Biodiversiteitsbehoud 20 jaar Minaraad. Op weg naar een duurzaam 2050 Biodiversiteitsbehoud Geert De Blust Debatdag 20 jaar Minaraad Vlaams Parlement, 16 december 2011

3 stellingen  Met het oog op het behouden van de biodiversiteit … 1.zal in Vlaanderen veel meer gewerkt moeten worden met natuurdoelen die uitgaan van onzekerheid en dynamiek, in de plaats van met het huidige, eerder statische natuurbeeld met haar nauw geformuleerde doelen; 2.moet verweving van natuur in alle vormen van ruimtegebruik de norm worden, eerder dan de uitzondering en daarmee ook een volwaardige verantwoordelijkheid voor allen en niet enkel voor specialisten 3.moeten al de diensten van biodiversiteit aan de maatschappij erkend worden en uitgangspunt vormen voor de inrichting en het beheer van de ruimte. Brussel 16 december 2011

De doelen voor de lange termijn zijn duidelijk … Brussel 16 december 2011

Europese biodiversiteitstrategie, meer dan traditioneel natuurbehoud …  The six targets cover : Full implementation of EU nature legislation to protect biodiversity Better protection for ecosystems, and more use of green infrastructure More sustainable agriculture and forestry Better management of fish stocks Tighter controls on invasive alien species A bigger EU contribution to averting global biodiversity loss Brussel 16 december 2011

De doelen voor de lange termijn zijn duidelijk

De toestand is verre van rooskleurig … Brussel 16 december 2011

Oorzaken  Kleine oppervlakte geschikt habitat met aangepaste milieukwaliteit en beheer  Versnippering  Isolatie  Onvoldoende milieukwaliteit  Toenemende verstoring  Genetische verarming  Invasieve soorten Brussel 16 december 2011

De grote uitdagingen  Voldoende samenhangende ruimte voor natuur  Aangepaste milieukwaliteiten  Inrichting, structuur en beheer die veerkracht mogelijk maakt Brussel 16 december 2011

Niets nieuw … ? KlimaatveranderingGlobalisering  onzekere toekomst: Klimaatverandering Globalisering Andere invloed van gekende drukfactoren → migratie mogelijk maken (verantwoordelijkheid Vlaanderen t.a.v. Europa?) → alternatief habitatgebruik mogelijk maken Natuur wordt dynamischer → netwerken daaraan aanpassen [verdichten, verbinden (incl. geen milieukwaliteitsbarrières) = risicospreiding en ‘ dynamisch evenwicht ’ op metapopulatieniveau] Brussel 16 december 2011 Leren omgaan met onzekerheid

 Natuurdoelen formuleren voor grotere gehelen, hogere schaalniveaus: een omvattend plan met ‘topnatuur’, groene infrastructuur en basisnatuur geïntegreerd  Natuurdoelen die uitgaan van onzekerheid en dynamiek in tegenstelling tot de huidige nauw geformuleerde doelen (zie IHD implementatie).  De lokale sturing naar die doelen: meer onzeker en meer afhankelijk van externe factoren. Groot belang van adaptief beheer Brussel 16 december 2011

veerkracht  Inrichten en beheren in functie van de veerkracht van systemen  Wat is die veerkracht ? onderzoek  Herwaarderen van de autonome dynamische processen; de natuurlijke dynamiek – ruimtelijke heterogeniteit sterker ontwikkelen Brussel 16 december 2011

Ruimte’verdeling’ anders invullen …  Zekerheid over ruimte  Multifunctioneel ruimtegebruik als norm Brussel 16 december 2011

 Omslag nodig verweving i.p.v. scheiding Werken aan  Instrumenten  Inrichting en productiewijzen  Organisatie en communicatie, richten op samenwerking Brussel 16 december 2011 geïntegreerde inrichting en beheer van de ruimte

Kansen nu voor geïntegreerde aanpak …  Belanghebbenden worden betrokken bij implementaties (bv. IHD- proces) ( leidt dit tot medeverantwoordelijkheid en het opnemen van ‘taken’? )  Particulieren nemen structureel deel aan natuurbeheer (bv. agronatuurbeheer, Natuurpunt)  Enige instrumenten en middelen voor particulier natuurbeheer (bv. beheerovereenkomsten)  Gebiedsgericht werken vanuit het lokale niveau (bv. Regionale Landschappen, Nationaal Park)  Verschillende overheden nemen biodiversiteitsdoelen op (bv. Defensie, nv De Scheepvaart, Provincies, Havenbedrijf) Brussel 16 december 2011

Voorwaarden en kansen …  Uitgaan van concrete problemen (en kansen),  Out-of-the-box denken  Het ‘probleem’, het (eco)systeem vanuit verschillende kanten trachten te begrijpen  Meewerken mét de ecosysteemprocessen (ze gebruiken), eerder dan ze te vervangen (eco-engineering; biomimicry)  Vertrouwen en open dialoog tussen de partners Brussel 16 december 2011

De Grensmaas, een succesverhaal Brussel 16 december 2011

De Grensmaas, een succesverhaal

Brussel 16 december 2011

A checklist for real integrated management plans  Type and number of parties involved Collaboration of public authorities + nature conservation NGOs + private land owners + land users & economic sectors ?  Number of objectives pursued Achievement of social, economic and ecological goals simultaneously ?  Type of involvement of the stakeholders definition of biodiversity and other site specific objectives, the selection of appropriate management measures and the execution of the management jointly decided between all parties involved ? Without or with compensation and reimbursement ?  Character of the planning process Management plan preparation following a bottom-up approach ? Participation in preparing the management plan from the early stages on ? Brussel 16 december 2011

De diensten van biodiversiteit aan de maatschappij te volle erkennen Brussel 16 december 2011 Ecosysteemdiensten Nutsfuncties effectief waarderen en realiseren en niet enkel als vernieuwd argument voor een klassiek biodiversiteitsbehoud