© Gerrichhauzen en Partners 2012 Toezicht op woningcorporaties naar gemeenten? Ledenbijeenkomst Platform Middelgrote Gemeenten 5 april 2013 Leo Gerrichhauzen

Programma ochtend Inleidingen: VNG, Albert Smit, wethouder Assen Corporaties: Rein Hagenaars, directeur-bestuurder Wonen Noord West Friesland, lid AB Aedes PMG: Rin é van Dongen, wethouder Waalwijk, voorzitter pijler economie en fysieke leefomgeving PMG Discussie adhv drie opties

Winter in de volkshuisvesting Vier ontwikkelingen: Demografie Waardeontwikkeling woningen Voorwaarden bij hypotheek- verstrekking Terugtredende overheid

Kooprecht Bezuinigingen Verkleining sector Stagnatie Middengroepen in de knel, Vergrijzing arbeidsmigranten Liquiditeit bepaalt investeringskracht Vernieuwd toezicht RJ 645 Coalitiemodel, regionalisering, bezuinigingen Woonwet, woonvisie, staatssteun, Marktwerking, Huur op Maat Geen vastgoedbedrijf kan zonder klanten Krachtenveld in beweging

Historische ontwikkeling...

...van verzelfstandiging naar publieke sturing en begrenzing

De toekomst? Regeerakkoord: corporaties terug naar ‘dienstbaar aan publiek belang in hun werkgebied’. ‘Komen onder directe aansturing van gemeenten’. VNG commissie ‘Gemeenten en corporaties’. Doel: zorgen dat gemeenten meer invloed krijgen op corporaties. Lijn: uitgaan van partnerschap en investeringsagenda.

Ontwikkelingspaden voor corporaties

Aanscherping intern toezicht Governancecode geldt voor iedere corporatie Visitatie verplicht Algemene Rekenkamer krijgt mogelijkheid ter plaatse bij corporatie onderzoek uit te oefenen Zijn van bestuurder of toezichthouder niet mogelijk, als betrokkene eerder deel uitmaakte van een bestuur of RvT waarin is ingegrepen Bestuurder geen bestuurder deelneming / dochters Verplichting nevenfuncties openbaar te maken Lid RvT “deskundig”, en maximaal 8 jaar Toestemming RvC investeringen boven de € 3 miljoen

Aanscherping extern toezicht WSW strenger Deel taken CFV naar Ministerie Financieel toezicht verstevigd

Rol gemeente bij toezicht Wijzigingen in woningwet: “De corporatie draagt met haar werkzaamheden naar redelijkheid bij aan de uitvoering van het volkshuis- vestingsbeleid dat geldt in de gemeenten waar zij feitelijk werkzaam is” (artikel 42). “Corporatie stelt een overzicht op van voorgenomen werkzaamheden in de gemeente. Hierover wordt overleg gevoerd met college B&W van gemeente”. Governancecode: “Bestuur corporatie betrekt belanghebbenden bij beleidsvorming en voert met hen een dialoog over uitvoering van het beleid”.

Commissie Kaderstelling & Toezicht (Hoekstra) Opdracht Minister Spies om voorstellen te doen voor verbeteren systeem van toezicht. Beleidsreactie Minister Blok 26 maart 2013: Financieel toezicht van CFV naar Rijk Toezicht door inspectie, onafhankelijk van beleidsdienst Financieel en volkshuisvestelijk toezicht gescheiden Overgrote deel van de aanbevelingen opgenomen in wijzigingen van de Woningwet. 12

Gemeente en corporatie: een gearrangeerd open huwelijk Langdurige relatie Wederzijdse afhankelijkheid Geen exclusiviteit Werken aan vertrouwen noodzaak Woonvisie leidend Sturen via contracten Grond een spanningsbron

Harde en zachte invloedsmiddelen Harde middelen Structuurvisie Bestemmingsplan Wijkvisies Grondbeleid Programmering Participaties Tenders Prestatieafspraken Zachte middelen Vertrouwen Gezag overheid Visie Mobiliseren en initieren

Woonvisie als richtinggevend kader Maken van een woonvisie vraagt om bridgen: samenwerken met belanghouders Eisen aan ‘klassieke’ woonvisie: Voldoende ambitie en uitdaging Onderbouwing met goede analyse, maar ook ruimte laten voor nieuwe initiatieven Voldoende concrete inhoud, zodat woonvisie leidraad kan vormen voor corporaties en andere partijen Aandacht voor uitvoering: financieel en organisatorisch, vertaald in werkprogramma Wees duidelijk over proces: spreek met elkaar routekaart af! Doelen van samenwerkingsproces woonvisie: Agenda bepalen - Kennis halen - Verwachtingen managen

Optie 1 Het huidige stelsel, want dat is zo slecht nog niet. VNG rapport ‘Herstel van vertrouwen’ (sept. 2012)

Optie 2 De corporatie voorbij, we gaan het doen zonder hen, bijvoorbeeld door... Gemeentelijke woningbedrijf? De gemeente Assen wil zelf de bouw van sociale huurwoningen weer voor haar rekening gaan nemen. Op die manier kan de gemeente de woningmarkt vlot trekken en ook bouwgrond die al is aangekocht benutten. Van corporatie naar coöperatie? De gemeente Waalwijk ondersteunt een pilot met collectief particulier opdrachtgeverschap voor huurders (CPOH). ‘ Méér kunnen door krachten te bundelen en huurder te worden van een woning van uw eigen vereniging’.

Optie 3 De corporatie als uitvoeringsorganisatie: gemeentelijke aansturing Regeerakkoord: “Corporaties komen onder directe aansturing van gemeenten.” “Gemeenten met meer dan honderdduizend inwoners krijgen extra bevoegdheden. ”