Empowerment, een must voor ergo’s

Institutionalisering Wat is institutionalisering? =slepend gevaar voor sleur en demotivatie! =Het is de beperking van de individuele ontplooiing en de ontgroeiing aan het eigen milieu door langdurig verblijf in een inrichting door de daar opgelegde regels en normen.

Institutionalisering De oudere past zich volledig aan aan de regels gewoonten van het huis/voorziening /gezin wordt beperkt in zijn zelfstandigheid dit houdt in dat hij grotendeels geleefd wordt hij wacht tot anderen beslissen voor hem resultaat is dat de oudere nog een schim is van de persoon die hij vroeger was bij opname/verhuis

Institutionalisering VOORBEELDEN Bij jezelf: Op reis all-in formule Ritsen in het verkeer Bij oudere: Eetgewoonten Verzorgings- en wasgewoonten Kledijkeuze Therapie/animatie-aanbod Dagstructuur

Institutionalisering OORZAKEN Totaal nieuwe wereld => zoekt veiligheid De nood aan zorg Zakelijk en beperking privacy Zelfvervreemding, weet zelf niet hoe het verder moet Nog veel onbeantwoorde vragen Wil niet lastig doen Nood om bij de groep te horen …

Institutionalisering Vooral in WZC Maar ook in thuiszorg: waar rollen ontnomen worden Waar familie, partner zorg bepaalt Waar professionelen te professioneel handelen …

De cliënt staat centraal Autonomie In elke visie lees je: De cliënt staat centraal …maar beslist hij ook nog zelf?

Autonomie Bevraging van 766 ouderen, thuis, bij kinderen, serviceflat en WZC - Noot, bij verstandelijk goed presterende groep (ROB) Nemen van beslissingen in WZC 4% anderen beslissen zonder mij te raadplegen (gem 2,8) 38% overlegt, maar anderen beslissen (gem 18) 50% vraagt raad en beslist zelf (laagst, gem 64) Liefst 85% legt zich bij deze situatie neer!

Autonomie Niet betrokken worden: Overlegt maar beslist niet: Reageren opstandig, anderen leggen zich neer 70-80 jarigen lopen een hoger risico Hebben geen of beperkt diploma Hebben een negatieve gezondheidsbeleving => BLIJFT ALARMEREND DAT OUDEREN NIET BETORKKEN WORDEN BIJ BESLISSINGEN OVER HUN LEVEN!!! Hoe beperkt het cijfer ook is! Overlegt maar beslist niet: Meeste leggen zich neer Hoogste leeftijdscategorie is risicogroep Zonder of met beperkt diploma Negatieve gezondheidsbeleving WZC-bewoners scoren opvallend hoger!

Autonomie Met wie overleggen ze of wie beslist voor hen? De dokter 94% opvallend hoger Met VPK 68% opvallend hoger Kinderen ook maar lager dan bij andere groepen Spijt van genomen beslissing 91% heeft nooit spijt van zelf genomen beslissing (gem 75%) Maar beslist ook weinig zelf Maar als ze zelf beslissen zijn ze wel tevreden! Bron: OMEGA 2007, VONK3, K.H.Kempen

Zelfbeleving Competentie Score Risicogroep Sociale vaardigheid Algemeen positief Bij kinderen wonen Zelfvertrouwen Minder positief Beperkt opleidingsniveau Gevoel autonomie Redelijk positief Hogere zorgbehoefte Welbevinden Financieel beperkt Niet deelnemen aan groepsgebeuren Duidelijke relatie tussen negatievere zelfbeleving en Geen of te beperkte deelname aan groepsgebeuren Financiële onzekerheid Lager opleidingsniveau Zorgbehoefte

Stand van zaken Te groot risico op institutionalisering Zorgbehoefte is negatieve factor voor het nemen van beslissingen Stille, vaak lager opgeleide generatie Houding professionelen is bepalend Nood aan een ‘echt’ groepsgevoel Te aanbodgericht werken remt actieve participatie af

EMPOWERENDE ERGOTHERAPIE De oplossing! EMPOWERENDE ERGOTHERAPIE

Oplossing! Zorg voor een goede relatie met de oudere. Betrek ook familie bij cliënt en maak afspraken over hun rol. Ga na waar de oudere individueel behoefte aanheeft. Leef naar de visie van de instelling, dan heb je institutionalisering al voorkomen. Zorg dat de oudere het gevoel heeft dat je er echt voor hem/haar bent. Creëer een uitdagende woon- en leefsituatie waar de oudere een persoonlijke rol vervult!

Oplossing! Laat de oudere meedenken in oplossingen en neem daar ook de tijd voor. Dit kun je bereiken door van de oudere uit te gaan en dat je laat weten dat de oudere ook zelf de verantwoordelijkheid hierin heeft. Het is belangrijk om gebruik te maken van de mondigheid van een oudere en dat ook aan te moedigen. => EMPOWER de oudere!

