examens, zand of olie in de schakels? Roel van Asselt Inhoud 12 maart 2007 Beschouwingen over doorstroom en aansluiting van het Ho op het Vo Betekenis van examens op het aansluitvraagstuk Mogelijke wederzijdse betrokkenheid van het Vo en het Ho bij de toetsing, het SE en het CE examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? Beschouwingen over doorstroom en aansluiting van het Ho op het Vo 1.1 Visies Een visie op doorstroming en aansluiting kan berusten op ketendenken en ketenbeheer; aansluitactiviteiten dan in de schakels van de keten. Goede aansluiting is geen eenmalig te verwerven “toestand”; het is een continu proces van gezamenlijke aanpassingen aan ontwikkelingen van aansluitende opleidingen in de keten. Echter, autonome – intern gerichte – onderwijsvernieuwingen verstoren de ketenopbouw. examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007 examens, zand of olie in de schakels? Hoever kan de autonome ontwikkeling van aansluitende opleidingen gaan?? examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? 1.2 Loopbaangericht uitgangspunt voor aansluiting “Loopbaan centraal”: leerlingen en studenten zijn geen passanten in een opleiding; opleiders zijn passanten op de studieloopbaan van de leerling. Leerervaringen meer koppelen aan loopbaan-perspectieven; extreem: geen techniek gaan studeren met een 5 voor wiskunde. (dus) LOB ook vanuit het primaire proces en toetservaringen. examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? 1.3 In-, uit- en doorstroom kwantitatief Uitstroom vanuit vooropleiding naar Hbo Havo 82% (afvlakkend) naar VWO: 4 % (dalend) naar MBO:: 6% (dalend) onderwijs uit: 8% ______________________________________ _____________________________ VWO 17% (stijgend) naar WO: 71% (dalend) onderwijs uit: 12% _____________________________________________________ MBO4 63% (direct en indirect, stijgend) Bron: OCW/Cfi/Stoas examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

Conclusie: de helft van de examens, zand of olie in de schakels? Instroom in HBO Conclusie: de helft van de hbo-instroom heeft geen (recent) landelijk examen afgelegd. Bron: Het hbo ontcijferd examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, olie of zand in de schakels Van Profiel naar HBO-sector van havo : Naar hbo: N&T N&G E&M C&M Techniek 82% 33% + 5% 2% Gezondheidszorg 28% - 10% Economie 7% 65% - 30% Sociaal agogisch 1% 9% 9% + 23% Onderwijs 4% 15% 11% 30% - examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? Rendement na 5 jaar, excl. omzwaaiers Vooropl. 1996 1997 1998 1999 2000 Havo 46% 45% 46% 45% 43% Mbo 52% 51% 52% 51% 51% Vwo 59% 58% 58% 58% 57% Ho 64% 64% 65% 61% 59% overig 43% 42% 43% 43% 38% Totaal 53% 51% 52% 50% 48% examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? Rendement na vijf jaar naar sector, exclusief omzwaaiers sector 1996 1997 1998 1999 2000 heo 46% 44% 45% 41% 39% hgzo 66% 63% 63% 63% 62% hpo 55% 55% 58% 56% 55% hsao 55% 53% 54% 52% 51% htno 54% 53% 51% 51% 48% Totaal 53% 51% 52% 50% 48% bron Het Hbo ontcijferd 2006, HBO-raad examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? Van profiel naar wo-sector Van vwo: Naar Wo: N&T N&G E&M C&M Techniek 60% 13% 0% Gezondheidszorg 6% 42% + 1% 2% Economie 7% 5% 41% - Gedrag en Maatschappij 3% 12% 24% 41% Natuur en Milieu / Recht 18% 22% 2 0% examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? Vroeger waren de leerlingen goed geschoold, wat ze nu niet meer zijn . In die tijd stond de wereld er beter voor. Thomasin von Zerklaere (kort na 1200) examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? 