Contactdag zuivel Etikettering: Wat moet vermeld worden en hoe kan je het bepalen? Katleen Coudijzer

Etikettering Wat is FIC: Verordening (EU) Nr; 1169/2011 Wat moet verplicht op het etiket Waar kan Food Pilot ondersteunen

Wat is FIC: Food Information for Consumers Verordening (EU) Nr.: 1169/2011 Rechtstreeks van kracht in alle lidstaten van de Europese Unie Vervangt: KB van 8 januari 1992: voedingswaarde-etikettering van voedingsmiddelen KB van 13 september 1999: etikettering van voorverpakte voedingsmiddelen De verordening is van toepassing op alle exploitanten van levensmiddelenbedrijven die hun producten leveren aan consumenten en/of aan grote cateraars (zoals restaurants, hotels, kantines van scholen, ziekenhuizen, …).

Verordening (EU) Nr.: 1169/2011 Toepassingsgebied Zij is van toepassing op alle Voor de eindverbruiker bestemde levensmiddelen, inclusief door grote cateraars geleverde levensmiddelen Voor levering aan grote cateraars bestemde levensmiddelen The number of labs dates to 2013; this is not the number of physical places but a functional number as tallied by the researchers.

Verordening (EU) Nr.: 1169/2011 Toepassingsgebied Zij is van toepassing op alle Op cateringdiensten die worden geleverd door transportbedrijven wanneer het vertrek plaatsvindt op het grondgebied van de lidstaten Op levensmiddelen die gratis worden aangeboden voorbeeld in stations, bij publieke evenementen, …. The number of labs dates to 2013; this is not the number of physical places but a functional number as tallied by the researchers.

FIC: Food Information for Consumers Verordening (EU) Nr.: 1169/2011 Verstrekking van voedselinformatie aan de consumenten (FIC) Stapsgewijze invoering: STAP 1: Ingrediëntenlijst vanaf 13/12/2014 Ingrediënten opsommen op het voedingsetiket Allergenen onderscheidend aanduiden STAP 2: Voedingswaarden vanaf 13/12/2016 Alle verpakkingen van levensmiddelen moeten een voedingswaardevermelding bevatten

FIC: Food Information for Consumers Verordening (EU) Nr; 1169/2011: Bevoegde overheden De etikettering van voedingsmiddelen wordt gecontroleerd door het FAVV en door de FOD Economie. FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu http://www.afsca.be/levensmiddelen/etikettering/ FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie http://www.health.belgium.be/nl/voeding/informatie-voor-de-consumenten/etiketttering/etiketteringsvereisten The number of labs dates to 2013; this is not the number of physical places but a functional number as tallied by the researchers.

FIC: Food Information for Consumers Verordening (EU) Nr; 1169/2011 FOD Economie voor vragen in verband met: De benaming en samenstelling van specifieke levensmiddelen (chocolade, vruchtensappen…) De kwantitatieve vermelding van de ingrediënten De nettohoeveelheid Het land van oorsprong of plaats van herkomst The number of labs dates to 2013; this is not the number of physical places but a functional number as tallied by the researchers.

Wat moet verplicht op het etiket: Verordening (EU) Nr.: 1169/2011 Bepaalt precies wat op een etiket van voedingsmiddelen moet staan.  De  belangrijkste aanduidingen zijn: De verkoopbenaming die aangeeft om welk product het gaat  Lijst met ingrediënten (in dalende hoeveelheden) + de additieven   Inhoud : hoeveel milliliter, liter, gram of kilogram zit er in de verpakking.  inhoud = de netto‐productinhoud. (gewicht van verpakking niet meegeteld) 

