Van Flexikul naar Flexicurity? Dr. Harm van Lieshout (leading lector Kenniscentrum Arbeid)

Flexicurity = flexibility + security; Nederlandse vondst (?) –Naar een werkend perspectief (WRR) –Sociaal akkoord en Wet Flexibiliteit en Zekerheid ‘Double bind’: economische flexibiliteit + sociale bescherming ‘Nexus’: twee subsystemen met verschillende rationaliteiten Uitdaging: verbindt en balanceer beide Twee actoren - twee verschillende balanceeracts die tegelijk in balans moeten komen Flexicurity als onderzoeksthema Van flexikul naar flexicurity

De Deense gouden driehoek Van flexikul naar flexicurity

Beleidsstrategie die gelijktijdig, synchroon en opzettelijk probeert om enerzijds de flexibiliteit van arbeidsmarkten, arbeidsorganisatie en arbeidsverhoudingen te vergroten, en anderheids de zekerheid (werk- en sociale zekerheid) te vergroten, in het bijzonder voor zwakkere groepen binnen en buiten de arbeidsmarkt Flexicurity als beleidsstrategie Van flexikul naar flexicurity

Flexikul Van flexikul naar flexicurity

Flexicurity matrix Van flexikul naar flexicurity

“OnderhoudNL wil inspelen op het tekort aan vakmensen in de branche en zorgen voor voldoende instroom aan vakmensen met kwaliteit” “De branche wil flexibiliteit en betaalbare loonkosten (…)” –Met bandbreedte 60% vast en 40% flex schort het in elk geval niet aan extern-numerieke flexibiliteit “OnderhoudNL wil haar leden graag oplossingen aanreiken hoe om te gaan met beperkingen van wet- en regelgeving”: –Ontslag is niet meer gratis en ziekte duur: werkgeversrisico een issue –“Eisen van opdrachtgevers” (social return, niet in winter) Gevoel van klem tussen marktontwikkelingen (opdrachtgevers/concurrenten) en regelgeving (wetgever/bonden); De sectorale stand der dingen Van flexikul naar flexicurity

Werkgevers investeren in opleiding omdat jongeren de opleiding deels zelf betalen Kosten werkgever: 1.Beloning (lager dan vakvolwassen werknemer) 2.Kosten begeleiding Baten werkgever: 1.Direct: opbrengsten productie 2.Indirect: 1.Tijdens opleiden (o.a. besparing op inhuur tijdelijk personeel); 2.Bij retentie (o.a. besparing wervings- en selectiekosten, kleiner Fehlbesetzungsrisiko, preventie openstaande vacatures); 3.Overig (o.a imagoverbetering). Paradox: interne arbeidsmarkt gaat goed samen met beroepsarbeidsmarkt Kwaliteit als oplossing? Van flexikul naar flexicurity

Investeren in en binden van werknemers makkelijker voor grote bedrijven GOA’s (22% leerlingen) ontstaan vanuit jaren zeventig/tachtig vanwege: –Vergaande specialisering bedrijven (allround via roulatie); –Werkgeversrisíco’s (recessie/leegloop); –Off the job werkplaats Vaak gefinancierd uit O&O fondsen, waaraan alle werkgevers en werknemers in de sector meebetalen Carrousselcontracten als oplossing voor aangescherpte flexwetgeving Sectorale pool als oplossing (vgl. Werk en Vakmanschap): flex voor werkgever, zekerheid voor werknemer (“duurzame flexibele inzet van vakmensen met behoud van kwaliteit”) Beroepsarbeidsmarkt als oplossing? Van flexikul naar flexicurity

Traditioneel wordt in NL dergelijke arbeidsmarktbeleid bij cao geregeld Ook in bouw problemen GOAs/leerlinglonen/werkgeversterugloop Opzeggen van een dergelijke cao veroorzaakt reuring in de polder –Primaire reactie: aanvechten opzegging; Voordeel van ge-avvde cao: gelijk speelveld voor werkgevers: –“Scholing, arbeidsomstandigheden en dergelijke willen ze zelf regelen, zonder de FNV. Het O&O fonds wordt daarom opgeheven. Wilden werkgevers deze zaken eerst betalen via de contributie aan OnderhoudNL, nu kwamen ze met het voorstel om dat aan alle bedrijven op te leggen via een cao-afspraak. Dat is voor ons niet aanvaardbaar: Op deze manier moeten alle bedrijven meebetalen aan de activiteiten die OnderhoudNL gaat uitvoeren. Een gedwongen lidmaatschap zou je kunnen zeggen.” Marjolein van Olst: er wordt onderhandeld! Paradox: opzeggen cao BTER Van flexikul naar flexicurity

ZZP als (al dan niet buitenlands, al dan niet schijn) als concurrerend alternatief zonder loonvloer Opdrachtgever wil laagste prijs (uit- en aanbesteden) èn zelf de hoofdprijs voor maatschappelijk verantwoord ondernemer (bijv. sociaal aanbesteden) In schoonmaak wil landelijke overheid weer insourcen; –branche: verhoog budget en laat het aan ons over. Samen voor kwaliteit (keurmerk; bonden als potentieel bondgenoot); Opdrachtgever mee laten oplossen – vb 365+ Onderhoud en winteronderhoud campagnes De verwaarloosde derde: de opdrachtgever Van flexikul naar flexicurity

Van flexikul naar flexicurity

Problematiek wordt nooit alleen op brancheniveau opgelost. Eigen keuzes bepalend: wie wil prijsvechten maakt heel andere keuzes dan wie high performance wil bieden. Kwaliteitsstrategie wordt interessanter. Meer regie over groter deel van het proces maakt dat makkelijker. Misverstand: lean is niet zo weinig mogelijk personeel in dienst; lean bedrijven (Toyota) prefereren juist capaciteitsbuffers (mensen wachten op werk) boven tijdsbuffers (klanten wachten op producten) en voorraadbuffers (producten wachten op klanten). Als je alleen wilt ondernemen kun je het werkgeverschap ook uitbesteden of in netwerken ondernemen. Eigen keuzes als (arbeids)organisatie Van flexikul naar flexicurity

Dank voor uw aandacht!