VAPH Zorgzwaarte-instrument Sofie Heymans november 2015 Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Zorgzwaarte? Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

”De mate waarin een persoon ondersteuning nodig heeft om zo adequaat mogelijk te kunnen functioneren in het dagelijks leven” volgens gangbare normen en gebruiken binnen de sociaal-maatschappelijke context PmH rekening houdend met eigen mogelijkheden, wensen en beperkingen. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Opmerking: Zorgzwaarte is onafhankelijk van de personen of instanties die de ondersteuning zullen aanbieden. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

3 bepalende factoren Zorgzwaarte Begeleiding (B) Permanentie (P) Nacht-permanentie (N) We zien zorgzwaarte als een resultante van drie bepalende factoren: de nood aan begeleiding door personen, de nood aan permanentie, toezicht of bereikbaarheid overdag en de nood aan begeleiding en permanentie, toezicht of bereikbaarheid ‘s nachts. Het zorgzwaarte-instrument stelt ons in de mogelijkheid de nood aan begeleiding en permanentie op een éénduidige en objectieve manier in kaart te brengen. Voor nachtpermanentie is dit helaas nog niet mogelijk. De nood aan nachtpermanentie wordt ingeschat door de getrainde inschaler. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Hoe wordt zorgzwaarte gemeten? Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Doel? Het doel van het zorgzwaarte-instrument is alle personen met een handicap te kunnen rangschikken wat betreft hun zorgzwaarte. Het ZZI is een ordinale schaal, wat wil zeggen dat we mensen (op drie verschillende dimensies) op een rijtje zetten van weinig ondersteuningsnoden naar uitzonderlijk veel ondersteuningsnoden. Wanneer we een waarde ‘4’ uitkomen op een dimensie van het ZZI weten we dus enkel dat dit meer is dan ‘3’, ‘2’ ,1’ en ‘0’. Dit wil zeggen dat de zorgzwaarte van een persoon met B-waarde 4 NIET dubbel zo groot is als de zorgzwaarte van een persoon met B-waarde 2. We zien dan ook dat het vierde poppetje niet dubbel zo groot is als het tweede poppetje in de figuur. 1 2 3 4 5 6 Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Doel? geen zorgvraagverduidelijking geen indicatiestelling Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Middel: het zorgzwaarte-instrument interview door inschaler MDT minstens twee informanten Persoon met handicap Professional Naaste (familie, vertrouwensfiguur,…) duurt gemiddeld 2u30 Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

medische ondersteuningsnoden, gedragsmatige ondersteuningsnoden, vragen over zelfredzaamheid, medische ondersteuningsnoden, gedragsmatige ondersteuningsnoden, sociaal-emotionele ondersteuningsnoden, vrije tijd, maatschappelijke participatie,… Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Het zorgzwaarte-instrument Wat meet het? Zorgzwaarte, uitgedrukt in B-, P- en N-waarden. Waaruit bestaat het? Een set van schalen en beslissingsregels. Twee protocollen en vier reeksen beslissingsregels. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Een set van schalen Indicator Meetinstrument Basis zelfredzaamheid Vragenlijst Zelfredzaamheid Algemene ondersteuningsnoden Supports Intensity Scale (SIS)* Medische ondersteuningsnoden Schaal Vanermen Gedragsmatige ondersteuningsnoden Storend Gedragsschaal voor Zwakzinnigen (SGZ) Sociaal emotioneel functioneren Screeninglijst sociaal-emotioneel functioneren Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

3.1 Vragenlijst Zelfredzaamheid Barthel-index Indicatie basiszelfredzaamheid Twee deelaspecten Zelfzorg (acht items) Mobiliteit (vijf items) Som = Barthel-index Hoe lager hoe meer afhankelijk Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

3.1 Vragenlijst Zelfredzaamheid Elida-schaal Indicatie algemene zelfredzaamheid 10 domeinen Hoe hoger hoe meer afhankelijk Vragenlijst zelfredzaamheid 11 schalen Scores Barthel en ELIDA berekenbaar Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

3.2 Supports Intensity Scale welke ondersteuning heeft iemand nodig om net als elke andere burger deel te nemen aan de maatschappij? Type ondersteuning? Frequentie? Dagelijkse ondersteuningstijd? Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