Wat moet verplicht op het etiket: Verordening (EU) Nr.: 1169/2011 Bepaalt precies wat op een etiket van voedingsmiddelen moet staan.  De  belangrijkste aanduidingen zijn: Datum van minimale houdbaarheid (THT), de uiterste verbruiksdatum (TGT), datum van invriezing (vleesproducten) Bewaarvoorschriften en gebruiksvoorwaarden  bv. "bewaren in de koelkast" of  "bewaren op een koele droge plaats" Snel bederfelijke producten TGT of te gebruiken tot; Langer houdbare producten hebben een minimale houdbaarheidsdatum (ten minste houdbaar tot … of THT) en kunnen nog gebruikt worden na deze datum, op voorwaarde dat ze goed bewaard werden en de verpakkingen niet beschadigd zijn. Kijk dus of de verpakking goed dicht is, niet kapot is, de conservenblikken niet bol staan, het product er nog goed uitziet, goed ruikt en lekker smaakt, … Bijvoorbeeld ongekookte pasta, koekjes, conservenblikken, UHT melk, chocolade, …

Wat moet verplicht op het etiket: Verordening (EU) Nr.: 1169/2011 Bepaalt precies wat op een etiket van voedingsmiddelen moet staan: De naam en adres van de fabrikant, invoerder, verpakker of verkoper  Erkenningsnummer in geval van dierlijke producten   Plaats van oorsprong of herkomst indien het weglaten ervan de verbruiker zou  kunnen misleiden  Alcoholvolumegehalte voor dranken met  alcoholgehalte >  1,2  volume%   Aanwijzing of de producten afkomstig zijn van GMO Taal voorschriften: Nederland, Frans, Duits The number of labs dates to 2013; this is not the number of physical places but a functional number as tallied by the researchers.

13 juli 2014. Koninklijk besluit betreffende levensmiddelenhygiëne Wat moet verplicht op het etiket: Vermelden van een aanbevolen bewaartemperatuur 13 juli 2014. Koninklijk besluit betreffende levensmiddelenhygiëne Duidelijk onderscheid tussen temperatuursvoorwaarden vermeld op het etiket op basis van voedselveiligheidsvereisten en deze op basis van kwaliteitscriteria geldt de volgende richtlijn: Voor levensmiddelen waarvoor er in bijlage IV van het KB geen specifieke bewaartemperatuur is bepaald en die de expliciete vermelding "koel bewaren" of "gekoeld bewaren" dragen, geldt de bewaartemperatuur maximum 7 °C. Het niet respecteren van maximum temperatuur = inbreuk FAVV zal de overeenkomstige maatregelen nemen tijdens de controles. Voor levensmiddelen die bij omgevingstemperatuur microbiologische stabiel zijn, moet deze vermelding niet worden gebruikt. Als ze toch vermeld wordt, moet ze ook worden nageleefd.

13 juli 2014. Koninklijk besluit betreffende levensmiddelenhygiëne Wat moet verplicht op het etiket: Vermelden van een aanbevolen bewaartemperatuur 13 juli 2014. Koninklijk besluit betreffende levensmiddelenhygiëne Als het echter om een aanbeveling zonder bindend karakter gaat of om aan te geven dat kamertemperatuur te warm is maar dat het levensmiddel ook niet noodzakelijk ≤ + 7.0 °C moet bewaard worden, kunnen de vermeldingen opgenomen onder B worden gebruikt. B. Vermeldingen zoals: Aanbevolen koel bewaren, eventueel met vermelding van een temperatuurzone, Koel en droog bewaren (waarmee bewaring in de koelkast wordt uitgesloten) Bij voorkeur koel bewaren Optimale T. …°C Koel consumeren Bewaren in de koele berging

Wat moet verplicht op het etiket: Stap 1: Allergenen declaratie 14/12/2014

Wat moet verplicht op het etiket: Stap 1: Allergenen declaratie 14/12/2014 Bij onverpakte levensmiddelen verplicht aanwezig bij het product, en dus ook van toepassing voor : horecazaken, bakkers, slagers, ... informatie op websites, reclame-uitingen en mondelinge uitspraken Bij verpakte levensmiddelen: accentueren van de allergenen in de ingrediëntenlijst

Wat moet verplicht op het etiket: STAP 2: Voedingswaarden vanaf 13/12/2016 Volgende nutriënten zijn verplicht te vermelden in een tabel of in een zin, in de hierna aangegeven volgorde, en weergegeven per 100g: Energetische waarde (kcal / kJ); Vetten Verzadigde vetten Koolhydraten Suikers Eiwitten Zout (= overeenkomstig zoutgehalte = natrium x 2,5) Nutritionele waarden per portie is niet verplicht, maar wel wettelijk geregeld: De portiegrootte kwantificeren Het aantal porties in de verpakking vermelden.

