Ontstaan van het getij langs de Nederlandse kust Door Jan Kroos Rijkswaterstaat / RIKZ
Overzicht Wat is astronomisch getij Hoe ontstaat het getij Variaties in het getij Waar wordt het getij opgewekt? Getijvormen langs de kust
Wat is astronomisch getij Golfbeweging met een lange periode Opgewekt door zon en maan Merkbaar door rotatie van de aarde Zeestand zonder meteo effecten
Bewegingen van aarde-zon-maan 4 Zon 1 3 1 21 dec 2 21 maart 3 21 juni 4 21 sep 2
Hoe ontstaat het getij Evenwichtsgetij Krachtenspel Culminatie hemellichaam Getijperiode Maansgetij Zonsgetij
Evenwichtsgetij Aarde geheel bedekt met voldoende diep water
Krachtenspel
Hoogwater / laagwater Q P R M S Hoogwater bij P en R Laagwater bij Q en S
Culminatie van een hemellichaam van de zon OOST WEST
Getijperioden Zonsgetij Omwentelingstijd Aarde 23 u 56 min 4,1 sec Tijdsduur zonscul – zonscul 24 uur 2 x per 24 uur HW tgv zonsgetij (S2-getij) Zon 1 graad
Getijperioden Maansgetij Tijdsduur maanscul – maanscul 24 u 50 min 2 x per 24u50min HW tgv maansgetij Maan 13 graad
Variaties in getijbeweging Springtij – doodtij cyclus Dagelijkse ongelijkheid Maandelijkse variatie Jaarlijkse variatie 8,85 jarige cyclus 18,6 jarige cyclus 21.000 jarige cyclus Ondiepwatergetijden
Springtij – doodtij cyclus ca. 28 dagen Zon Nieuwe maan (springtij) Volle maan Eerste kwartier (doodtij) Laatste kwartier
Doodtij M2 S2 M2+S2 Zon
Springtij M2 S2 Zon M2+S2
Springtij – doodtij cyclus
Springtij - doodtij
Dagelijkse ongelijkheid HW Vliss 10cm Delfz 20cm LW Vliss 25cm Delfz 10cm Ind. Oceaan erg groot (enkeldaags getij h2 h1 declinatie evenaar aardas Z
Dagelijkse ongelijkheid 1 etmaal
Maandelijkse variatie Zon VM NM Springtij bij NM hoger dan bij VM
Jaarlijkse variatie Een half jaar springtij bij NM het hoogst vm nm vm nm Zon nm vm nm vm Een half jaar springtij bij NM het hoogst Een half jaar springtij bij VM het hoogst
Rotatie van de maansbaan om de aarde: 8,85 jarige cyclus Zon 4 jaar later 1 jaar later
18,6 jarige cyclus of knopencyclus begrippen aardas Maansbaan 1 maand Herfstpunt Ecliptica 1 jaar dalende knoop Zonsbaan Equator Evenaar middelpunt aarde Sfeer of hemelbol Lentepunt klimmende knoop
18,6 jarige cyclus of knopencyclus aardas Draairichting knopenlijn Maansbaan Ecliptica Equator Knopenlijn Maansbaan 9,3 jaar later Declinatie maan 28,5 gr Declinatie maan 18,5 gr Declinatie zon 23,5 gr
18,6 jarige cyclus in tijverschil 18,6 jaar Variatie ± 10 á 15 cm
18,6 jarige cyclus hoogwaters hoger laagwaters lager Tijverschil extra groot
21.000 jarige cyclus Rotatie van de aardbaan om de zon __ toestand jaar X __ toestand jaar X + 5250 jaar __ toestand jaar X + 10.500 jaar __ toestand jaar X + 21.000 jaar niet merkbaar in getij, doen we niets mee
Ondiepwater getijden Oorzaak Vorm Voorbeelden Ondiepe Noordzee Hogere harmonischen van de basisgetijden Voorbeelden Agger tijdens LW Hoek van Holland Dubbele kop tijdens HW Den Helder
Dubbel laagwater (agger)
Bobbel in flank
Dubbele kop Dubbele kop
Leeftijd van het getij
Leeftijd van het getij ca. 48 uur
Getijvormen
Maansverloop Maansverloop LW Maansverloop HW
Getijvoorspelling Tijdstip HW of LW met behulp van maansverloop ongeveer een half uur nauwkeurig Met behulp van getijtafel ongeveer 10 minuten nauwkeurig Met behulp van www.getij.nl
Getijvoorspelling mbv maansverloop Gemiddeld havengetal HW Vlissingen 0h55 Hoek van Holland 1h32 Den Helder 6h11 Harlingen 8h37 Delfzijl 11h05 Kwartierstand maan (interpoleren) Volle maan culmineert 0h00 Laatste kwartier culmineert 6h00 Nieuwe maan culmineert 12h00 Eerste kwartier culmineert 18h00 Tijdsverschil plaatselijke (Amersfoortse) tijd en MET (+40 minuten) Tijdsverschil MEZT / MET (+60 minuten)
Getijberekening voorbeeld Vlissingen HW 16 nov 2005: Volle maan maansculm 0h00 Havengetal HW 0h55 Verschil AT en MET 0h40 + Tijdstip HW 1h35 getijtafel 1h39 Vlissingen LW 11 jun 2005: Maan tussen nm en ek mc 15h00 Havengetal LW 7h23 Verschil AT en MET 0h40 Verschil tussen ZT en MET 1h00 + Tijdstip HW (12e) 0h03 getijtafel 0h26
Astronomisch getij op de Noordzee