2. Examens in relatie met aspecten van kwalitatieve aansluiting: 1. Doorloop van programma-inhouden 2. Pedagogisch / didactische omslag 3. Verandering van de leeromgeving 4. Correctheid van de verwachtingen PM: Aandacht voor constructieve fricties examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? We gaan in op de relatie tussen de eindtoetsing en de aansluiting/ doorstroom. Andere aspecten verdienen ook aandacht: de kwaliteit van het Hoger onderwijs, de wil om de loopbaan centraal te stellen, het LOB in het Vo, de bestaande aansluitprogramma’s, de externe gerichtheid van een Vo-school en Ho-instelling. examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? 2.1 De programma-inhouden (vakken) Diepgang en beheersniveau van kennis en vaardigheden Basale vaardigheden Mate van vakintegratie Algemene kennis over politiek en maatschappelijk bestel Wetmatigheden en concepten uit natuur- en maatschappijwetenschappen Bronnen: evaluatie tweede fase Vo TFA (2005) onderzoek lectoraat IMA (permanent) Aansluitmonitor NO-Nederland (2006) examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? 2.3 Pedagogisch/didactische aspecten Havisten ervaren grotere verschillen in ped./did. aspecten dan mbo’ers, met name het werken in groepen geeft problemen voor havisten. Andere aspecten: (Sociale) binding met de hogeschool (interactie, coaching en feedback door docent; studentcontacten) Grotere zelfverantwoordelijkheid (-sturing) Omslag van inductief naar deductief gericht onderwijs (van context naar concept) examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? 2.3 Omslag leeromgeving Ander ICT-gebruik Stages Groeperingsvormen Hoorcolleges Toetsing en toetsomgeving (CGO) Taal- en taalgebruik in de studiematerialen examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? 2.4 Verwachtingen over studie en beroep mbt.: De eigen rol van de student in het dagelijks onderwijs. De voorkennis over (en passie voor) de opleiding en het beroep. Het beeld en de fit over het eigen kunnen, willen en “zijn”. examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? 2.5 Conclusies en andere bevindingen: CE’s bevorderen de homogeniteit van de voorkennis van instromers in het HO. De omnivalentie van het VO-diploma lijkt onomstreden. Landelijke examens hebben een beperkte sturing in de aanpak van aansluitvraagstukken, en soms storende invloed op de analyses van de kwalitatieve aansluiting. Examens zijn dominante systeem-kenmerken waar alles voor opzij gaat; ook de samenwerking met het HO. examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? De voorspellende waarde van het CE voor studiesucces in het hoger onderwijs is – logischerwijs – gering. Correlaties variëren van 0,1 tot 0,5. PM: De “beste” correlatie is te vinden met de gemiddelde examencijfers. Definities van studiesucces zijn niet een-eenduidig. Soms is de correlatie negatief, zoals bij tolk-vertaler. Het gemiddelde SE-cijfer blijkt een iets betere voorspeller (nader te onderzoeken). examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? Taak- en omgevingsconforme toetsing correleren het hoogst. Selectie aan de poort werkt doorgaans niet (te weinig voorspellende waarde, toetsinhoud omstreden, hoge kosten en bijdrage aan de 50% norm onduidelijk). Aandacht voor evaluaties van: 1. bestaande aanvullende toelatingsvoorwaarden (bijzondere attitudes, specifieke vaardigheden, hoge motivatie) die op het CE niet kunnen worden getoetst en 2. de huidige experimenten met de selectie aan de poort voor opleidingen met ‘evidente meerwaarde’ (beleidkader: “Ruim baan voor talent”). De beste predictor is het eerste tentamen in het hoger onderwijs. examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007

examens, zand of olie in de schakels? 3. Mogelijke wederzijdse betrokkenheid VO en HO bij examinering en toetsing Participatie HO in SE, OSB vanaf 2007 (en LOB). Samenwerking, afstemming tbv. CGO-toetsing. PPO in VO, ook in PW en PO. Analyses eerstejaars tentamens door Vo-docenten. Rol HO bij inhoud CE: advies voor kernen met doorstroomrelevantie en voor gebruik contexten. Indirect: inspelen op flexibele examinering. door verweven studieprogramma’s voor gezakten en eerder geslaagden. examencongres 'Ruimte en regels' 12 maart 2007