Monitor en risicoanalyse decentralisaties Commissie Samen Leven, Gemeente Ridderkerk, 12 maart 2015

Waar gaat het over? Monitoren of we richting beoogde doelen/effecten bewegen (beleidsinformatie) Verantwoording afleggen over gevoerde beleid Welke indicatoren wanneer inzichtelijk Grip op (financiële) risico’s

Informatie niveaus Kortcyclische (dagelijks, wekelijks, maandelijks) operationele sturing op activiteiten, budget en kwaliteit. Operationele informatie / dagelijkse sturing Op hoofdlijnen, geanonimiseerd en geaggregeerd Informatie over een langere periode van tijd (lage rapportagefrequentie) Geeft inzicht in de mate waarin geformuleerde beleidsdoelen worden behaald Beleidsinformatie – horizontale verantwoording Informatie die het Rijk als systeemverantwoordelijke partij vraagt van gemeenten. Verticale verantwoording Detailniveau

Vertrekpunten aanpak monitoring Beperk regeldruk Mogelijkheid benchmarken gelijke aanpak drie BAR- gemeenten Pragmatische insteek + ontwikkelagenda Aansluiten bij landelijk/regio instrumenten Lokale indicatoren

In beweging 2015 overgangsjaar 2015 als nulmeting Landelijke, regionaal, lokaal: allen nog in ontwikkeling/zoekend op gebied monitoring Al doende leert men, proces van trial and error Knelpunten

Gemeentelijke monitor sociaal domein (KING, VNG, CBS) Indicatoren op 4 gebieden: – gebruik sociaal domein, wijkprofiel, tevredenheid en toegankelijkheid, early warning items Hergebruik data Online dashboard, vergelijkingsfunctie, databank Groeimodel stapsgewijze uitbreiding. Frequentie Basis voor verantwoording richting Rijk

Regionaal instrument: Basisset indicatoren jeugdhulp Samenwerkende gemeenten jeugdhulp Rijnmond Indicatoren op: Output, Resultaten van hulp, Maatschappelijk resultaat (in ontwikkeling) Groeimodel Operationele informatie  beleidsinformatie

Lokaal Participatiewet P&C Cliëntervaring Wijkteams (Sturen op) maatschappelijk resultaat

Welke gegevens kunt u wanneer verwachten?

Wmo/awbzJeugdhulp Q2 ‘15 -Knelpunten, klachten, bezwaren (trend), jan- maart -Aantal nieuwe aanvragen per voorziening, jan- maart -Aantal lopende)voorzieningen, incl. overgangscliënten, jan-maart -Knelpunten, klachten, bezwaren (trend), jan- maart -Eerste inzicht kosten en gebruik (output) Q3 ‘15 -Voorgenoemde gegevens over jan-jun -Augustus: monitor sociaal domein (KING/CBS) over jan-maart: -Aantal cliënten met maatwerkarrangement/hulpmiddel, per type -Aantal verstrekte maatwerkarrangementen/hulpmiddelen, per type -Gemiddelde duur gebruik -Eerste inzicht kosten (totaal gedeclareerde kosten per type voorziening, gemiddelde kosten per cliënt) -Voorgenoemde gegevens over jan-jun -Augustus: monitor sociaal domein (KING/CBS) over jan-maart: -Aantal cliënten per type voorziening -Aantal verstrekte voorzieningen, per type -Gemiddelde duur gebruik, per type -Gedeclareerde kosten -Eerste inzichten resultaat van hulp (obv regionale basisset) De basisset indicatoren (samenwerkende gemeenten jeugdhulp rijnmond ) wordt in 2015 stapsgewijs operationeel. Maatschappelijke outcome is hier onderdeel van. Q4 ‘15 -Voorgenoemde gegevens (excl. monitor KING/CBS), jan-sept ‘16 In jan, in voorjaar, in najaar: monitor sociaal domein (KING/CBS) met steeds wat uitbreiding, waaronder: -Stapeling per cliënt, per huishouden -intensiteit en perspectief van ondersteuning -wachttijd In jan, in voorjaar, in najaar: monitor sociaal domein (KING/CBS) met steeds wat uitbreiding: -Stapeling per cliënt, per huishouden -Doel van ondersteuning -Wachttijd P&C Uitputting begrootte budget

