Actief Historisch Denken Een didactiek om knowing en doing history te integreren Harry Havekes vakdidacticus geschiedenis h.havekes@ils.ru.nl Lezing Speciale Lerarenopleiding Geschiedenis KU Leuven Woensdag 14 november 2012

Een leeractiviteit rond inleving Knowing & Doing History Agenda Inleving definitie centraal examen Een leeractiviteit rond inleving Knowing & Doing History epistemologische opvattingen didactiek van Actief Historisch Denken Afsluiting Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Inleving Een definitie “De belangrijkste taak van een historicus is om uit te zoeken waarom mensen in het verleden handelden zoals ze deden, door in de schoenen van die mensen te stappen en de wereld te bekijken door hun ogen en te beoordelen met de waarden en normen van die tijd.” (Leopold von Ranke, 1795-1886) Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Inleving Wat betekent dit voor leerlingen? Vier niveaus: Mensen in het verleden waren dom. Handelingen (in het verleden) worden verklaard met hedendaagse waarden en normen. Handelingen van mensen uit het verleden worden beoordeeld met hedendaagse waarden en normen, die van alle tijden zijn. Mensen hebben in elke periode andere waarden, normen en belangen die ook nog eens binnen een periode van elkaar kunnen verschillen. Dennis Shemilt (1984) Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Inleving Examen 2011 vmbo GT Gebruik bron 14 Toen Nederlanders deze foto in een krant zagen, reageerden ze over het algemeen negatief. Toen Indonesische nationalisten deze foto in de krant zagen, reageerden ze over het algemeen positief. 28. Geef voor beide reacties een verklaring. Doe het zo: Verklaring negatieve reactie van de Nederlanders: ....... Verklaring positieve reactie van de Indonesische nationalisten: .... Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Inleving Examen 2011 (pilot) vwo Gebruik bron 11 en 12 President Roosevelt gebruikte in de jaren 30 deze foto om de Amerikanen uit te leggen waarom het liberaal economisch beleid van de Verenigde Staten omgebogen moest worden. 23. Geef aan waarom het noodzakelijk was in deze periode in te grijpen in de economie en leg uit op welke manier de foto gebruikt kan worden om duidelijk te maken dat het beleid omgebogen moet worden. Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Wie heeft de meeste macht? Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

macht Macht: een woordweb Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Wetten kunnen maken Iemand kunnen arresteren Iets wegnemen van een ander Regels afspreken waar wij ons aan moeten houden Macht doordat ze het symbool is van Nederland Ze heeft invloed op anderen Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Een katoenplantage in het zuiden van de VS Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Een katoenplantage in het zuiden van de VS Ben Fox 17 jaar Je bent een slaaf. Je bent geboren op de plantage en werkt sinds je 10e jaar op de plantage. Eerst deed je lichter werk, zoals het onderhouden van het gereedschap, maar nu doe je het zware werk: sjouwen met zware balen katoen en de grond bewerken. Je woont in een huisje, samen met andere slaven. Je hebt nog geen vriendin, maar er zijn wel leuke meisjes en vrouwen op de plantage waar je ’s avonds en in de winter contact mee hebt. Nathan Fayette 8 jaar Je bent een slaaf, geboren op de plantage van Samuel Jackson. Je hoeft nog niet zoveel werk te doen, maar je mag niet veel verder dan het gebied waar de slavenhuizen staan. Als het heel druk is (in de oogsttijd) moet je wel meehelpen met licht werk. Overdag speel je met andere slavenkinderen. Een van de moeders leert je dingen die handig zijn als je straks op de plantage werkt. Je woont met je moeder en een aantal andere slaven in een klein huisje. Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Een katoenplantage in het zuiden van de VS Abe Henderson 42 jaar Je bent een zwarte opzichter op de plantage van Samuel Jackson. Je bent op de plantage geboren en je vader was ook een opzichter. Je naam is je gegeven door de slavenhouder. Je bent geliefd bij de slaven, omdat je probeert de slaven te helpen als dat kan. Eigenaar Jackson spreekt vaak met je als hij wil weten hoe het gaat en vertrouwt je als er zaken geregeld moeten worden op de plantages. Je woont, samen met de andere zwarte opzichter, in een klein huisje tussen de andere slaven. Sam Jackson 13 jaar Je bent de kleinzoon van de eigenaar Samuel Jackson. Je moeder is een slavin en je vader de zoon van Jackson. Je moeder werkt in de huishouding in het grote huis van de eigenaar. Je woont met je moeder in een apart huisje, vlak bij het huis van de eigenaar. In dat huis wonen ook de andere slaven die werken in de huishouding. Je hoeft niet te werken op de plantage, maar je mag ook niet naar school. Je hebt weinig contacten: Zowel de zwarte slaven als de blanke eigenaren vinden dat je niet bij hun groep hoort. Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Een katoenplantage in het zuiden van de VS Sam Jackson - bastaard kleinzoon van eigenaar Tom Jameson - blanke opzichter Abe Henderson - zwarte opzichter Ben Fox - 17-jarige slaaf Nathan Fayette - 8 jarige slaaf Mary Swann - 52 jarige slaaf in huishouding Kunta Kinte - 22 jaar; nieuw op plantage Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Een katoenplantage in het zuiden van de VS Geschiedenis is een constructie van het verleden historische kennis (knowing) historische vaardigheden (doing) Leerlingen beseffen dat vaak niet voldoende Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Knowing & Doing History Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting Havekes, Van Boxtel, Coppen, Luttenberg (submitted), Knowing and Doing History

