‘veilig sportklimaat VSK Bert Roosenboom 14 september 2017 NOC*NSF ‘veilig sportklimaat VSK Bert Roosenboom 14 september 2017

Veilig Sportklimaat - VSK Een belangrijk item in het coalitieakkoord van 2011 was VEILIGHEID. Daarbij hoorde ook de aanpak van verruwing en verharding in de sport. Sportbonden en NOC*NSF kregen van het ministerie van VWS de opdracht een actieplan “naar een veiliger sportklimaat” te ontwikkelen. Deze wordt uitgevoerd door de sportbonden. NOC*NSF. KNVB, KNHB en NOC*NSF zijn voortrekkers. Met steun van het ministerie van VWS, het ministerie van V&J, Vereniging Nederlandse Gemeenten en de Mogroep (brancheorganisatie voor Sociaal werk). Structurele gedragsverandering door vergroten van de kennis en vaardigheden van de direct betrokkenen Het programma loopt van 2012 t/m 2018. Inmiddels nemen ongeveer 40 sportbonden deel. Verenigingsbox voor 2015 is ontwikkeld en te vinden op http://www.academievoorsportkader.nl/verenigingsbox#1

Wat verstaan we onder VSK? niet (alleen) de excessen ..maar juist alledaagse voorbeelden op en rond de verenigingen… ..die het plezier en de veilige sportomgeving beïnvloeden

Wat is het doel van VSK? SPORTIEF GEDRAG STIMULEREN In de sport dien je je veilig te voelen en moet je jezelf kunnen zijn! SPORTIEF GEDRAG STIMULEREN ONGEWENST GEDRAG AANPAKKEN

Veilig Sportklimaat, onder verdeeld in: ‘hardware’ denk aan van veiligheid door o.a. veilig gebouw, goede verlichting, kleedkamers zonder inkijk etc. ‘software’ denk aan gevoel van veiligheid door de cultuur in de vereniging o.a. duidelijke organisatie, niet gelijk wel gelijkwaardig, gedragsregels, vrijheid van meningsuiting, respectvolle omgang motivatie en plezier boven prestatie.

Het programma kent de volgende deelprogramma’s Bewustwording en communicatie Verenigingen en bestuurders Trainers, coaches en begeleiders Scheidsrechters / officials Aanpak van excessen Effectief tuchtrecht Rol van de ouders Ketenaanpak sport lokaal Via 40 sportbonden en geselecteerde gemeenten kunnen verenigingen (meestal) gratis meedoen aan workshops en bijscholingen.

Wat is mijn rol als bestuurder? Beleids- en procesrol; Wat voor vereniging willen wij zijn, hoe stuur ik daar op? Communicatierol; Weet iedereen binnen onze club waar wij voor staan? Voorbeeldrol; Geef ik zelf wel het goede voorbeeld? Weerbaarheidsrol; Hoe doe ik dat, optreden tegen ongewenst gedrag? Voorbeeldrol Persoonlijk het goede voorbeeld geven Beleids- en procesrol: Ontwikkelen van strategie en beleid Weerbaarheids-rol Problemen zorgvuldig & consistent aanpakken Communicatierol Betrokkenen informeren over belang beleid

Door de Universiteit van Antwerpen is een deelproject uitgevoerd over:  door Vlaamse en Nederlandse volwassenen gerapporteerde frequentie van ervaringen met emotioneel, fysiek en seksueel grensoverschrijdend gedrag in de georganiseerde sport tijdens de kindertijd Het is een retrospectieve zelfrapportage bij 4000 Vlamingen en Nederlanders 4053 keer respons van personen tussen 18 en 50 jaar.

Cijfers emotioneel grensoverschrijdend gedrag Tabel 3 Ervaring met EGG Geen ervaringen Op z'n minst één ervaring met EGG Onbekend Totaal Aantal Percentage 2524 62,3% 1522 37,6% 7 0,2% 4053 100%

Met welk emotioneel grensoverschrijdend gedrag kregen ze te maken: Plagen / in verlegenheid brengen Bedreigd met uit team gezet te worden Bedreigd bij niet mee doen Spullen beschadigen / stelen Fysiek bedreigen Druk uitoefenen Roddels / leugens verspreiden Uitschelden / beledigen Kleineren/vernederen Pesten Negeren Negatieve kritiek op uiterlijk / gewicht Schreeuwen / vloeken Negatieve kritiek op sportieve prestaties

Cijfers fysiek grensoverschrijdend gedrag Aantal Percentage 3595 88,8% 455 11,2% 4053 100% Tabel 5 Ervaring met FGG Geen ervaring met fysiek grensoverschrijdend gedrag Op z’n minst één ervaring met FGG Totaal

