Bewonersparticipatie in Alphen aan den Rijn Duurzame participatie Hoe organiseren we actief burgerschap?

Historie participatie Reorganisatie 1992: omgevingsbeheer 1996: nota gestructureerd bewonersoverleg ecologisch groenbeleid 2001: groenste stad van Nederland 2002: groenste stad van Europa Stadsvisie 2018: dorpspleineffect

Collegeprogramma “Iedereen doet mee!” Speerpunten: Communicatie Participatie Duurzaamheid

Waar is gemeente Alphen o.a. mee bezig op gebied van bewonersparticipatie? Overleg-participatie Doe-participatie Focusgroep Communicatie en Participatie (intern) De Adviseur (advies bewoners, extern) Organisatie regiobijeenkomst CROW: thema bewonersparticipatie (grote belangstelling andere gemeenten om kijkje te nemen in participatiekeuken van gemeente Alphen)

–Vergroten draagvlak –Verhoging kwaliteitsbeleving burgers –Vergroten betrokkenheid met woonomgeving –Vergroten sociale cohesie –Vergroten veiligheidsbeleving Waarom participatie?

Kwaliteitsbeleving, betrokkenheid

Kwaliteitverbetering: schoner

Sociale cohesie: samen doen

Samenwerking (binnen gemeente en met belanghebbenden) Participatie is een kwestie van een goed samenspel tussen: –Ontwerp, uitvoering en beheer (intern) –Gemeente en belanghebbenden (extern)

Stadspeiling 2010 Democratisch functioneren – Medeverantwoordelijk voelen87 % (81) – Actief in buurt32 % (22) – Bereidheid tot inzet32 % (32) – Betrekken bij veranderingen35 % Sociale cohesie – Perceptie sociale kwaliteit6,1 (5,7) – Hechting aan buurt72 % (62) Veiligheid – Gevoel onveiligheid 17 % (29)

Stappen in participatieproces Analyse krachten en betrokkenen Stel per onderdeel van plan participatietreden vast Participatietraject: 1.1 e Informatieavond: toelichting project 2.Rondgang met bewoners 3.Werkgroepen (2/3x) 4.2 e informatieavond: definitief ontwerp Bestek Uitvoering Nazorg (bij groenparticipatie)

Participeren met visie Visie op sfeer, beleving, kleur, materialen, participeren, etc.

Uitgangspunten participatie - Helder kader - Opwaarderen beeldkwaliteit - Communiceren (vinden en binden) - Vaststellen participatieniveau (verwachtingen) - Ogen open houden - Initiatief nemen (gemeente en belanghebbenden)

Helder kader bij aanvang project - Kaders: taakstellend budget, gemeentebeleid, beheersuitgangspunten, beeldkwaliteitseisen, visie op plangebied etc. - Openheid gemeente in mogelijkheden en onmogelijkheden: geen verwachtingen scheppen die niet waargemaakt kunnen worden (voorkomen teleurstellingen) - Passend binnen visie op plangebied (maatwerk). Geen beelden laten zien die onwenselijk ruimtelijk beeld opleveren (altijd kans dat mensen deze kiezen). - Binnen kader zoeken naar mogelijkheden (= uitdaging ontwerper Openbare Ruimte)

Opwaarderen beeldkwaliteit Binnen kader zoeken naar mogelijkheden (= uitdaging): - belanghebbenden prikkelen met sfeerimpressies - gemeente en belanghebbenden samen zoeken naar beste oplossingen: overleggen en schetsen

Opwaarderen beeldkwaliteit

Communiceren (intern en extern) Bevorderen betrokkenheid

Vaststellen participatieniveau 1.Meebeslissen 2.Coproduceren 3.Adviseren 4.Raadplegen 5.Informeren Verantwoordelijkheid geven: gemeente

Verantwoordelijkheid nemen Bewoners/gebruikers/participanten 1.Meebeslissen Permanent en actief overleg organiseren, kennis van zaken/beheer/deskundigheid Wijkraad 2.Coproduceren Informatiekanalen met medebewoners opzetten, actief meewerken 3.Adviseren Buurtdialoog 4.Raadplegen Straatkennis willen delen 5.Informeren Ondergaan

Ogen open houden Oog voor ruimtelijke kwaliteiten Ruimtelijke kwaliteit= gebruikswaarde + belevingswaarde + toekomstwaarde Oog voor beeldkwaliteit Oog voor openbaar karakter Oog voor handhaving gewenst beeld (beheer, oplettendheid gemeente en omwonenden, nazorg etc.) Oog voor beleidsuitgangspunten

Beleid: middel om te zorgen dat alle neuzen dezelfde kant opstaan en opgaan - Visie openbare ruimte: “de Alphense Lijn” - Structuurvisie - Groenstructuurplan - Waterplan - Speelruimteplan - Hondenbeleid - Etc.

Initiatief nemen (intern en extern) - Klachten, wensen, suggesties e.d. inwoners serieus oppakken als organisatie (kennis gebruikers en belanghebbenden benutten) - Als gemeente zelf ogen open houden

Overleg-participanten en Doe-participanten 2959 actieve vrijwilligers (4% Alphen) verdeling actieve participatie: 89% groen 4% speelvoorzieningen 4% schoon (180) 3% overig (500) 440 Bloembakken Participatievormen (I) Karakteristieken bewonersparticipatie

Groei actieve participatie 1992: 100 vrijwilligers 1995: 500 vrijwilligers 2000: 1500 vrijwilligers 2005: 2400 vrijwilligers 2011: 2959 vrijwilligers

duidelijke randvoorwaarden duidelijke randvoorwaarden niet te formeel professionele organisatie professionele organisatie effectief klachtenmanagement effectief klachtenmanagement bouw belangen in maak gebruik van cyclus renovaties maak gebruik van cyclus renovaties goede PR wees streng investeer durf inconsequent te zijn durf inconsequent te zijn Instandhouding 2-zijdige participatieladder 2-zijdige participatieladder

Vrijwilligers krijgen is een gunst Vrijwilligers behouden is een kunst

Bewonersparticipatie in Alphen aan den Rijn Het geheim van instandhouding

Voorbeelden Participatie in Alphen

Zwerfafval ruimen

Deskundig maken

Nationale Burendag

Zelf zout strooien

Hoge beeldkwaliteit: Copepad

Participatie in hoofdgroenstructuur (beperkte keuzemogelijkheden groen)

Goede begeleiding en nazorg vereist

Kleur in de wijk

Gras maaien

Toekomstige participanten: ludieke acties

Bewonersparticipatie in Alphen aan den Rijn Beslisboek stromenwijk Beslisboek stromenwijk Hoe organiseren we actief burgerschap?