ImPACT en Early start Denver model

Maatschappelijk en in vakliteratuur steeds meer aandacht voor vroegsignalering van autisme Mede hierdoor steeds meer vragen van ouders en hulpverleners naar tips voor begeleiding van heel jonge kinderen met autisme

Begeleidingsmethoden Teacch Hanen-More than words Floortime/floorplay Pecs Aandacht voor sensorische informatieverwerking ABA, DTT Pivotal respons training Geef me de vijf…

Ontwikkelingsgericht versus gedragsgerichte benadering Afhankelijk van – Voor wie worden ze gebruikt? – Voor welke doelen? – Wie wordt betrokken? – Geïsoleerd of als onderdeel van breder programma?

Opgroeien en opvoeden gaat helaas niet altijd vanzelf, zeker niet in het geval van autisme Specialistische hulp bij meervoudig complexe problematiek Investeren in zeer jonge kinderen is investeren in de toekomst helpen om maximale groeikansen te creëren Verantwoord omgaan met beschikbare middelen, werken met bewezen effectieve aanpak

ImPACT – Improving parents as communication teachers ESDM – Early start Denver model

Huidige inzichten in het leren van kinderen met autisme

Al heel vroeg sociaal betrokken …

 Veel hersengebieden die volwassenen gebruiken om informatie uit gezichten te halen, zijn bij baby's van enkele maanden al actief  Verdergaande specialisatie en integratie van de hersengebieden vindt plaats naarmate het kind zich ontwikkelt

Normale ontwikkeling Op zeer jonge leeftijd ontwikkelen een overvloed aan zenuwcellen en synapsen in de hersenen Via deze netwerken van verbonden zenuwcellen communiceren de verschillende hersengebieden met elkaar Netwerk wordt ‘uitgedund’ door ervaring – Verbindingen die veel worden gebruikt, worden sterker, sneller en responsiever gemaakt – Verbindingen die weinig worden gebruikt sterven af

Andere verbindingen bij autisme Autisme heeft invloed op hoe de hersenen zich ontwikkelen Veel baby's reageren al vanaf het eerste levensjaar anders op de omgeving – Minder responsief voor sociale prikkels – Besteden minder tijd aan het kijken naar mensen – Gaat zelf minder/geen interactie aan – Meer gericht op voorwerpen en herhaling Gevolg – Er wordt geen netwerk van zenuwcellen ontwikkeld die gericht zijn op sociale gebeurtenissen – Kinderen vormen dus eerder een ‘voorwerpgericht brein’ ipv een sociaal communicatief brein

Minder sociale interacties Minder leermomenten

Dubbel getroffen – Kind met ASS neemt minder initiatief en creëert dus minder leermomenten – Sociale partners verminderen het aantal initiatieven door het gebrek aan positieve bekrachtiging door het kind, met als gevolg dat het aantal leermomenten nog verder afneemt

Interventie moet dus gericht zijn op het vergroten van de belangstelling voor de sociale omgeving – Het kind helpen aandacht te schenken aan belangrijke informatie zoals klanken, gezichten en handelingen van mensen – Bepaalde patronen of soorten informatie ‘op te peppen’ of ervoor te zorgen dat deze meer opvallen.

Onderzoek Kuhl, Tsao &Liu,2003 Enkel blootstelling aan taal is niet voldoende om de spraaktaalontwikkeling te bevorderen Voor de ontwikkeling van klankbeleving is het belangrijk dat de taal door de baby wordt ervaren via sociale interactie

Interventie gericht op Het kind terugbrengen in de ‘sociale loop’ De bouwstenen voor sociale interactie aanleren: – Imitatie – Emotie – Communicatie – Ervaringen delen – Sociaal en symbolisch spel – Taal De kloven die er in het leren ontstaan zijn terug overbruggen

ImPACT – Improving parents as communication teachers ESDM – Early start Denver model

‘ Improving parents as communication teachers’ Oudertrainingsprogramma; individueel of in groep Naturalistische interventie gericht op sociaal- communicatieve vaardigheden van jonge kinderen met autisme Evidence based technieken om sociale communicatievaardigheden aan te leren tijdens dagelijkse routines en activiteiten Brooke IngersollAnna Dvortcsak ImPACT

Kinderen met ASS leren niet op dezelfde manier als typisch ontwikkelende kinderen Ouders moeten leren op een andere manier met hun kind om te gaan opdat het zich voluit zou kunnen ontwikkelen Leert ouders strategieën om sociaalcommunicatieve vaardigheden bij hun kind aan te leren, bv meer betrokken zijn en beter communiceren

Ouderkenmerken ouder neemt vrijwillig deel ( de training is een mogelijkheid en niet de enige optie) ouders vinden het belangrijk om betrokken te worden bij de interventie van hun kind ouders hebben voldoende tijd en energie ouders met ernstige psychische problemen eerst stressreductie bij ouders die cognitief beperkt zijn zal de oudertrainer de interventie moeten aanpassen om zo tegemoet te komen aan de noden van het gezin.