Bij de keel gegrepen / keel dichtgeknepen Met welk fysiek grensoverschrijdend gedrag kregen ze te maken: In elkaar geslagen Bij de keel gegrepen / keel dichtgeknepen Met geweld in bedwang gehouden Door elkaar schudden Opzettelijk geslagen met een voorwerp Gestompt (met de vuist) Neergeslagen/ tegen de grond gewerkt Met de vlakke hand geslagen Met iets bekogeld

Cijfers seksueel grensoverschrijdend gedrag Tabel 7 Ervaring met SGG Aantal Percentage Geen ervaringen 3469 85,6% Op z’n minst één ervaring met SGG 580 14,3% Onbekend 4 0,1% Totaal 4053 100%

Met welk seksueel grensoverschrijdend gedrag kregen ze te maken: Gedwongen seksuele handelingen verrichten Verkrachting met penetratie Poging tot verkrachting Ongewenst seksuele berichten Gevraagd alleen te zijn met iemand Gedwongen zoenen Ongewenst tonen van geslachtsdelen Ongewenste massages Ongewenste seksuele betastingen Ongewenste aanrakingen buiten sporten Ongewenste instructie gerelateerde aanrakingen Seksuele blikken Seksueel getinte opmerkingen Inbreuk op privacy Seksistische grappen of opmerkingen

Wat kun je nu al doen? Het allerbelangrijkste is om tijdens een bestuursvergadering te starten met de vraag: Wat voor vereniging willen wij zijn in het kader van VSK? Als bestuur allemaal met de neus dezelfde richting op staat, kan worden gestart met het maken van een stappenplan. Verder: Maak één of twee bestuursleden verantwoordelijk voor dit aandachtsgebied Bestellen en lezen van de toolkit VSK (zoals eerder besproken) Maak een stappenplan (zie volgende dia) VSK introduceren op informatiebijeenkomst of jaarvergadering Zorg dat vrijwilligers een VOG hebben  VOG gratis aanvragen http://www.nocnsf.nl/vog Stel een vertrouwenscontactpersoon aan Wees zorgvuldig bij het aannemen van vrijwilligers Discussie initiëren over omgangsvormen Implementeren van gedragsregels Publiceren, o.a. op de site van de vereniging Geef een goed voorbeeld

Stappenplan Stap 1 Zet het onderwerp op de agenda Stap 2 Maak een risicoanalyse Stap 3 Stel een Vertrouwenscontactpersoon (VCP) aan Stap 4 Besteed aandacht aan de gedragsregels voor begeleiders in de sport Stap 5 Bepaal hoe om te gaan met aanstellingen van vrijwilligers: check referenties van begeleiders bij de oude club en via de VOG Stap 6 Maak samen met je leden omgangsregels Stap 7 Informeer alle betrokkenen over het beleid

Stap 2: Risico analyse Wie vormen een risico? Welke gelegenheden vormen een risico? Welke locaties vormen een risico? Uitvoeren, bespreken met leden Resultaten bespreken

Stap 3: Aanstellen vertrouwenscontactpersoon (VCP) VCP is een schakel in de keten van preventiemaatregelen Lokaal aanwezig dus benaderbaar ‘Luis in de pels’ van bestuur Onafhankelijk Taken VCP-er Eerste opvang bij een melding Doorverwijzen Preventieactiviteiten Rapporteren aan bestuur Scholing bij NOC*NSF!!! Gratis aanvraag VOG http://www.nocnsf.nl/vog OF volgende dia’s

VCP Bestuur beschuldigde melder

Gratis aanvraag VOG Meld uw organisatie aan via www.gratisvog.nl  Bij het aanmelden voert u gegevens van de organisatie in, zoals het KVK-nummer. Daarnaast beantwoordt u vragen waarmee getoetst wordt of u aan de voorwaarden voor de Regeling gratis VOG voldoet. Hiervoor moet u onder andere laten zien dat u breder preventief beleid voert, door middel van het uploaden van een document of het verwijzen naar de website.  2. Vraag e-Herkenning aan Als uw organisatie VOG’s gaat aanvragen (na goedkeuring van deelname door het ministerie), dan moet uw organisatie een e-Herkenning hebben. De reden is dat het betrouwbare en persoonlijke gegevens betreft. U kunt e-Herkenning aanvragen via de site www.eherkenning.nl. Voor de VOG-aanvraag is een betrouwbaarheidsniveau 1 voor e-Herkenning voldoende. De kosten voor het aanvragen liggen tussen de € 0,- en € 15,- per jaar.