ParticipatieWijkteams Q2 ‘15 -Instroom, uitstroom, saldo (plus leeswijzer), jan- maart -Knelpunten, klachten, bezwaren (trend) jan-maart -Knelpunten, klachten, bezwaren (trend), jan-maart -Aantal lopende en nieuwe casussen, jan- maart Q3 ‘15 -Voorgenoemde gegevens jan-jun -Ontwikkeling klantenbestand met arbeidsbeperking, jan-jun -Stand van zaken garantiebanen -Aug: monitor soc. domein (KING/CBS) jan-maart: -Aantal cliënten per type voorziening -Aantal verstrekte voorzieningen, per type -Gemiddelde duur gebruik, per type Voorgenoemde gegevens worden steeds bijgewerkt. In Q3 aanvullen met: -Aantal cliënten in zorg per categorie, doorsnede van vast moment in maand/kwartaal (doorverwezen naar zorg buiten wijkteam, ontvangt zorg binnen wijkteam, onderzoeken of we ook beeld kunnen krijgen van aantal inwoners dat niet in zorg is gekomen vanwege inzet voorveld/eigen kracht ) Vanaf maart wordt stapsgewijs een stuurinstrument voor de wijkteams gevuld met indicatoren. Het instrument is bedoeld voor de coördinatoren om te sturen op hoe hun team het doet en of ze dit kostenbewust doen. Dit kan op termijn beleidsinformatie genereren. Q4 ‘15 -Voorgenoemde gegevens (exclusief monitor KING/CBS), jan-sept ’16 -Januari: monitor (KING/CBS) over jan-jun 2015, uitgebreid met: -Stapeling per cliënt, per huishouden -Kosten per type voorziening, gemiddelde kosten per client -Aantal cliënten naar reden beeindiging voorziening -Voorjaar: monitor (KING/CBS) over jan-dec Najaar: monitor (KING/CBS) over jan-jun Ontwikkelen: indicatoren die inzicht geven in (duurzame) effectiviteit van ondersteuning P&C -Uitputting begrootte budget

Wijkkenmerken/early warning itemsClientervaring Q1 ‘15 Gebiedsscans: profiel van de gebieden (nulmeting) Q1 en daarna: Gebruiken wat er al is, zoals: -Knelpunten en klachten - Signalen via maatschappelijk burgerplatform -Signalen landelijke/regionale meldpunten -Indien mogelijk: onderzoek door aanbieders Q2 ‘15 Gemeentelijke monitor sociaal domein: -Bevolkingsopbouw wijken -% Inwoners in aanraking met politie -% Kinderen per onderwijsvorm -% Voortijdig schoolverlaters -%Kinderen opgroeiend in armoede -% Meldingen AMHK Uitkomsten Impact op Participatie en Autonomie onderzoek (IPA) (nulmeting) Voorbereiden onderzoek dat afgenomen wordt in Q3/Q4 Q3 ‘15 In deze periode: afname kwantitatief onderzoek en kwalitatieve verdieping (onafhankelijk uitbesteden) Q4 ‘15 ‘16 Gemeentelijke monitor sociaal domein: -Sociale leefomgeving -Zelfredzaamheid, samenredzaamheid -Leefstijl -Mentale gezondheid -% Werkenden per type werk -% werkzoekenden -% langdurig/chronisch zieken Opgenomen in gemeentelijke monitor sociaal domein: Clientervaring wmo

Financieel Rapportages P&C cyclus: blijven we binnen de begrootte budgetten, uitputting budgetten Risico-analyse 3d’s

Financieel: grip op risico’s 3D’s Startsituatie 1/1/15 Strategiekaart 3D’s BAR gemeenten 41 risico’s geïdentificeerd Gekoppeld aan 35 succesbepalende factoren 9 TOP risico’s met significant financieel gevolg Risicoprofiel/ benodigde weerstandscapaciteit