Stappenplan: STAP 2: Voedingswaarden vanaf 13/12/2016 Mogen ook vermeld worden: a) enkelvoudig onverzadigde vetzuren b) meervoudig onverzadigde vetzuren c) polyolen d) zetmeel e) vezels (f) vitaminen en mineralen in significante hoeveelheden * * Significante hoeveelheden: (Bijlage XIII) 15 % van de RI per 100 g of 100 ml voor andere producten dan dranken 7,5 % van de RI per 100 ml voor dranken 15 % van de RI per portie voor portie verpakkingen Geen andere nutriënten mogen op een vrijwillige basis vermeld worden in de voedingswaardevermelding

Wat moet verplicht op het etiket: STAP 2: Voedingswaarden vanaf 13/12/2016 Verplichte voedingswaardevermelding Claims betreffende nutriënten beschreven in de definitie van 'voedingswaardevermelding‘ opgenomen in de voedingswaardetabel. Claims betreffende nutriënten/stoffen die niet in de definitie omschreven zijn omschreven in hetzelfde gezichtsveld als voedingswaardetabel.

Wat moet verplicht op het etiket: STAP 2: Voedingswaarden vanaf 13/12/2016 Opstellen voedingswaardevermelding De voedingswaardevermelding moet worden uitgedrukt: - per 100 gram of 100 milliliter product; - in een vaststaande volgorde - in vaststaande meeteenheden De voedingswaarde in tabel presenteren. Te weinig ruimte voor een tabel, dan mag ook per 100 g of 100 ml achter elkaar worden geplaatst (tekstregels).

Uitzonderingen op voedingswaardenvermelding Onverwerkte producten die bestaan uit één ingrediënt Verwerkte producten die als enige vorm van verwerking zijn gerijpt en die bestaan uit één ingrediënt of categorie van ingrediënten Water, kruiden, specerijen, zout, zoetstoffen, koffie, thee, kruidenthee, azijn, aroma's, voedingssupplementen, technische hulpstoffen, enzymen, gelatine, gist, kauwgom, enz... Levensmiddelen in verpakking of containers waarvan het grootste oppervlak < 25 cm² bedraagt Levensmiddelen, met inbegrip van ambachtelijke levensmiddelen, die rechtstreeks door de producent in kleine hoeveelheden worden geleverd aan de eindverbruiker of aan de plaatselijke detailhandel die rechtstreeks aan de eindverbruiker levert (geen uitzondering indien voedings- of gezondheidsclaims of verrijkte voeding)

