Een Nobelprijs waar inkoop wat aan heeft! PIANOo-congres 2017 Een Nobelprijs waar inkoop wat aan heeft! Lessen voor de aanbestedingspraktijk SHEET ALGEMEEN PIANOo Twitter #pcongres

Een Nobelprijs waar inkoop wat aan heeft Welkom door Leon Hombergen, PIANOo Inleiding door Dr. Sander Onderstal, Universiteit van Amsterdam Reactie door Prof. dr. ir. Hans Wamelink, Technische Universiteit Delft Panel-reactie met Annuska Bloemert, Rijkswaterstaat, Alexander Arsath Ro’is, Gemeente Amsterdam

Agenda Wat is contracttheorie? Risico-averse agent Multitasken Het principaal-agentmodel Risico-averse agent Multitasken Incomplete contracten Uitbesteden of zelf doen?

“Verborgen” agenda: Indammen ‘juridisering’ van de aanbestedingspraktijk Economische inzichten kunnen de aanbestedingspraktijk verbeteren Aandacht vragen voor (gerandomiseerde) experimenten in de aanbestedingspraktijk

Wat is contacttheorie? Een verzameling economische modellen om contracten te analyseren prestatiebeloning voor topmanagers eigen risico bij verzekeringen make or buy

Het principaal-agentmodel Het basismodel binnen contracttheorie Een Principaal (P) en een Agent (A) met conflicterende belangen Voorbeelden P = boer, A = fruitplukker P = universiteit, A = hoogleraar P = aanbestedende dienst, A = dienstverlener Welk contract kan P het beste afsluiten met A? 7

Het principaal-agentmodel Kerninzicht: Als P A’s output kan observeren, kunnen contracten het P-A-probleem oplossen Selling the firm to the agent In de praktijk niet altijd eenvoudig Wees je bewust van perverse prikkels! In de 19de eeuw betaalden paleontologen Chinese boeren voor elk stukje dinosaurusbot 8

Risico-averse agent Holmström: Wat als de agent risico-avers is? Informativeness principle: Trade-off prikkels en risico-deling Corrigeer zo veel mogelijk voor gebeurtenissen buiten de controlesfeer van de agent Voorbeeld: Relatieve prestatiebeloning Voorbeeld aanbestedingspraktijk: Vorst in de bouw 9

MultiTasken Holmström: Wat als de agent meer dan één taak heeft? Equal compensation principle: De agent zal alleen inspanning leveren op twee taken als de opbrengst ervan voor beide hetzelfde is Voorbeeld: Hoogleraren (onderwijs en onderzoek) Voorbeeld aanbestedingspraktijk: Aantal plaatsingen re-integratie en kwaliteit plaatsingen 10

Incomplete contracten Hart: Wat als P en A geen compleet contract kunnen schrijven? Centraal inzicht: Het contract moet aangeven welke partij het recht krijgt te beslissen over onvoorziene uitkomsten (vaak via eigendom) Voorbeeld: ASML Voorbeeld aanbestedingspraktijk: Uitbesteden of zelf doen? 11

The proper scope of government Hart: Publiek (zelf doen) of privaat (uitbesteden)? Keuze irrelevant bij complete contracten Als kwaliteits- en kosteninnovaties niet contracteerbaar zijn: Publiek als kosten-besparingen veel invloed hebben op de (niet contracteerbare) kwaliteit Toepassing: gevangenissen

Kwaliteitsinnovatie

Kosteninnovatie

Gevangenissen In de VS: Toename aantal private gevangenissen

Belangrijkste lessen P-A-model: Contracten verzachten P-A-probleem Risico-deling: Informativeness principle Multi-tasking: Equal compensation principle Incomplete contracten: Heronderhandelingen Publiek (‘zelf doen’) als kosten-besparingen weinig invloed hebben op de (niet contracteerbare) kwaliteit Ook Nobelprijswinnaar 2014 Jean Tirole heeft veel relevants geschreven over aanbestedingen Veel empirisch onderzoek nodig Veldexperimenten volgende stap Van juridisering naar economic engineering

Nobelprijs 2016: lessen voor de praktijk Reactie Prof. dr. ir. Hans Wamelink, Hoogleraar Design and Construction Management TUDelft

De contracteringspraktijk Paneldiscussie: Inleiders met: Annuska Bloemert, Rijkswaterstaat Alexander Arsath Ro’is, Gemeente Amsterdam

Die Nobelprijs: daar heb ik wat aan! Dank voor uw aandacht! Reacties aan: leon.hombergen@rws.nl