders worden we snel slapjes en ziek.

In melk zitten plantaardige eiwitten Vraag 3 In melk zitten plantaardige eiwitten Juist of Onjuist?

Onjuist! Melk komt (meestal) van de koe (of van geiten, paarden enz.). Dus van een dier. In melk zitten dus geen plantaardige, maar dierlijke eiwitten.

In kikkererwten zitten eiwitten Vraag 4 In kikkererwten zitten eiwitten Juist of Onjuist?

Juist! In kikkererwten zitten inderdaad eiwitten. Kikkererwten zijn plantaardig.

Ei, yoghurt, noten en peulvruchten bevatten plantaardige eiwitten Vraag 5 Ei, yoghurt, noten en peulvruchten bevatten plantaardige eiwitten Juist of Onjuist?

Onjuist! Noten en peulvruchten bevatten plantaardige eiwitten. Ei en yoghurt niet, deze voedingsmiddelen bevatten dierlijke eiwitten.

Vraag 6 Om plantaardige producten te maken, is meer water nodig dan voor dierlijke producten Juist of Onjuist?

Onjuist! Om plantaardige producten te maken is minder water nodig dan voor het maken van dierlijke producten. Er zijn bijv. 57 badkuipen nodig voor het maken van 1kg rundvlees en een halve badkuip voor 1kg spliterwten of linzen.

Insecten zijn een goede bron van eiwitten Vraag 7 Insecten zijn een goede bron van eiwitten Juist of Onjuist?

Juist! Insecten zijn dierlijk en bestaan voor een groot deel uit eiwitten. Er zijn verschillende insecten in de supermarkt te koop voor mensen om op te eten.

Bedankt voor jullie aandacht! Zijn er nog vragen?