Een quick start naar leergemeenschappen Bart Ormel, Fer Coenders Ecentconferentie 16 mei 2012

Opzet workshop Doel: tegemoetkomen aan vragen en ervaringen die er zijn Start: eigen ideeën Presentatie: – vormen van PLC’s – belangrijke kenmerken – kader: het leren begrijpen Discussie

Welke vragen heb je over dit onderwerp? Schrijf eens op wat volgens jou: – een leergemeenschap is? – belangrijke kenmerken zijn voor een effectieve leergemeenschap (in termen van professionaliseren)?

Professionele leergemeenschap Literatuur: groep die zichzelf professioneel ontwikkelt door van en met elkaar te leren en het geleerde in de eigen praktijk toe te passen. Ons onderzoek: samenwerkingsverband met lerarenopleiders om te werken aan vraagstukken m.b.t. vakdidactiek en onderwijs, beleid en organisatie rond de lerarenopleidingen en de inrichting van de exacte vakken

Karakteristieken uit de literatuur Gedeelde waarden en visie – Is er, of ontstaat Gezamenlijke verantwoordelijkheid – Voor leren door de leerlingen – Delen van informatie – Zoeken naar verbetermogelijkheden ‘Reflective dialogue’ – Bevragen op ‘waarom zo’ – Expliciteren van praktijkkennis en -ervaring Samenwerking – Gezamenlijke ontwikkelactiviteiten – Observaties en analyses bij elkaar – Onderlinge afhankelijkheid Gericht op leren (professionals, leerlingen) – Gericht op kennisvergroting – Gezamenlijke betekenisverlening

PLC’s die wij geïnterviewd hebben Docentontwikkelteams – Universiteit Twente – Junior College Utrecht Projectontwikkelteams – Kennisbasis – Didactiekboek Vakkring: samen opleiden Thematische ‘communities’ – Twents Meesterschap: Sensible Mathematics – Krachtig Meesterschap: Onderzoekend & Ontwerpend Leren Opleidersoverleggen (WCDN, DiDaDoDa)

Docentontwikkelteams Groep van 5-15 docenten + ‘kartrekker’ Ontmoeten ongeveer maandelijks Materiaalontwikkeling – Doel vs. (?) kruiwagen voor leren Uitproberen in eigen klas Producten: te gebruiken door anderen Leren van elkaar: ja

Projectontwikkelteams Kan met grotere groepen: taakverdeling Regisseur/kerngroep Voor bepaalde duur (concreet eindproduct) Visie/keuzes: deels opgelegd (regie), deels vrij (eigen inzichten in eigen taak) Leren van elkaar: moeilijk zicht op te krijgen

Vakkringen Groepen tot ongeveer 10 – Deels uit lerarenopleiding, deels uit opleidingsscholen Ontwikkelen van opleidingscurriculum in de stagescholen – Opleidingsvisie: alleen voor lerarenopleiding – Randvoorwaarden uit de praktijk Leren van elkaar: – Eenrichtingsverkeer – Opleiding heeft het belang, school heeft het werk

Thematische communities Groep tot ongeveer 10 docenten + kartrekker (+ experts) Frequentie: matig (1x in 6wk) tot intensief Commitment aan ‘ontdekkingstocht’ Thema: eigen vragen en hypothesen opwerpen Vertalen naar lespraktijk Ervaringen terugkoppelen naar lessen Leren van elkaar: ja

Opleidersoverleggen Grotere groepen: Gedeelde verantwoordelijkheid voor ontmoeting – Wisselende locatie & organisatie – Wisselend programma Doel: ontmoeting & netwerk, afstemming tussen ‘autonome eilanden’ Leren van elkaar: afhankelijk van eigen openheid

Belangrijke randvoorwaarden Prioriteit in de school: deelnemers worden gefaciliteerd in tijd, roostering, kosten Bijeenkomsten in omgeving Gezamenlijk belang (ownership; halen & brengen) Veilige omgeving, binding tussen deelnemers, open houding Rol van de facilitator: organisatie, discussie, input

Belangrijke elementen Input leveren: waar rekening mee houden? Expliciteren: waarom wil je dat leerproces van je leerlingen zo inrichten? Investeren: hoe vertaalt zich dit in de praktijk (materiaal, klasgebruik)? Praktijktoets: werkt het ook zo? Lessen trekken: terugkijken

(Mogelijke) knelpunten Eindige en/of versnipperde financiering Docenten mobiliseren om te ‘brengen’: het moet ook iets voor ze opleveren Vermarkten van PLC: verplichte deelname, voldoende uitdaging en inzet Duurzaamheid: in- en uitstroom van deelnemers

Herkenbare elementen?

Model van Clarke & Hollingsworth & Coenders Hoe leren docenten? Vijf domeinen, vier uit dagelijks wereld docent Doel is vergroten van Persoonlijke Domein – Reflectie – Enactment 2 cycli – Change sequence – Growth networks

A new model: EIMTPG Personal Domain (PD) Domain of Practice (DP) Domain of Consequence (DC) Developed Material Domain (DMD) Enactment Reflection External Domain (ED) Kennis, opvattingen en houding van Docent Documenten curriculumvernieuwing Onderwijservaringen Literatuur Modules Experimenten Collega’s ontmoeten Ontwikkelde materialen (lessenseries) In de klas uitvoeren van ontwikkelde materialen Leerresultaten van de lln Change sequences: connected domains Growth networks: more than momentary change

Discussiepunten Welke rol kun je als lerarenopleider hebben in een PLC? Leren de leerlingen als de docenten leren? – Focus in PLC inbedden: hoe komen de leerlingen tot leren? Professionalisering via materialen: aanleveren of ontwikkelen? Facilitator: hoe en wanneer ‘duwen’ tegen het leerproces? Hoe vergroot je het effect van een PLC – in de school (bij een bovenschoolse PLC) – op andere plaatsen

We horen graag aanvullende ervaringen met PLC (in brede zin)