Stromingen binnen de moderne kunst CKV – HAVO 4: Thema de reiziger

Wat is een (kunst) stroming? Stijl en ideeën die kenmerkend zijn voor een groep kunstenaars (belangrijk!) Voorbeeld: van Gogh behoorde tot de Post impressionistische schilders, je kunt zijn schilderijen namelijk erg makkelijk herkennen aan de manier van schilderen. Mede om die reden hoort hij bijvoorbeeld bij de stroming van het Postimpressionisme (1886 – 1914). Deze kunstenaars maakten beelden die niet helemaal realistisch of echt leken; de beelden werden vervormd van de waarheid naar eigen invulling en niet naar de exacte waarneming (de term van de stroming is afgeleid van het woord: Impressie = een indruk of kleine weergave). Een ander weetje: Ze schilderden vaak buiten of de natuur zelf! De zonnebloemen van Vincent van Gogh uit 1888 ->

Waar herken je het postmimpressionisme aan? Het wekt vaak een emotie bij je op als toeschouwer/kijker. Structuur: De manier waarop het geschilderd is (bijv. verschillende dikten en richtingen van de verf). Compositie: Plaats en manier van plaatsing die gegeven/bepaald word voor vormen/dingen in een beeld. Koude en warme contrasten worden ook veel gebruikt om meer diepte te geven in het schilderij. (Geel en blauw zijn hier contrasten, wat zijn contrasten? Noem een aantal voorbeelden) Symbolische betekenissen = het gaat soms verder dan je kunt zien. Vincent van Gogh, Sterrennacht,1889, 73 × 92 cm, olie op canvas, museum of modern art (N.Y.)

Moderne kunst = 20e eeuw Het postimpressionisme was een voorloper op de moderne kunst en komt uit de 19e eeuw; binnen de moderne kunst zijn een heleboel schilder stijlen (stromingen) die je kunt herkennen. Het Expressionisme is het begin van de moderne kunst! Dit is begonnen in Duitsland en kwam op zijn beurt voort uit het Fauvisme uit de 19e eeuw en was dus ook een voorloper in Frankrijk van Het Expressionisme. Het Expressionisme (20e eeuw) is een hele belangrijke stroming: Deze werd namelijk niet alleen in de schilderkunst gebruikt maar ook in muziek, literatuur, architectuur, toneel en in film (interdisciplinaire stroming). Naast Het Expressionisme worden Kubisme, Dadaïsme en de abstracte kunst als de vier grote schilderstijlen gezien (i.p.v. Dadaïsme behandelen we Popart).

1. Het Expressionisme (1905 – 1940) De belangrijkste kenmerken van Het Expressionisme: Alles gaat om emotie/het gevoel/ervaringen van de kunstenaar (expressie betekend namelijk uiting/uitten, hier is de term van afgeleid). De kunstenaar drukt dit uit (voor de waarnemer) door het vervormen van de werkelijkheid. Ook in het gebruiken van kleur werd vaak afgeweken van de werkelijkheid Portret van Otto Mueller (1874-1930) door Ernst Ludwig Kirchner (1880-1938)

Interdisciplinair gezien/gehoord of gelezen https://www.youtube.com/watch?v=5UJOaGIhG7A Expressionistische muziek: Ongekende ritmen en klankopstapelingen door Igor Strawinsky in 1913. Dit veroorzaakte een opschudding waardoor voor – en tegenstanders tijdens de opvoering elkaar letterlijk en figuurlijk in de haren vlogen.  https://www.youtube.com/results?search_query=Le+Sacre+du+Printemps -> De eerste horror film, zelfs nog een film zonder geluid.

2. Kubisme (1906 tot ca. 1920) <- Juan Gris: Stilleven met gitaar, boek en krant, c. 1919 Geometrisch, Analythisch en Synthetisch kubsime (3 periodes) Directe registratie van wat in ons hoofd omgaat als we ergens naar kijken. Kenmerken: gedachtesprongen, de fragmentering (gekozen onderwerpen/voorwerpen en hoe die in beeld gebracht zijn), de collages en de waargenomen onjuiste kleuren.

