Jos van der Lans De Melkfabriek Bunne, 24 maart Burgers aan zet! Dorpskracht in Drenthe

Ad Peijnenburg

stadslandbouw

We leven niet in een tijdperk van veranderingen, we leven in een verandering van tijdperk Herman Verhagen Daan Roosengaarde

Kanteling in denken, sturen en handelen HORIZONTAAL Samenwerking Delen Eigenaarschap Kleinschaligheid Netwerken Platforms Coöperaties Doen Produceren Zelfbeheer Sociaal doe-het- zelven Maatwerk Verschillen Hierarchie Sturing Regels Beleid Programma’s Instituties Opdrachten Grootschalig Topdown Subsidies Gelijkheid Consumeren VAN RIJK NAAR WIJK VERTIKAALVERTIKAAL SYSTEEMWERELD LEEFWERELD VERZORGINGSSTAAT VERZORGINGSSTAD

Kanteling in denken, sturen en handelen HORIZONTAAL Samenwerking Delen Eigenaarschap Kleinschaligheid Netwerken Platforms Coöperaties Doen Produceren Zelfbeheer Sociaal doe-het- zelven Maatwerk Verschillen Hierarchie Sturing Regels Beleid Programma’s Instituties Opdrachten Grootschalig Topdown Subsidies Gelijkheid Consumeren VAN GROOT NAAR KLEIN VERTIKAALVERTIKAAL STADS DORPS VAN onoverzichtelijk NAAR overzichtelijk VAN productiewerk NAAR mensenwerk

DELEN PLATFORMS KLEINSCHALIGHEID COÖPERATIES ZELF DOEN Alternatieve vorm van organiseren & institutionaliseren LOKAAL

Nieuwe overzichtelijkheid

Andere verhoudingen tussen burgers en professionals/instituties WIJKEN ALS LABORATORIUM TRANSITIE Zuurstof van een nieuwe

Terug in de tijd wat is er nu eigenlijk gebeurd?

Staatsgreep van professionals Particulier initiatief werd professioneel monopolie op oplossingen

1965: ‘Van genade naar recht’ PLANNINGSDENKEN 1970 Ruimteclaims per inwoner in Brabant: Binnen 100 meter: 6-12 m 2 ‘blokgroen’ Binnen 400 meter: buurtgroen Binnen 800 meter: wijkgroen Binnen 1600 meter: stadsgroen Totaal recht op: 750 m 2 groen binnen straal van 3 km Kaderwet Specifiek Welzijn (1977) => welzijnsplanning

Burger als rechthebbende consument Gulzige instituties als leverancier publiek management – bedrijfsmatig denken Systeem wereld Expertocratie Institutionele logica Leefwereld Burgerlogica

BEHEERSING -PRODUCTIEsysteemperversiteiten

Het systeem loopt vast complex duur ontoegankelijk werkt slechter bij meer problemen tegelijkertijd etiketteert consumentistisch bureaucratisch

Visitatie wijkenaanpak Overdosis energie Overdosis overleg

Twee bewegingen Professionals manifesteren zich in de leefwereld van burgers – organisatie van professionele nabijheid. PROFESSIONELE EN INSTITUTIONELE BEWEGING Instituties openen zich voor burgers, ontdoen zich van hun leveranciersmonopolie en herontwerpen professionele dienstbaarheid. BURGERKRACHT

1. Opkomst generalisten / sociale wijkteams Van veelvoud naar eenvoud EERSTE LIJN (Enschede/Leeuwarden) – TWEEDE LIJN Weg uit de systeemwereld Leefwereld als spreekkamer

2. BURGERKRACHT MACHTSWISSELING - Eigen kracht ► MACHTSWISSELING - Eigen kracht ►ONTINDIVIDUALISEREN ►ONTINSTITUTIONALISEREN ►VERBINDEN ►EIGENAARSCHAP Trusts, BewonersBedrijven, zelfbeheer, coöperaties

Kanteling in denken, sturen en handelen HORIZONTAAL Samenwerking Delen Eigenaarschap Kleinschaligheid Netwerken Platforms Coöperaties Doen Produceren Zelfbeheer Sociaal doe-het- zelven Maatwerk Verschillen Hierarchie Sturing Regels Beleid Programma’s Instituties Opdrachten Grootschalig Topdown Subsidies Gelijkheid Consumeren VAN RIJK NAAR WIJK VERTIKAALVERTIKAAL SYSTEEMWERELD LEEFWERELD VERZORGINGSSTAAT VERZORGINGSSTAD TOP DOWN BOTTOM UP STAD DORP

Van oud denken naar nieuw denken

TRANSITIE Discussie gaat niet over wat burgers al dan niet moeten doen, de discussie gaat over hoe instituties functioneren HERONTWERP DIENSTBAARHEID RUIMTE VOOR PROFESSIONALS ONTINSTITUTIONALISERING BURGERKRACHT ALS UITGANGSPUNT EIGENAARSCHAP ALS DOEL

Wijk / dorp = lab Beslissingsbevoegdheid naar wijk / dorp Wijkbudgetten / burgerbegrotingen Lab voor ‘Economie van het delen’ Verbindingen profs / amateurs Logica van de korte lijnen Inzet sociale media

wijknetwerken sociale wijkteams: overal anders <= zorg welzijn => <= professionals amateurs (burgers) =>

Veranderende rollen Burgers Professionals Gemeenten / ambtenaren / politici (Zorg)aanbieders Zorgverzekeraars niet alleen positief winst- en verliesrekening

- - burgers + - Verlies van claims / rechten - Meer zelf doen - Over verlegenheden heen stappen - Meer afhankelijkheden van (naaste) anderen Meer zeggenschap Meer zeggenschap Minder bureaucratie Minder bureaucratie Meer verantwoordelijkheid Meer verantwoordelijkheid Meer warme contacten Meer warme contacten Minder afhankelijkheden van zorginstanties Minder afhankelijkheden van zorginstanties verdorping van NL?

- - gemeenten + - Te grote en onmogelijke opgave: - 25 %. - Loslaten en meer verantwoordelijkheid gaan niet samen - Te weinig deskundigheid - Te weinig beleidsvrijheid - Zwakke democratische legitimatie - Kwetsbaren zijn slachtoffer Meer zeggenschap Meer zeggenschap Publieke zaak onder de mensen brengen Publieke zaak onder de mensen brengen Bureaucratie slechten (ook intern) / ontkokeren / menselijke maat realiseren Bureaucratie slechten (ook intern) / ontkokeren / menselijke maat realiseren Burgers betrekken Burgers betrekken Frontpositie in maatschappelijke veranderingen Frontpositie in maatschappelijke veranderingen Lokale democratie versterken Lokale democratie versterken