THERAPIETROUW, JIJ MAAKT HET VERSCHIL!

Inhoud 1. Therapie-ontrouw: definitie 2. Drie fases in therapie-ontrouw 3. Gevolgen therapie-ontrouw 4. Bevorderen therapietrouw (stap 1, 2 en 3) 5. Tips en tools 6. Meer weten?

Therapie-ontrouw: definitie Therapie-ontrouw: patiënt neemt geneesmiddelen niet zoals afgesproken met de behandelaar. Bewust of onbewust.

“Soms heb ik gewoon geen zin om mijn inhaler te gebruiken, bijvoorbeeld op schoolkamp” “Ik vertrouw het niet, al die medicijnen. Ik begin er niet aan” “Ik vind die bijwerkingen van mijn medicijnen vervelend, ik stop er liever mee” Therapie-ontrouw: bewust of onbewust “Ik doe wat de dokter zegt. Maar af en toe vergeet ik mijn medicijnen”

Drie fases in therapie-ontrouw Acceptatiefase: patiënt accepteert ziekte en/of geneesmiddelgebruik niet en start niet. Past niet in dagelijkse routine. Uitvoeringsfase: patiënt start met geneesmiddel, maar houdt zich niet aan voorschrift. Overgebruik/ondergebruik. Belangrijk om gebruik te evalueren. Stopfase: patiënt stopt zelf zonder afstemming met behandelaar.

Gevolgen therapie-ontrouw (1) Uit onderzoek blijkt: Vermijdbare ziekenhuisopnames: 22% houdt verband met therapie-ontrouw (15%) of onjuist gebruik van geneesmiddelen (7%). Cardiovasculaire gebeurtenissen: 1 op de 11 (fatale of niet- fatale coronaire hartziekte, beroerte of plotselinge hartdood) wordt veroorzaakt door therapie-ontrouw. Dit is 3 keer zo veel als het aantal dodelijke verkeersongevallen in Nederland per jaar.

Gevolgen therapie-ontrouw (2) Mislukking van de behandeling Complicaties op de lange termijn Progressie van de ziekte Onnodig extra lichamelijke onderzoeken

Gevolgen therapie-ontrouw (3) Economische gevolgen: De vermijdbare kosten van suboptimaal geneesmiddelgebruik is voor 55% toe te schrijven aan therapie-ontrouw. De kosten lopen in de miljarden. Medische kosten Bijvoorbeeld kosten voor een opname t.g.v. ernstige COPD-exacerbatie is ± € 7000 Verspilling geneesmiddelen in NL € 100 miljoen per jaar Niet-medische kosten Is grootste kostenpost Bijvoorbeeld verlies of afname van arbeidsproductiviteit Bevorderen van therapietrouw bij patiënten met hart- en vaatziekten, diabetes en astma/COPD levert Nederland zo'n € miljoen op.

Bevorderen therapietrouw Uit onderzoek blijkt dat: Bevorderen van therapietrouw bij patiënten met hart- en vaatziekten, diabetes en astma/COPD Nederland zo'n € miljoen oplevert (Booz&co.). Telefonisch contact therapietrouw verbetert. Bijvoorbeeld bij patiënten met statines (dr.M.J.Kooy) Persoonlijke benadering en communicatie op maat essentieel is gesprek op basis van theorie Motivational Interviewing.

Aan de slag met therapietrouw Stap 1. Besteed bij de eerste en tweede uitgifte aandacht aan therapietrouw in de communicatie met de patiënt. Stap 2. Check bij uitgifte op therapie-ontrouw en probeer samen met de patiënt barrières te achterhalen. Stap 3. Stem interventies af op de individuele patiënt en leg deze vast in het EPD. Therapietrouw: jij maakt het verschil!

Stap 1. Communicatie met de patiënt (1) Sluit aan op wat patiënt weet en wil weten. bijvoorbeeld over gebruik, indicatie, werking en nut, bijwerking Pas de uitleg aan, aan het begripsniveau en de kennis van de patiënt. bijvoorbeeld gebruik geen medisch jargon, let op laaggeletterdheid Gebruik schriftelijke/visuele ondersteuning. bijvoorbeeld van Apotheek.nl.Apotheek.nl. Benadruk belangrijke informatie en structureer de informatie.

Stap 1. Communicatie met de patiënt (2) Herhaal de kernpunten en check of de patiënt de informatie heeft onthouden door een controlevraag. Leg uit waarom je een controlevraag stelt: “Omdat ik het belangrijk vind dat u de belangrijkste zaken heeft onthouden, wil ik dat samen met u checken.” Toon begrip voor de patiënt. bijvoorbeeld luister actief, geef vertrouwen en let op verbaal en non- verbale geuite emoties. Moedig de patiënt aan om vragen te stellen. bijvoorbeeld ‘Heeft u nog vragen?’ ‘Wat vindt u ervan?’

Stap 2. Achterhaal barrières (1) Samen met de patiënt Begin, na de introductie, met een relatief eenvoudige vraag. Creëer een open sfeer: probeer niet veroordelend te zijn, maar uitnodigend en behulpzaam. Stel zoveel mogelijk open vragen om zo problemen en belemmeringen te achterhalen. Wat de patiënt verwacht van de medicatie en of de patiënt het er wel mee eens is dat hij medicatie krijgt; welke zorgen en vragen de patiënt heeft; of het de patiënt lukt het innemen van de medicatie in te passen in de dagelijkse bezigheden; wat de patiënt doet als hij het middel vergeet in te nemen; wat voor de patiënt een reden kan zijn om te stoppen met het geneesmiddel.

Stap 2. Achterhaal barrières (2) Samen met de patiënt Vraag door. Dat kan soms simpel door een kernwoord uit de opmerking van de patiënt te herhalen: “Medicijnen zijn allemaal troep.” “Troep?” Probeer bij problemen of onduidelijkheden niet direct met oplossingen en antwoorden te komen. Laat de patiënt zelf de barrières achterhalen en benoemen. Informatie samenvatten, bevestigen en reflecteren en samen komen tot een oplossing.

“Van de apotheek heb ik nu een weekdoseersysteem gekregen, waardoor ik mijn medicijnen niet meer vergeet” “Door de goede instructies die ik heb gekregen, gebruik ik nu mijn inhaler ook bijvoorbeeld op schoolkamp” “Door het goede gesprek dat ik heb gehad in de apotheek begrijp ik nu waarom ik deze medicijnen moet gebruiken” Stap 3: Interventies individuele patiënt “Door het overleg tussen arts en apotheker bleek dat ik kon overstappen op een ander medicijn waar ik geen bijwerkingen van krijg”

Tips en tools Bespreek therapietrouw op het werkoverleg Maak gebruik van de e-learning van CME-online, therapietrouw en communicatie Maak gebruik van praktische tools Volg training Motivational Interviewing Selecteren van groep therapie-ontrouwe patiënten: Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK)

Deze (en meer) informatie is ook te vinden op Meer weten?