3. Popart (1956) Popart is een kunststroming die tegelijkertijd, maar los van elkaar, is ontstaan in Engeland en Amerika. Speels gebruik van de identiteit en de symbolen van de Westerse (consumptie)cultuur. Commerciële materialen en voorwerpen; producten uit het alledaagse leven: plastic voorwerpen, kitsch, advertenties, affiches. Gebruik van strips. Glamourachtige kleuren ontleend aan reclameafbeeldingen op straat. Geen persoonlijk handschrift van de kunstenaar. Veel werk wordt door anderen uitgevoerd. De kunstenaar gebruikt vaak 'ready mades': kant-en-klare, bestaande voorwerpen. Vervreemding door vergroting of herhaling, of door gebruik van ongebruikelijke materialen. Andy warhol, 32 Campbell’s soup cans,1962. Stijl van kunstenaar Roy Lichtenstein en zijn gemaakt door kunstenaar Greg Guillemin. Guillemin noemt zijn serie “The Secret Life of Heroes.”

4. Abstracte kunst (1920) https://www.youtube.com/watch?v=JZ3glUYHa3Q Schilderstijlen binnen de abstracte kunst zijn o.a.: Abstract expressionisme 1946 tot 1960, zoals van Jackson Pollock en Willem de Kooning. Biomorfische schilderkunst Cobra vanaf ca. 1946 Constructivisme Kubisme 1906 tot ca. 1920 Neoplasticisme Orphisme Sumprematisme Kenmerken in het algemeen en die dus voor de meeste abstracte kunst geldt: Je kunt twee grote stromingen onderscheiden: De geometrisch geïnspireerde abstracte kunst, waaronder het suprematisme en het constructivisme. Daarnaast ontwikkelde zich ook een abstract expressionisme dat wordt gekarakteriseerd door een willekeurige toepassing van vorm en kleur en kan worden gezien als de uitdrukking van de onbewuste indrukken en gevoelens van de kunstenaar (na de Tweede wereld oorlog ontstaan). De nadruk lag daarbij op het schilderproces. Deze stroming kan bijvoorbeeld geïllustreerd worden met de drippings- van Pollock (links). https://www.youtube.com/watch?v=JZ3glUYHa3Q

Piet mondriaan in de abstracte kunst <- 1921, olie op canvas, 103 x 100cm Mondriaan wordt algemeen gezien als een pionier (een van de eerste) van de abstracte en non- figuratieve kunst. Want ontwikkelde een eigen kunsttheorie, die hij Nieuwe Beelding of Neoplasticisme noemde. Vooral zijn latere geometrisch-abstracte werk, met de kenmerkende horizontale en verticale zwarte lijnen en primaire kleuren, is wereldberoemd en dient als inspiratiebron voor vele architecten en ontwerpers van toegepaste kunst. Kenmerken van het neoplasticisme binnen de abstracte kunst: rechte lijnen, primaire kleuren (blauw, geel en rood), asymmetrie en een duidelijke vlakverdeling.

De opdracht (huiswerk): Pak je agenda erbij en noteer dit voor volgende week! Kort onderzoekje en verslagje (A4) naar 1 van de 4 besproken stromingen uit de 20e eeuw. Kies de kunst stroming die jou het meeste aanspreekt en vertel kort waarom het je aanspreekt, benoem hierbij ook de zichtbare kenmerken van de stroming en het jaartal. Zoek een afbeelding (of als je het Expressionisme interessant vindt mag dit ook een stuk uit de muziek, literatuur, architectuur, toneel of film zijn) binnen deze kunst stroming die jou het meest aanspreekt/die je echt mooi vindt. Vermeld hierbij de naam van kunstenaar, het jaartal, de plaats waar het gemaakt is en indien van toepassing zoals op een schilderij de materialen die hiervoor gebruikt zijn (olie op canvas bijv).