CONFERENTIE DOORLOPENDE LEERLIJNEN TAAL EN REKENEN 9, 21 en 29 november Jan Kastelein/Maaike Beuving, CvE Naar een doorlopende toetslijn

ONDERWERPEN 1Aanleiding en uitgangspunten doorlopende leerlijn taal en rekenen 2Primair onderwijs: centrale eindtoets? 3Voortgezet onderwijs: rekentoets en examen Nederlands 4Mbo: centraal ontwikkelde examens taal en rekenen 5Normering en waarborgen gelijkwaardigheid niveau 6Vragen

1. Aanleiding en uitgangspunten doorlopende leerlijn taal en rekenen

AANLEIDING DLL TAAL EN REKENEN (1) Wat? Groeiende zorg om prestaties bij taal en rekenen Instroom MBO en HBO/WO: deficiënties bij lezen, spellen en rekenen Specifiek deficiënties bij eerstejaars Pabo-studenten Waarom? Eindniveau basisvaardigheden po te laag Achterstallig onderhoud na po Gebrekkige aansluiting basisvaardigheden bovensectoraal

AANLEIDING DLL TAAL EN REKENEN (2) Vragen aan de commissie Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen (2007): Wat zijn de basisvaardigheden taal en rekenen? Hoe is een doorlopende opbouw te maken over leeftijden en onderwijsvormen heen? Referentiekader taal en rekenen: Systematische beschrijving van wat leerlingen in de verschillende fasen van het onderwijs moeten kennen en kunnen.

UITGANGSPUNTEN DLL TAAL EN REKENEN Referentieniveau - Niveau van beheersing aan einde van schoolsoort: ijkpunt - Vier niveaus Fundamenteel niveau (F) en streefniveau (S) - F-niveau: fundamentele kwaliteit te realiseren door alle leerlingen per schoolsoort - S-niveau: uitdagend perspectief voor leerlingen die op dat moment meer aankunnen Drempels Overgangen tussen niveaus; vallen samen met overgangen binnen het onderwijssysteem Domeinen (op elk niveau) - Taal: lezen, schrijven, mondeling taalvaardigheid, taalverzorging - Rekenen: getallen, verhoudingen, meten/meetkunde, verbanden

2. Primair Onderwijs: Centrale Eindtoets?

NAAR CENTRALE EINDTOETS PO (1) van Citotoets naar verplichte eindtoets basisonderwijs Geleidelijke aanpassing aan de referentieniveaus Stap 1: verplichte afname toets in huidige vorm Stap 2: toets deels afgestemd op referentieniveaus Stap 3: toets afgestemd op referentieniveaus

NAAR CENTRALE EINDTOETS PO (2) Vanwege grote niveauverschillen toetsing op twee niveaus Taal: 1F en 2F (=2S) Rekenen: 1F en 1S Beheersing van referentieniveaus is geen wettelijke voorwaarde voor toelating tot een van de brugklastypes voortgezet onderwijs

NAAR CENTRALE EINDTOETS PO (3) Wetsvoorstel: Centrale Eindtoets PO: Referentieniveaus 1F en 1S voor Nederlandse taal en rekenen nog in behandeling Voorbeeldmateriaal Primair Onderwijs Concepttoetswijzer PO: beschikbaar vanaf november Gebruik is afhankelijk van beslissing Tweede Kamer over wetsvoorstel Centrale eindtoets PO.

3. Voortgezet onderwijs: rekentoets en eindexamen Nederlands

LANDELIJKE DIAGNOSTISCHE TUSSENTIJDSE TOETS Actieplan beter presteren Teruglopende Pisa-resultaten Opbrengstgericht werken Verhoging van leerprestatie i.h.b. bij de kernvakken Opzet toetsen Functie: diagnose. Informatie voor ouders, leerling en school over waar leerling staat aan einde onderbouw op weg naar eindexamen Geen civiel effect. Toetsen per schooltype voor de kernvakken Engels, Nederlands en rekenen/wiskunde

REKENTOETS VO 2010 en 2011: Cito (pre)pilots met rekentoetsen 2F en 3F SLO ontwikkelde rekentoetswijzers voor 2F en 3F in opdracht van OCW CvE vaststellingscommissies en constructieopdrachten

NAAR REKENTOETSEN VO IN 2014 (1) Vanaf 2014: rekentoets als onderdeel van het eindexamen vo vmbo:rekentoets 2F havo en vwo:rekentoets 3F Tenzij de Minister anders besluit met betrekking tot 3S voor vwo.