3. Klaarzetten van de VOG voor uw vrijwilliger  Als vereniging of bond neemt u de eerste stap voor het aanvragen van een VOG. Dit doet u via de deze link. Daar geeft u aan dat het gaat om omgang met personen minderjarigen (profiel 84 of) en/of mensen met verstandelijke beperking (profiel 85). Mocht de vrijwilliger binnen uw club ook omgaan met gevoelige informatie of financiën, dan kunt u dat als extra optie (gratis) laten screenen.  Vervolgens vult u de volgende gegevens in voor de vrijwilliger; Volledige naam, e-mailadres en geboortedatum.  Vervolgens ontvangt de vrijwilliger een e-mail met een link naar het formulier. 4. De vrijwilliger voor wie de VOG aangevraagd wordt, rond de aanvraag af De vrijwilliger kan met zijn of haar DigiD inloggen en vult de benodigde gegevens aan. De COVOG beoordeelt de aanvraag en na goedkeuring, ontvangt de vrijwilliger de VOG per post. 5. De vrijwilliger overhandigt de VOG aan de organisatie  U kunt er ook voor kiezen dat de vrijwilliger het origineel laat zien aan de club en daarna een kopie aanlevert waardoor het origineel in bezit blijft van de vrijwilliger.

Stap 4: Gedragsregels begeleiders in de sport 1. Veilige omgeving De begeleider moet zorgen voor een omgeving en een sfeer waarbinnen de sporter zich veilig kan voelen. 2. Waardigheid De begeleider onthoudt zich ervan de sporter te bejegenen op een wijze die de sporter in zijn waardigheid aantast én verder in het privé-leven van de sporter door te dringen dan nodig is in het kader van de sportbeoefening. 3. Seksuele intimidatie De begeleider onthoudt zich van elke vorm van (machts)misbruik of seksuele intimidatie tegenover de sporter. 4. Seksueel misbruik Seksuele handelingen en seksuele relaties tussen de begeleider en de jeugdige sporter tot zestien jaar zijn onder geen beding geoorloofd en worden beschouwd als seksueel misbruik. 5. Aanraking De begeleider mag de sporter niet op een zodanige wijze aanraken dat de sporter en/of de begeleider deze aanraking naar redelijke verwachting als seksueel of erotisch van aard zal ervaren zoals doorgaans het geval zal zijn bij het doelbewust (doen) aanraken van geslachtsdelen, billen en borsten.

Vervolg: Gedragsregels begeleiders in de sport 6. Intimiteiten De begeleider onthoudt zich van (verbale) seksueel getinte intimiteiten via welke communicatiemiddel dan ook. 7. Privéruimte De begeleider zal tijdens training(sstages), wedstrijden en reizen gereserveerd en met respect omgaan met de sporter en met de ruimte waarin de sporter zich bevindt, zoals de kleed- of hotelkamer. 8. Bescherming De begeleider heeft de plicht - voor zover in zijn vermogen ligt - de sporter te beschermen tegen schade en (machts)misbruik als gevolg van seksuele intimidatie. Daar waar bekend of geregeld is wie de belangen van de (jeugdige) sporter behartigt, is de begeleider verplicht met deze personen of instanties samen te werken opdat zij hun werk goed kunnen uitoefenen. 9. Tegenprestaties De begeleider zal de sporter geen (im)materiële vergoedingen geven met de kennelijke bedoeling tegenprestaties te vragen. Ook de begeleider aanvaardt geen financiële beloning of geschenken van de sporter die in onevenredige verhouding tot de gebruikelijke dan wel afgesproken honorering staan

Vervolg: Gedragsregels begeleiders in de sport 10. Naleving De begeleider zal er actief op toezien dat deze regels worden nageleefd door iedereen die bij de sporter is betrokken. Indien de begeleider gedrag signaleert dat niet in overeenstemming is met deze gedragsregels zal hij de daartoe noodzakelijke actie(s) ondernemen. 11. Verantwoordelijkheid In die gevallen waarin de gedragsregels niet (direct) voorzien, ligt het binnen de verantwoordelijkheid van de begeleider in de geest hiervan te handelen.

Kennismakingsgesprek Referenties checken Stap 5: Bepaal hoe om te gaan met aanstellingen van vrijwilligers , ook niet leden Kennismakingsgesprek Referenties checken Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) VOT of Gedragsregels ondertekenen Bevragen registratiesysteem Seksuele Intimidatie

Stap 6: Maak samen met je leden omgangs-regels 1. Ik accepteer en respecteer de ander zoals hij is en discrimineer niet. Iedereen telt mee binnen de sportvereniging. 2. Ik houd rekening met de grenzen die de ander aangeeft. 3. Ik val de ander niet lastig. 4. Ik berokken de ander geen schade. 5. Ik maak op geen enkele wijze misbruik van mijn machtspositie. 6. Ik scheld niet en maak geen gemene grappen of opmerkingen over anderen. 7. Ik negeer de ander niet. 8. Ik doe niet mee aan pesten, uitlachen of roddelen. 9. Ik vecht niet, ik gebruik geen geweld, ik bedreig de ander niet, ik neem geen wapens mee. 10. Ik kom niet ongewenst te dichtbij en raak de ander niet tegen zijn of haar wil aan. 11. Ik geef de ander geen ongewenste seksueel getinte aandacht.