Empowerment Empowerment= Het geheel van maatregelen ter stimulering van mensen om zelf verantwoordelijkheid op te nemen.(Van Dale, 2008) Empowerment = een proces van versterking waarbij individuen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving. En dit via het verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie. (Van Regenmortel, 2002)

Empowerment Om condities te scheppen om empowerment mogelijk te maken voor zij die minder empowered zijn gelden volgende principes:

Empowerment proces Tot optimale empowering te komen, doorloop je een proces. Dit vraagt een gestructureerde aanpak. Fase 1 : Enabling Fase 2 : Educatie Fase 3 : Keuze ondersteuning Fase 4 : Cliënt betrokkenheid

Empowerment proces Fase 1: enabling Doel is cliënt in staat te stellen keuzes te maken om controle over eigen gezondheid te bevorderen Geen pasklare oplossing, maar samen gaan zoeken naar het antwoord Is moeilijk want is omgekeerde wereld! Is zich kwetsbaar opstellen. Deskundigheid is hier cliënt een correct beeld te laten vormen van het probleem in zijn totale context. Belangrijkste in deze fase is cliënt kans te geven om verantwoordelijkheid op te nemen.

Empowerment proces Fase 2: educatie Foute redenering: cliënt heeft kennis om te oordelen/kiezen i.f.v. zijn gezondheid. Wij moeten hem deze kennis bijbrengen. Cliënt moet in dit proces begeleid worden. Cliënt moet in staat zijn te reflecteren over mogelijkheden, wensen, haalbaarheid. Pas dan kan hij bewust keuzes maken.

Empowerment proces Fase 3: keuze ondersteuning Verschillende mogelijkheden om keuzes te maken. Kan opties voorleggen met voor-en nadelen Verwijzen naar goede voorbeelden ‘best practice’ Extra aandacht voor neutraal aanbieden van info!

Empowerment proces Fase 4: Cliënt betrokkenheid Dit is het ultieme doel. De cliënt moet maximaal betrokken worden over beslissingen in functie van het eigen leven. Mooie toepassing is om samen kwaliteitseisen, normen op te stellen die voor hem belangrijk zijn. Effectiviteit van de betrokkenheid wordt sterk beïnvloed door het succes van de vorige fasen. DIT MAAKT ONS WERK UITDAGEND!

Toepassing in WZC Omega methodiek VONK3 6.FEEDBACK 7. halfjaarlijks check 4.POP 5.MDO 1.Intake 2.BAP 3.OMEGA vragenlijst

Toepassing in WZC De OMEGA-vragenlijst behandelt een aantal belangrijke levensdomeinen die gebaseerd zijn op het subjectief welbevinden van Marcoen (2007). Er is een onderverdeling gemaakt in 4 categorieën Levensdomeinen die betrekking hebben tot het lichamelijk welbevinden van de bewoner Levensdomeinen die betrekking hebben op het psycho-sociaal welbevinden van de bewoner Levensdomeinen met betrekking tot leefklimaat Levensdomeinen met betrekking tot participatie en informatie

Toepassing in WZC Voorbeelden van vragen Haarverzorging bij bezoek specialist Opname zus in WZC Rolinvulling soep en kermis Ochtendrust …

Toepassing in WZC Andere voorbeelden Kookboek Theaterproject Ontbijtformule bij ouderen met dementie

“Niets draait om de hulpverlener, alles draait om de oudere!” Toepassing in WZC “Niets draait om de hulpverlener, alles draait om de oudere!” Je opstellen in de schaduw van de oudere om het maximale uit de bewoner te halen en het hem zelf laten formuleren dankzij onze coaching! BESLUIT: “We worden er allemaal gelukkiger van!”

Empowerment een must voor ergo’s BRONNEN Bastieans, H. (2005). Empowerment van de patiënt: Een bruikbaar concept in de welzijns- en gezondheidszorg? Antwerpen: Welzijnsgids. Geenen, K. (2009) Mag ik ook wat zeggen? Empowerment in een woon- en zorgcentrum. Antwerpen: Garant. Steenssens, K. (2007). Empowerment Barometer. Procesevaluatie van empowerment in buurtgebonden activeringsprojecten. Leuven: KULeuven. Van Regenmortel, T. (2002). Empowerment en maatzorg: Een krachtgerichte psychologische kijk op armoede. Leuven: Acco. Zimmerman, M. (2000). (Zimmerman, empowerment theory: psychological, organizational and community levels of analysis, handbook of community psychology, 2000). New York: Plenum Press. Zimmerman, M. (1998). empowerment theory: Implications for research and practice. Paper presented at the Flemish Institute for Health. Brussels. Anderson, B. (2005). The Art of empowerment. Stories and strategies for diabetes educators. 2nd edition. American Diabetes Association. Rodwel, C. (1996) An analysis of the concept of empowerment. J Adv Nurisng 23:305-313 Marcoen, A., Grommen, R. (2006) Als schaduwen langer worden: psychologische perspectieven op ouder worden en oud zijn. Leuven: Acco Vanden Boer, L. en Pauwels, K. (2006) Thuis in het rusthuis. www.cbgs.be, Uit het onderzoek, 13 maart 2006 Pintelon A, Cuyvers G (2009) Ouder wordende mensen en hun kansen tot empowerment. Geel: K.H.Kempen