Kindkenmerken jonge kinderen met ASS (0-6jaar), die moeilijkheden hebben met sociale betrokkenheid en een significante taalachterstand hebben. het programma kan ook ingezet worden bij kinderen met andere ontwikkelingsstoornissen die primair moeite hebben met sociale communicatie en bij oudere kinderen (tot 12jaar) kinderen die nog niet responsief zijn ten opzichte van hun ouders, hebben allicht meer nood aan andere ouder-kind strategieën of bv ESDM therapie.

Voordelen van oudertraining Leren in de natuurlijke omgeving van het kind Een bredere waaier van gedragingen kan aan bod komen Nieuw gedrag kan aangepakt worden wanneer het zich voordoet Geïndividualiseerde doelen worden vooropgesteld voor het kind en de ouder Meer uren interventie Meer situaties waarbij het gezin kan deelnemen

Onderzoeksresultaten Ouders kunnen interventietechnieken aanleren Oudertraining leidt tot een betere generalisatie en behoud van vaardigheden Ouders zijn optimistischer over de toekomst van hun kind Ouders zijn minder gestresst Rendabel

Kernvaardigheden Sociale betrokkenheid Taal Sociale imitatie Spel

Achtergrond van de technieken Interactieve instructietechnieken – Betrokkenheid vergroten – Initiaties bevorderen Directe instructietechnieken – Specifieke vaardigheden aanleren mbv prompting en bekrachtiging

Indeling van de sessies Bespreking huiswerk vorige sessie Bespreking rationale achter nieuwe techniek Uitleg hoe de techniek verband houdt met de eerder aangeleerde technieken Bespreking van de belangrijkste kenmerken van de techniek Voordoen hoe de nieuwe techniek toegepast wordt met het kind Ouder oefent de techniek, terwijl coach feedback geeft Bespreken nieuwe huiswerk

Structuur van ImPACT Individuele oudertrainingsprogramma 24 sessies van 90 min 1xmaand follow up sessie gedurende 1 jaar Oudertrainingsprogramma in groep 12 groepsessies van 2u 6 individuele coachingsessies van 45 min

Geraldine Dawson Sally Rogers ESDM Early Start Denver Model for young children with autism (2010); Promoting Language, Learning and Engagement Nederlandse bewerking (2011) : ESDM; een ontwikkelingsgerichte benadering Sally Rogers Geraldine Dawson Ontwikkeld voor kinderen van mnd

ESDM ESDM=interventiemethode die het vermogen van kinderen om anderen te benaderen en interacties aan te gaan aanmoedigt Beoogt een zeer vroege interventie gebaseerd op feit dat het brein van jonge kinderen nog vormbaar is Sluit aan bij de natuurlijke wijze waarop kinderen initiatief tot contact nemen Vanzelfsprekende betrokkenheid op anderen lijkt te ontbreken bij kinderen met ASS

ESDM Het is een omvattend programma, met – Enerzijds, een ‘curriculum’ (lijst van vaardigheden op alle domeinen, op basis waarvan je leerdoelen opstelt) – Anderzijds, specifieke leertechnieken – Voor thuis, op school, individueel of in groep, door ouders en therapeuten En bruikbaar binnen alle disciplines

mGHM mGHM

Samengevat: Curriculum afnemen (om de 12 weken) om het niveau van het kind op 8 ontwikkelingsdomeinen te bepalen Doelen schrijven per domein die concreet en haalbaar zijn Doelen opbreken in kleine stapjes, hier datasheet van maken en tijdens elke sessie om de 15 minuten invullen In elke sessie: verschillende motiverende activiteiten (met bepaalde opbouw) die meerdere domeinen tegelijk stimuleren, hierbinnen gebruik makend van specifieke technieken Sally: 20-tal uur per week 1:1, steeds in aanwezigheid van de ouders

Onderzoek: resultaten ESDM verbetert het functioneren op gebied van IQ, taal, symptomatologie en adaptief functioneren Ook bij de kinderen met een meer ernstige vorm van autisme (hoewel de minder ernstige groep wel meer verbetert) Deze verbetering blijft behouden na 2 à 3 jaar Lijkt ook (een maat van) hersenfunctie te verbeteren En werkt ook als oudertraining (pilot)

Bedenkingen Het gaat hier om een behandeling van 20 à 25 uur per week gedurende 2 jaar (+ toepassing thuis) Er zijn nog zo goed als geen onafhankelijke replicaties Er is nog geen evidentie voor minder intensieve toepassing