H4 De dood

onderwerpen 1 informatie 2 ervaringen in de klas 3 levensvragen 4 Stromingen 5. Praten, Rouwen 5 Euthanasie

Waarom over de dood? 1 – emotioneel zelf mee omgaan 2 – misschien later in je baan 3 – iedereen stelt er levensvragen over 4 – omgang met mensen die rouwen 5 – algemene levenskennis

Ervaringen id klas

Les2 Statistieken

Wat denk jij? Wat is de gemiddelde levensverwachting in Nederland? Verschilt dit tussen mannen en vrouwen? Zo ja, wie leeft er meestal langer? Denk je dat Nederlanders gemiddeld langer of korter leven dan de meeste mensen op de wereld? Wat is tegenwoordig de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland? Denk je dat de meeste mensen tegenwoordig begraven willen worden of juist liever gecremeerd?

1 en 2. Levensverwachting Nederlanders De gemiddelde levensverwachting in 2010 voor mannen was 78,8 jaar, en 82,7 jaar voor vrouwen. Vrouwen leven dus bijna 4 jaar langer dan mannen. Bron: http://www.rivm.nl

3. Levensverwachting NL en andere landen 80 jaar 75 jaar 70 jaar 60 jaar 50 jaar Jonger dan 50 jaar

4. Belangrijkste doodsoorzaken Nederland ? Cijfers van 2010 van het RIVM: 32% gestorven aan kanker 29% gestorven aan hart en vaatziekten 10% gestorven aan een ziekte van de luchtwegen 6% gestorven door gevolgen psychische stoornis 4% gestorven door ongeval of vergiftiging

Tabel 1: Sterfte (absoluut en procentueel) in 2005 naar ICD-hoofdgroep (Bron: CBS Doodsoorzakenstatistiek).

doodsoorzaken Natuurlijke, bv … Niet-natuurlijke, bv ...

De dood kent de volgende verschijnselen: Zo'n 1 tot 4 uur na het overlijden beginnen de verslapte spieren te verstijven.Dit begint bij het hoofd, de kaken en de nek, ook vormt zich kippevel. Zo'n 4 uur na het overlijden merkt men duidelijk dat het lichaan afkoelt; ongeveer 12 uur na het overlijden voelt het lichaam koud aan. Lippen worden rimpelig, oogbollen worden dof en nagels en haren lijken door te groeien door de indroging en verschrompeling van de huid. Ongeveer een kwartier na het overlijden zakt het bloed door de zwaartekracht en doordat de bloedcirculatie is gestopt, naar de laagst gelegen delen van het lichaam: deze kleuren daardoor paarsblauw (lijkvlekken), waar de hoger gelegen gedeeltes bleek worden. Het lichaam kan gaan opzetten door gasvormige stofwisselingsprodukten. Verdronken lichamen gaan hierdoor weer drijven. http://nl.wikipedia.org/wiki/Dood

5. Begraven of cremeren? In 2010: 43,1% liet zich begraven Tabel 1: Sterfte (absoluut en procentueel) in 2005 naar ICD-hoofdgroep (Bron: CBS Doodsoorzakenstatistiek). 5. Begraven of cremeren? In 2010: 43,1% liet zich begraven 56,9% liet zich cremeren

Les3 levensvragen

Invalshoeken bij de dood: Biologische … Economische … Historisch-cultureel … Wettelijke … Psychische … Geografische … Enzovoort … Levensbeschouwelijke (levensvragen) …

Levensvragen: voorbeelden 1 2 3 4 5 6 7 8

stellingen 1 – De wereld zou er beter uitzien bij een levensverwachting van 500 2 – Bruikbare organen moeten verkocht kunnen worden

Les 4 stromingen

Christelijke visie op doodgaan Lichaam sterft Ziel gaat verder

Na de dood: 3e optie vanaf 13e eeuw in de Katholieke kerk: het vagevuur

Christelijke rituelen Ziekenzalving (Katholiek) Begrafenis

Gedenkdagen: Allerheiligen, Allerzielen en Halloween

Islamitische visie op de dood

Dag des oordeels: jannah of jahannam

Islamitische begrafenis rituelen Rituele wassing Gebedsdienst in moskee Begraven (niet cremeren) Zo snel mogelijk Liefst zonder kist Begraven met hoofd richting mekka Voor altijd (dus liefst in vaderland) Zo veel mogelijk mannen dragen de kist

Humanisme Geen vaste rituelen Men zoekt nieuwe rituelen: seculier en persoonlijk.

Boeddhisme Lichaam vergaat Geen ‘ziel’ Reïncarnatie

Les5 praten rouw

Hoe praat je over de dood? Vragen bij filmpje: In welke sfeer wordt er over doodgaan gesproken? Wat vind je hiervan? Is dat gepast? Hoe zou je zelf over doodgaan praten?

Vijf fasen van rouw Ontkenning Woede “Onderhandelen” (als ik... dan...) Depressie en apathie Acceptatie

Korte herhaling Hoe oud wordt de gemiddelde Nederlander? Waar sterven de meeste Nederlanders aan? Uit welke vijf fasen bestaat het rouwproces? Geef twee feitelijke vraag over de dood. Geef twee levensvragen over de dood.

Les6: euthanasie

Les7 herhaling

Les8 toets