Inwoners & partners Interne processen Financieel Mensen, innovatie en leren Doelstellingen Visie Inwoners van de BAR gemeenten ontvangen hulp op maat met zoveel mogelijk inzet van de eigen kracht en het eigen netwerk. Wij leveren maatwerk binnen het beschikbare rijksbudget Q. ICT systeem gerealiseerd waarmee integrale analyse van gegevens mogelijk wordt A. Met partners gezamenlijk doelen formuleren en opnemen in contracten 6 X. Opschaling- en spoedprocedure opstellen 5 S. Vraag en aanbod samenbrengen middels sociale activiteiten makelaar (BAR dichtbij)S. Vraag en aanbod samenbrengen middels sociale activiteiten makelaar (BAR dichtbij) 7 V. Wij kunn en (m.b. v. monit orings syste em) tijdig bijstu ren op kwalit eit, prijs en kwant iteit 1 H. Leer / werkbedrijf opzetten W. Contractmanagement is ingeregeld Resultaat gericht en integraal: samenwerking met als uitgangspunt één gezin, één plan en ruimte voor de professional Inzet op preventie: inzetten op het terugdringen van 2 e lijnszorg door meer inzet op de 0 e en 1 e lijn Eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht: vergroten zelfredzaamheid T. Actief betrekken en creëren draagvlak bij lokale politiek omtrent veranderingen J. Partners sturen op verschuiving van zware naar lichte zorg I. Meetbare kosten reductie realiseren B. Vroeg signaleren door onderwijs, kinderopvang, wijkgericht werken etc. C. Communicatieplan in werking voor zowel interne (medewerkers) als externe communicatie (klanten en partners) D. Mantelzorgers ontlasten door respijtzorg E. Vrijwilligers erkenning geven en vasthouden 4 7 G. Bij inkoop social return on investment opnemen F. Het (keukentafel) gesprek vindt plaats met de klant en niet over de klant 4 N. Stimuleren van werkgevers om mensen in regulier werk op te nemen 8 L. Versterken van de sociale cohesie door wijkgericht werken met eigen budget ter vereniging van inwoners, kerken, verenigingen etc. 4 7 K. Loket- onafhankelijke en eenduidige toeleiding naar ondersteuning 9 R. Aandacht voor eigen kracht U. Aandacht voor cultuurverandering en verwachtingenmanagement naar alle stakeholders maakt onderdeel uit van de veranderaanpak AA. Eigen organisatie laten aansluiten op wijkgericht werken M. De maatschappelijke ondersteuning is ingebed in de P&C cyclus en de interne processen t.a.v. besluitvorming, financiën, verantwoording en samenwerking Y. Deskundigheidsbevordering: trainen en coachen wijkteam Z. Ontwikkelen van algemene voorzieningen 47 AD. Afspraken met de gemeenteraad over inzet extra middelen (post onvoorzien) bij risico`s AE. Innovatiebudget inrichten AF. Vertalen van beleidsdoelstellingen naar kosten AG. Budgetbewaking is ingericht AB. Opstellen afwegingskader zelf diagnosticeren of inkopen AH. Vaststellen (financiële) bevoegdheden van wijkteams AI. In de GR Jeugd zijn afspraken gemaakt over risicoverevening O. Bekostiging o.b.v. geleverde resultaten AC. Vrijwilligers / uitkeringsgerechtigden vervullen zorgtaken P. Bestuurlijk contracteren (Wmo): samen met partners komen tot bezuinigingsafspraken

