PODIUMANGST Liesbeth Citroen en Martine van der Loo

Feel the fear, do it anyway!

Programma PRELUDE Wat is Podiumangst? Oorzaken van podiumangst: model Theoretische verklaringen Diagnostiek Classificatie INTERMEZZO Presteren onder druk in de sport SLOTAKKOORD Behandelmethoden Tips

Wat is podiumangst? Het gaat om hevige angst, voor of tijdens de uitvoering die het functioneren ernstig belemmert. 4 Componenten: Fysiologische component Cognitieve component: moeite met concentreren, negatieve gedachten over eigen kunnen, black out krijgen Affectieve component: angst, onzekerheid, paniek Gedragscomponent: Vermijdingsgedrag / Uitstelgedrag /Vluchtgedrag Minder expressief spel, speelfouten maken, moeite hebben met natuurlijk bewegen

Beïnvloedende factoren Genetische / biologische factoren: Angstig, overgevoelig Neurotisch, narcistisch Muzikale identiteit Coping strategieën (zoals frustratietolerantie) Perfectionisme

De muzikale taak Mate van voorbereiding Mate van taakbeheersing Moeilijkheidsgraad Uit het hoofd spelen

Situationele stress Grootte van het publiek Soort publiek (experts of liefhebbers) Of er veel van afhangt (auditie, examen,CD opname, radio/tv) Akoestiek zaal Bezuinigingen Invloed van de dirigent

Muzikale ervaringen/opvoeding Slechte podiumervaring (black out) Verwachtingen ouders/docent Omgeving die gericht is op perfect spel Frequent worden beoordeeld Sociaal isolement door het vele studeren

Cognitieve component Fysiologische component Emotionele component Gedragscomponent

Theorie 1. Leertheorie: Podiumangst als aangeleerde emotionele respons (conditionering) 2. Performance gerichte theorieën: Verband tussen arousal en performance

The Yerkes-Dodson Law (Inverted U function)

Theorie 3. Aandacht theorie: - aandacht voor angst concurreert met taakgerichte aandacht - verhoogd zelfbewustzijn als afleiding

Intermezzo Mentale begeleiding Overeenkomsten / verschillen met muziek Taboe

Diagnostiek Sociale angststoornis: subtype performance angst. Comorbiditeit(specifieke fobie, gegeneraliseerde angststoornis, paniekstoornis, depressie)

Classificatie Drie types (Diana Kenny, 2011) Podiumangst als focale angststoornis, als gevolg van specifiek geconditioneerde podiumervaringen Podiumangst als sociale angststoornis en daarmee verwante stoornissen Podiumangst die gepaard gaat met depressie, paniek en ernstige zelfwaardering-identiteitsproblemen

Behandelmethodes Voorbereiding/concentratie/vertrouwen Cognitieve gedragstherapie Exposure in vivo Farmacotherapie: bètablokkers EMDR Heartmath Mindfulness Neurofeedback Taakconcentratietraining Mentale training

Mentale training ter preventie Doelen stellen Omgaan met spanning-ontspanning Aandacht en concentratie Gedachtetraining Visualisatie

Slotakkoord Podiumangst als buitenbeentje in de psychologie Officiële diagnose Preventie als beste remedie

Literatuur Citroen, L. & Loo, M. van der (2011). Podiumangst. Amsterdam: Uitgeverij Boom. Faltin, R. (2011) Plankenkoorts. Amsterdam: Hogrefe. Kenny, D.T. (2011). The psychology of music performance anxiety. Oxford university press. Mak, P. (2010). Peak Performance & Reducing Stage Fright. Groningen: Research Group Lifelong Learning in Music & the Arts. Williamon, A. (2004). Musical excellence: strategies and techniques to enhance performance. Oxford: University Press.