NAAR REKENTOETSEN VO IN 2014 (2) 2012 en 2013: pilot voor alle scholen Het CvE houdt pilots met rekentoetsen 2F voor vmbo en 3F voor havo en vwo gebaseerd op de rekentoetswijzers waarvoor alle vo- scholen kunnen inschrijven Kenmerken: digitale afname, flexibel binnen aangewezen periode (twee weken met behulp van minimaal vijf varianten) Doel van de pilot: oefenen met planning, organisatie, installatie, navigatie, inhoud, niveau, normering en rapportage van de rekentoets

IMPLEMENTATIE REFERENTIENIVEAUS IN CE NL Vanaf 2014 vmbo:referentieniveau 2F  CE BB, CE KB en CE GT  Leesvaardigheid en schrijfvaardigheid (uitzondering digitale CE’s BB en KB lees- en luistervaardigheid) havo:referentieniveau 3F  CE  Leesvaardigheid vwo:referentieniveau 4F  CE  Leesvaardigheid

IMPLEMENTATIE REFERENTIENIVEAUS IN CE NL Voorbereiden op : syllabi CE Nederlands Conceptsyllabi gereed Veldraadpleging 2012: onderzoek naar niveau huidige CE’s Nederlands Afwijking inhoud en niveau huidige CE’s met referentieniveaus onderzoeken via standardsetting met experts

VOORBEELDMATERIAAL VOORTGEZET ONDERWIJS Voortgezet onderwijs rekenen Rekentoetswijzers, beschikbaar via Voorbeeldtoetsen Rekentoets VO voor niveau 2F en 3F, met bijbehorende omzettingstabellen. Beschikbaar via als pdf bestand. Voortgezet onderwijs taal Conceptsyllabi, beschikbaar via Geen voorbeeldexamens beschikbaar

4. mbo: centraal ontwikkelde examens Nederlands en rekenen

INVOERING COE’S TAAL EN REKENEN IN HET MBO (1) centraal ontwikkelde examens Nederlandse taal en rekenen Voor MBO 2, 3 en 4. Besluit over MBO 1 op later moment Digitale examens, flexibele afname. Drie periodes van elk steeds twee weken verspreid over het jaar; toekomst: permanente afname? Constructie door Cito Vaststelling examens + Normering: College voor Examens

INVOERING COE’S TAAL EN REKENEN IN HET MBO (2) Voorbereiding: prototypevoorbeeldexamen COE en syllabi voor 3F: MBO : prepilot van twee weken en gelegenheid voor instellingen om te oefenen met voorbeeldexamens 2012: pilot waarbij alle instellingen in twee periodes met een aanzienlijk aantal leerlingen proefexamens kunnen afnemen 2013: pilot waarbij alle instellingen in drie periodes met alle leerlingen proefexamens kunnen afnemen 2014: eerste verplichte afname voor alle kandidaten Voor mbo2 en 3-opleidingen loopt dit traject een jaar erna (verplichte afname vanaf 2015 met 2F als aangewezen niveau)

VOORBEELDMATERIAAL MBO MBO Conceptsyllabi taal en rekenen niveau 2F en 3F, beschikbaar via Voorbeeldexamens (met omzettingstabellen) COE’s rekenen en taal voor niveau 2F en 3F Voorbeeldexamens beschikbaar via drie wegen: -Afneembaar in ExamenTester (voor betrokkenen binnen onderwijsinstellingen) -Via HTML en demo-player (voor iedereen toegankelijk)

5. Normering en waarborgen gelijkwaardigheid niveau Realisatie van een doorlopende toetslijn

ZORGVULDIGE INVOERING Zorgvuldige invoeringstraject via pilots en onderzoek Inhoudelijke en organisatorische voorbereiding door scholen Normering: vergelijkbare eisen aan leerlingen passend bij het referentieniveau

WAARBORGEN GELIJKWAARDIGHEID EN BEWAKEN NIVEAU Implementatie referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen van po tot en met mbo CvE binnenkort verantwoordelijk voor eindtoets po, centrale examens en rekentoetsen VO en de centraal ontwikkelde examens mbo Dezelfde vaardigheden van hetzelfde niveau vastgesteld via een ander instrument: -passend bij de doelgroep (context) -passend bij de opleiding (eigen toetswijzer/syllabus)

NORMEREN VIA EEN VAARDIGHEIDSSCHAAL Toetsen en examens op basis van een itembank worden genormeerd met behulp van een vaardigheidsschaal Score op de toets wordt uitgedrukt op een vaardigheidsschaal Vaardigheden op de vaardigheidsschaal worden gekoppeld aan een cijfer Op de rapportage: scores – vaardigheidsschaal – cijfers Dus: geen N-term! Dezelfde vaardigheden van hetzelfde niveau vastgesteld via passende instrumenten voor: -de doelgroep (context) -de opleiding (eigen toetswijzer/syllabus)

WAARBORGEN GELIJKWAARDIGHEID NIVEAU Referentiecesuur: van indicatief naar definitief: Afstemming op toetsniveau via bemensing commissies (overlap of waarnemers) Afstemming over opleidingen via syllabi/rekentoetswijzers (via opdracht aan commissie) Populatie- en opleidingsonafhankelijke referentiecesuur via referentiesets van opgaven

REFERENTIESETS TAAL EN REKENEN Geven een inhoudelijke operationalisering van de referentieniveaus over schooltypen heen. Set met opgaven afkomstig uit po, vo en mbo. Geven een prestatiestandaard voor de referentieniveaus.

“VAN RUBBER NAAR BETON” Indicatieve referentiecesuur Voorlopige referentiecesuur Semi-definitieve referentiecesuur Definitieve referentiecesuur

6. Vragen? Meer informatie

College voor Examens 030– Postbus AH Utrecht