E. Vrijwilligers erkenning geven en vasthouden Inzet op preventie: inzetten op het terugdringen van 2 e lijnszorg door meer inzet op de 0 e en 1 e lijn Inzet op preventie: inzetten op het terugdringen van 2 e lijnszorg door meer inzet op de 0 e en 1 e lijn Inzet samenleving Tegenvallende inzet vanuit de samenleving / vrijwilligers De visie `zorg voor naar zorgen dat` wordt niet gehaald Uitvoering vindt niet plaats binnen het daarvoor beschikbaar gestelde budget Niet realiseren geraamde verschuiving van eerste naar nulde lijn Tegenvallende inzet vanuit de samenleving / vrijwilligers Onvoldoende investeringen in nulde lijn Rolonduidelijkheid tussen nulde en eerste lijn Gemeente komt niet in de juiste regierol terecht IDKorte omschrijvingOorzaakGebeurtenisGevolg GebeurtenisOorzaken Als gevolg van… Bestaat de kans dat…Met als gevolg dat… DOELSTELLING SUCCESFACTOR RISICO’S MAATREGELEN => BELEID, PROCESSEN, PROCEDURES

Nr.RisicogebeurtenisKans financieel verwacht financieel maximum R1363Uitvoeringskosten zijn hoger dan geraamd60€ € R1364Niet realiseren geraamde verschuiving van tweede naar eerste en nulde lijn30€ € R1365Wijziging in verdeelmaatstaven pakt negatief uit voor de gemeente(n)50€ € R1366 Overgangsrecht, trajecten passen niet binnen de door de gemeente gekozen koers 50€ € R1367Niet of beperkt realiseren geraamde verschuiving van eerste naar nulde lijn50€ € R1368 Investeringen om te voorkomen dat partijen die specialistische zorg leveren omvallen of om andere partijen deze zorg te laten leveren (Frictiekosten) 50€ € R1370Het lukt ons onvoldoende om betrouwbare kostenopstellingen te maken50€ € R1369Vraag is hoger dan geraamd30€ € R1371Tegenvallers bij uitvoering sociale werkvoorziening50€ € Top risico’s 3 decentralisaties BAR gemeenten

Geconsolideerd risico na simulatie top risico’s Benodigde capaciteit 3D consolidatie risico's GR BAR breed€ Risicosimulatie Met behulp van deze gegevens is een risicosimulatie uitgevoerd binnen het risicomanagement systeem. De uitkomst van de simulatie geeft het meest betrouwbare beeld van de benodigde weerstandscapaciteit, waar het de mogelijke negatieve gevolgen van de 3 decentralisaties betreft. Geconsolideerd risico per gemeenteStandaard opname dekking gemeente Op te nemen risicobedrag per gemeente 3D risico Ridderkerk in GRBAR90%€

Gemeente A:Beschikbare weerstandscapaciteit B:Benodigde weerstandscapaciteit A/B= Ratio weerstandsvermo gen Ridderkerk€ € Weerstandsnorm WaarderingRatioBetekenis A>2.0uitstekend B ruim voldoende C voldoende D matig E onvoldoende F<0.6ruim onvoldoende Stand per 9 maart 2015 Onderstaande normtabel biedt een waardering van het berekende ratio. Ratio weerstandsvermogen na opname risico 3D’s

Wijkteams Motie ‘inzake sociale teams en jeugd- en gezinsteams in de wijk‘ – Gegevens opsplitsen naar wijkteamgebied – Ontwikkelen monitor- en sturingsinstrument voor de wijkteams op uitvoeringsniveau 6 dimensies: hulp, geld, actueel, wijk, klant, team – Bij meten cliëntervaring ook oog voor ervaring met wijkteams – Gebiedsscans: wat is het profiel van elk gebied

Sturen op maatschappelijk resultaat (outcome) Belangrijk voor transformatie en innovatie Relatief nieuw en… …in ontwikkeling (landelijk, regionaal, lokaal) Jeugd: regionaal aanzet tot een model Wmo/awbz: nulmeting Impact op Participatie en Autonomie

Raad en monitoring Nieuwe taken, nieuw systeem  onzekerheid, prikkel om veel te willen meten en weten Wat is juiste rapportagefrequentie Voorstel: na elk kwartaal presentatie van de dan beschikbare beleidsinformatie en signalen Verder: P&C cyclus