Knowing & Doing History Criterialist Stance Het verleden wordt geconstrueerd op grond van vragen en kritisch brongebruik Borrower stance Je leent uit het verleden dat wat je nodig hebt om je vraag te beantwoorden Copier Stance Geschiedenis is een kopie maken van het verleden Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Knowing & Doing History Karel de Grote werd tot Keizer gekroond, op eerste kerstdag 800, door paus Leo III, in de Sint Pieter in het Vaticaan, in het bijzijn van belangrijke bisschoppen, abten, edelen en de Romeinse Senaat. Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting Karolingsiche Renaissance

Knowing & Doing History Vragen stellen Elke stance stelt andere vragen Vragen worden anders geïnterpreteerd Historische vaardigheden Tijd/duur Plaats Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Didactiek van Actief Historisch Denken Cognitieve dissonantie Het verleden is anders Geef conflicterende (historische) informatie Stimuleer beargumenteerde afwegingen Geef een evaluatieve vraag Activeer voorkennis Maak het leren zichtbaar Stimuleer het denken door te vragen naar alternatieve antwoorden  Schep een uitdagend leerklimaat Structureer de ill-structered vraag Constante begeleiding door de docent Vragend antwoorden en antwoorden beoordelen Focus op knowing en doing history Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

De didactiek van Actief Historisch Denken Wat zien we terug in het voorbeeld van de Plantage? Cognitieve dissonantie Het verleden is anders Startvraag begint in heden; daarna gerelateerd aan verleden Geef conflicterende informatie Zwart-wit beeld van ‘macht’ wordt ter discussie gesteld Stimuleer beargumenteerde afwegingen Geef een evaluatieve vraag Wie heeft de meeste macht? Waar sta je in de rij? Activeer voorkennis Beginnen met personen die lln. kennen rond een begrip dat ze kennen Maak het leren zichtbaar Individueel, klassikaal Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Didactiek van Actief Historisch Denken  Schep een uitdagend leerklimaat Structureer de ill-structered vraag Heldere en open vraag als start Afwisseling van tempo en leeractiviteiten Constante begeleiding door de docent Op elk moment speelt de docent een centrale rol Focus op knowing en doing history Knowing history: Begrippen gebruiken Personen zijn authentiek Doing history Vragen: Hoe is de macht verdeeld op een plantage? Bronnen: secondaire bronnen (biografie) Historische vaardigheden: tijd, ruimte, betekenis geven Epistemologie: Ten minste borrower stance Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Afsluiting Stel het leren van leerlingen centraal: Integreer knowing en doing history Agenda Inleving Leeractiviteit Knowing-doing Afsluiting

Actief Historisch Denken Een didactiek om knowing en doing history te integreren Harry Havekes vakdidacticus geschiedenis h.havekes@ils.ru.nl Lezing Speciale Lerarenopleiding Geschiedenis KU Leuven Woensdag 14 november 2012