Transities en ontwikkelingen in de zorg: implicaties voor calamiteiten en zorgcontinuïteit? Opbrengst werksessies conferentie GHOR ZHZ dd. 6 november 2014 Marco Zannoni & Nico Kaptein

Ontwikkelingen en discussie Ontwikkelingen Meer mensen met zorgbehoeften die langer thuis wonen, meer zorg op afstand, verhoogd risicoprofiel van woonsituaties Meer mensen met zwaardere zorg in instellingen. Door afname personeel en toenemende zorgzwaarte is er mogelijk een dubbele verzwaring Meer vraagstukken op grensvlak bewoner/cliënt, zorginstelling en corporatie Vanuit crisisbeheersing: meer focus op zelfredzaamheid, deels uitbesteden ‘bevolkingszorg’ Vanuit brandveiligheid: meer focus op risicogestuurde brandveiligheid Discussie tijdens werkconferentie Wat zijn implicaties in het licht van calamiteiten? En specifiek voor zorgcontinuiteit? Wat betekent dit voor: Eigen verantwoordelijkheid burger? Rol zorgverlener? Rol maatschappelijke ondersteuner? Rol verhuurder? Rol hulpdiensten? Preventie, preparatie, respons en nafase? Hierover is in groepen tijdens twee rondes gesproken. De opbrengsten zijn vastgelegd in de volgende sheets. 1

Voorbeelden van vragen/vraagstukken Preventie en preparatie (voor) Wie heeft welke rol in preventie? Bijvoorbeeld voorlichting? Zelfde beeld van ‘zelfredzaamheid’? Wie bepaalt wat ‘veilig’ genoeg is? Wie verzorgt preparatie bij verschillende type woon-/zorgvormen? Wie signaleert onveiligheid bij bewoners? Respons (tijdens) Wie informeert wie bij calamiteiten? Wie weet waar mensen met zorgbehoefte wonen? Hoe weten hulpdiensten dit? Wie organiseert de continuïteit van zorg bij een calamiteit? Nafase (Na) Wie coördineert het zorgaanbod in de nafase van een calamiteit als bewoners elders zijn ondergebracht? Wie brengt lessen in beeld en zorgt voor eventuele aanpassingen? 2

Benoemde aandachtspunten en kansen (1) 1.In het hele denken over veiligheid moet de cliënt en zijn/haar omgeving niet worden vergeten: actief betrekken. Ook diegenen die zelf hun zorg inkopen: dit biedt kansen. 2.De partners moeten elkaar (leren) kennen: corporatie, brandweer, zorginstelling, GHOR en gemeente. Wat kan wie betekenen? 3.De partners moeten samen komen tot een gedeeld beeld en een gedeelde visie: wat is veiligheid en wie kan/wil welke bijdrage leveren? Het vergt ook een gezamenlijke visie op zelfredzaamheid: wat mag je realistisch gezien verwachten van bewoners zelf? 4.Betrokken partners moeten in ieder geval weten wie welke wettelijke rol en taak heeft. Er zijn verschillende rollen bij multifuncties in een gebouw/complex: Hierbij komt de gevoelde morele verantwoordelijkheid. 5.Speciale aandacht vergt de zorg op afstand waarbij er geen personeel aanwezig is en de vraag is hoe je als instelling, corporatie of hulpdienst weet dat er iets mis is. Mogelijk kunnen afspraken worden gemaakt met buren. 6.Soms is een brandmeldinstallatie obv het bouwbesluit niet verplicht, maar zou het wel verstandig zijn gelet op de beperkte zelfredzaamheid. Vergt dan wel een goede opvolging op de locatie zelf vooruitlopend op komst brandweer. 7.De vuurlast op kamer en het brandrisico kunnen worden beperkt door er samen met de bewoners voor te zorgen dat er geen onveilige spullen op de kamer komen. Dit is echter vaak de eigen keuze van de bewoners. De vrije keuze kan zelfs een onderscheidend kenmerk zijn waardoor de bewoner voor die specifieke instelling of woonvorm kiest. Dit vergt voorlichting en soms huisregels. Dit geldt ook voor bezoekers: weiger je bezoekers die onveilig gedrag vertonen. 3

Benoemde aandachtspunten en kansen (2) 8.De veiligheid kan ook worden versterkt door hierover afspraken te maken in contracten, zorgplannen en andere overeenkomsten. Hoe goed zit het in huisregels? Wat wordt er afgesproken met cliënt/bewoner? Van roken tot rookmelder, etc. 9.Aandachtspunt is hoe hulpdiensten weten dat er op een bepaalde locatie minder zelfredzamen wonen. Aandachtspunt hierbij is onder andere de privacy: wat mag je delen? Een mogelijke oplossingsrichting is het werken met een codering voor niet zelfredzaam of verminderd zelfredzaam zonder dat hierbij vertrouwelijke medische info moet worden vermeld. 10.In de voorbereiding op calamiteiten kan expliciet rekening worden gehouden met burenhulp. Hierover kunnen lokaal afspraken worden gemaakt. 11.Mogelijk kan een app worden benut voor het informeren/alarmeren van de buurt, mantelzorg/familie, personeel, etc. De inzet van domotica kan worden benut evenals een webbased zorgdossier. Hiermee krijg je ‘extra handjes voor calamiteiten.’ Het voorbeeld van Twente is genoemd getiteld Handjes in de nacht. 12.Een mogelijkheid is het bijscholen van medewerkers van thuiszorg, zorg, maatschappelijke ondersteuning en corporatie gericht op het signaleren van onveiligheid en het geven van voorlichting. Vraag is wel of dit realistisch is. Kun je dat van iemand vragen? 13.Ook andere OTO-activiteiten kunnen worden benut om als partners de samenwerking te versterken. 14.Een mogelijkheid is ook het actief betrekken van een bewonerscommissie. 4

Benoemde aandachtspunten en kansen (3) 15.Stel we moeten woonwijk ontruimen: welke rol is voor hulpdiensten en welke rol is er voor andere instellingen? Hoe weten we welke zorg nodig is? Dit vergt meer contact tussen betrokken partners en vooral inzicht in de mogelijke zorgbehoefte. Dit is minder makkelijk dan soms gedacht zo wordt aangegeven. 16.Qua voorbereiding op calamiteiten behoeft de nafase meer aandacht: wie doet wat in de dagen, weken en maanden na een calamiteit waarbij bewoners mogelijk elders moeten verblijven? 5

6 Marco Zannoni e i Ihttp:// Het COT is een onderdeel van Aon Nederland