Waar kan de Food Pilot ondersteunen? Houdbaarheid/bewaarvoorschriften Advies voor houdbaarheid op basis van testen (Dr. Els van Coillie) Microbiologisch Fysisch -chemisch Voedingswaardevermelding Berekenen op basis van technische fiches van ingrediënten en productieproces Chemische analysen (eiwit, vet, koolhydraten, zout)   ·         We zijn NRL allergenen samen met CER ·         We bieden ook een service van analyses. Hiervoor gebruiken we beschikbare commerciële en gevalideerde kits ·         Binnen het kader van NRL worden commerciële kits gevalideerd in functie van hun gevoeligheid, juistheid en robuustheid ·         In onderzoek werken we aan: o   Optimalisering van analysetechnieken of ontwikkelen we nieuwe technieken §  DNA gebaseerd: QPCR de digital PCR. Aantonen van ingrediënt specifieke DNA fragmenten – dus ingrediënt detectie §  ELISA gebaseerd: aantonen van ingrediënt specifieke eiwitten §  HRMS en LC/MS: aantonen van ingrediënt specifieke peptides o   Onderzoek naar impact van processing op detecteerbaarheid §  Targetmoleculen (peptides) identificeren die niet beïnvloed worden door processing §  Targetmolecualen opsporen die veranderen onder invloed van processing. Deze kunnen als merker gebruikt worden voor producten die een bepaalde behandeling hebben ondergaan. o   Uiteindelijk zoeken naar peptides die de epitopen omvatten die verantwoordelijk zijn voor het opwekken van de allergiciteit. Kunnen we hier wijzigingen realiseren door processing en daardoor de allergenicitiet van een ingrediënt uitschakelen. (cf hittebehandeling van hazelnoot (chocopasta) en hittebehandeling van appelmoes – PR10 eiwit wordt gedenatureerd waardoor patiënt die secundair allergisch is niet meer reageert op deze ingrediënt – deze patienten zijn primair gesensitiseerd door berkenpollen) Nuttig lijkt mij ook het concept etikettering van ingredienten versus PAL toe te lichten

Waar kan de Food Pilot ondersteunen? Allergenen analysen (Marc De Loose) Bepalen van allergenen; beschikbare commerciële en gevalideerde kits Onderzoek : Optimalisering van analysetechnieken of ontwikkelen DNA gebaseerd: aantonen van ingrediënt specifieke DNA fragmenten ELISA gebaseerd: aantonen van ingrediënt specifieke eiwitten HRMS en LC/MS: aantonen van ingrediënt specifieke peptides Onderzoek naar impact van processing op detecteerbaarheid   ·         We zijn NRL allergenen samen met CER ·         We bieden ook een service van analyses. Hiervoor gebruiken we beschikbare commerciële en gevalideerde kits ·         Binnen het kader van NRL worden commerciële kits gevalideerd in functie van hun gevoeligheid, juistheid en robuustheid ·         In onderzoek werken we aan: o   Optimalisering van analysetechnieken of ontwikkelen we nieuwe technieken §  DNA gebaseerd: QPCR de digital PCR. Aantonen van ingrediënt specifieke DNA fragmenten – dus ingrediënt detectie §  ELISA gebaseerd: aantonen van ingrediënt specifieke eiwitten §  HRMS en LC/MS: aantonen van ingrediënt specifieke peptides o   Onderzoek naar impact van processing op detecteerbaarheid §  Targetmoleculen (peptides) identificeren die niet beïnvloed worden door processing §  Targetmolecualen opsporen die veranderen onder invloed van processing. Deze kunnen als merker gebruikt worden voor producten die een bepaalde behandeling hebben ondergaan. o   Uiteindelijk zoeken naar peptides die de epitopen omvatten die verantwoordelijk zijn voor het opwekken van de allergiciteit. Kunnen we hier wijzigingen realiseren door processing en daardoor de allergenicitiet van een ingrediënt uitschakelen. (cf hittebehandeling van hazelnoot (chocopasta) en hittebehandeling van appelmoes – PR10 eiwit wordt gedenatureerd waardoor patiënt die secundair allergisch is niet meer reageert op deze ingrediënt – deze patienten zijn primair gesensitiseerd door berkenpollen) Nuttig lijkt mij ook het concept etikettering van ingredienten versus PAL toe te lichten

Dank u wel Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Brusselsesteenweg 370 9090 Melle – België T + 32 (0)9 272 30 00 F +32 (0)9 272 30 01 Katleen.Coudijzer@ilvo.vlaanderen.be www.ilvo.vlaanderen.be ILVO

STAP 2: Voedingswaarden vanaf 13/12/2016 'zout" = overeenkomstig zoutgehalte = natrium x 2,5 Waar nodig kan dicht bij de voedingswaardevermelding vermeld worden dat het zoutgehalte uitsluitend is toe te schrijven aan van nature voorkomend natrium. Van alle bronnen