Landelijk beleid van de sportbonden m.b.t. Seksuele Intimidatie Uniform tuchtreglement voor alle sportbonden Uitvoering tuchtrechtspraak SI op bondsniveau of ISR Gesanctioneerden worden opgenomen in landelijk registratiesysteem SI

Vervolg: Landelijk beleid van de sportbonden m. b. t Vervolg: Landelijk beleid van de sportbonden m.b.t. Seksuele Intimidatie CP bij iedere bond én lokaal bij vereniging of cluster van verenigingen VCP werkt conform protocol Toolkit ‘sociaal veilige sportomgeving’ voor besturen van verenigingenV

Huidige ontwikkelingen Naast strafrecht wordt door NOC*NSF, sportbonden sterker op tuchtrecht aangedrongen, zodat SI registratie van zaken en namen mogelijk wordt. In juni 2015: 1e besprekingen tussen Nederlandse organisatie voor vrijwilligerswerk (NOV), NOC*NSF en ministerie V&J over de koppeling van beide SI registers. Met als doel om het voor een tuchtrechtelijke veroordeelde vanuit de sport LASTIG TE MAKEN om vrijwilligerswerk te doen bij bijvoorbeeld scouting of leider bij een huttenbouw week….en andersom.

Vervolg huidige ontwikkelingen Vorige week is afgesproken: Alle voetbalverenigingen in de achterhoek gaan o.l.v. de KNVB met elkaar samenwerken Allen benoemen ze een vertrouwenscontactpersoon Ook stellen ze een VOG verplicht voor alle trainers en vrijwilligers  Voor ons is dit een mijlpaal! De ontwikkelingen gaan langzaam én het gaat gestaag

100% veilig wordt het niet, Veiliger? Dat wordt het zeker wel!

Aanleiding oprichting Vertrouwenspunt Sport In 1996 is NOC*NSF actief beleid op gaan stellen, naar aanleiding van 'affaire-Ooms‘, judocoach die twee van zijn pupillen misbruikte. In 1997 ondertekenden alle sportbonden gedragsregels. In 1998 startte NOC*NSF met een telefonisch meldpunt en een poule van vertrouwenspersonen.

Vertrouwenspunt Sport Een poule met 13 vertrouwenspersonen Voor iedereen die lid is van een sportvereniging in Nederland  Gratis Een vertrouwenspersoon luistert naar het verhaal van de hulpvrager en helpt deze in het zoeken naar mogelijkheden om de situatie op te lossen. Informatie wordt strikt vertrouwelijk behandeld en er gebeurt niets wat de hulpvrager niet weet. De vertrouwenspersoon kan helpen om een klacht in te dienen bij de vereniging, sportbond of politie. Opvang van slachtoffers gebeurd door hulpverleners; wij zijn geen hulpverleners.

Vertrouwenspersonen voor: Melders Beschuldigden Mensen die te maken krijgen met een vermoeden, melding of klacht  verenigingsbestuurders, trainers, leden, bonden, ouders van sporters

Werkgebied Vertrouwenspunt Sport Grensoverschrijdend gedrag Doping Matchfixing LHBT (lesbisch, homo, bi, transgender) Eetstoornissen

Inzet van instrumenten, sinds 1997 Vertrouwenspunt Sport Poule Vertrouwenspersonen en adviseurs Gedragsregels voor begeleiders (verplicht) Vertrouwenscontactpersonen in elke sportbond (verplicht) en in verschillende clubs ( opgeleid door NOC*NSF) Tuchtrecht SI in elke sportbond (verplicht) Instituut Sport Rechtspraak (ISR), met kamer SI Registratiesysteem (zwarte lijst) ontuchtplegers in de sport Module voor trainers Tool kit voor sportverenigingen (website NOC*NSF) Aanvraag VOG voor vrijwilligers sportverenigingen is gratis Brochures, website en educatieve boeken et cetera

Informatie www.nocnsf.nl/vertrouwenspuntsport www.veiligsportklimaat.nl www.nocnsf.nl/VOG http://www.nocnsf.nl/grensoverschrijdend-gedrag/vertrouwenscontactpersoon http://www.academievoorsportkader.nl/home