3.2 Supports Intensity Scale Activiteiten in huis Activiteiten in de samenleving Arbeidsmatige activiteiten Gezondheid en veiligheid Sociale activiteiten Belangenbehartiging Medische ondersteuning Gedragsmatige ondersteuning Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

3.3 Schaal Vanermen Bestaat uit 15 items Ontwikkeld binnen VZW Stijn Peilt naar ondersteuning op vlak van (para-)medisch-verzorgende handelingen Opgesteld op basis van tijdsmeting Bestaat uit 15 items Twee soorten antwoordmogelijkheden: Al dan niet ondersteuning nodig Extra ondersteuning nodig (verzwaring) Score = zorggroep, ingedeeld in zorgminuten Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

3.4 Storend Gedragsschaal voor Zwakzinnigen Referentiekader: gedrag tijdens laatste 3 maanden 32 items Per item vijf antwoordmogelijkheden (op basis van frequentie van observatie van gedragsproblemen) Gestandaardiseerde scores, variërend van 2 tot 9 Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

3.5 Screeninglijst Sociaal-Emotioneel functioneren Bestaande schalen niet bruikbaar binnen ZZI Ontwikkeld door studiedienst in samenwerking met experten Op basis van theorie van Došen Verschil tussen ‘kunnen’ en ‘aankunnen’ Bestaat uit 11 items Twee antwoordmogelijkheden: ‘ja’ en ‘neen’ Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Schalen en beslissingsregels vragenlijst 1 vragenlijst 2 vragenlijst 3 …………………… Resultaten = kwantitatieve input REKENREGELS B=0,5*F1+0,3*F2+1,9*F3+… P=1,1*G1+0,2*G2+0,5*G3+… B en P- waarde Voor het zorgzwaarte-instrument worden een aantal vragenlijsten overlopen in een gesprek tussen de inschaler, de cliënt en één of meerdere bijkomende informanten. De inschaler zet de informatie uit dit gesprek om in scores op de vragenlijsten. Aan het VAPH worden enkel deze kwantitatieve gegevens bezorgd. Deze gegevens worden vervolgens in de computer ingevoerd en doorheen automatische beslissingsregels berekent de computer hieruit een waarde voor de nood aan begeleiding (B-waarde) en de nood aan permanentie (P-waarde). output Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Enkel zintuiglijke en / of fysieke problematiek 2 protocollen PROTOCOL A PROTOCOL B Verstandelijke handicap Enkel zintuiglijke en / of fysieke problematiek Cognitieve problematiek Gedragsproblemen ASS Psychische problematiek Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

2 protocollen 4 beslissingsregels Zelfde vragenlijsten, maar andere itemselectie Andere gewichten in de beslissingsregels 4 beslissingsregels Protocol A: B-waarde P- waarde Protocol B: B-waarde P-waarde Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Doelgroep zorgzwaarte-instrument? Alle meerderjarige personen die een zorgvraag stellen aan het VAPH. Niet voor minderjarigen Niet voor toekenning materiële bijstand Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Resultaat inschaling met ZZI? Visuele voorstelling ondersteuningsnoden Drie waarden B- waarde (B0 – B6) P- waarde (P0 – P7) N- waarde (N0 – N4) (voorlopig toegekend door MDT ) Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Omschrijving Begeleidingsintensiteit B Er is geen enkele vorm van ondersteuning nodig. B1 Er wordt maximaal één keer per week ondersteuning geboden. B2 Er wordt niet elke dag, maar wel meerdere keren per week ondersteuning geboden; er is hoofdzakelijk 'opvolging' nodig. B3 Er wordt dagelijks ondersteuning geboden, de ondersteuning is beperkt in reikwijdte en intensiteit. B4 Er wordt dagelijks en continu ondersteuning geboden; de ondersteuning is ruim in reikwijdte en intensiteit. B5 Er wordt dagelijks continu en intensief ondersteuning geboden op alle levensdomeinen. B6 Er wordt dagelijks zeer intensieve ondersteuning in functie van uitzonderlijke ondersteuningsbehoeften aangeboden. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Omschrijving permanentie (P) De persoon heeft geen enkele vorm van permanentie nodig. P1 De persoon kan op elk moment iemand telefonisch bereiken om raad te vragen. P2 De persoon kan iemand telefonisch bereiken die raad kan geven en indien nodig kan langskomen. P3 De persoon kan iemand telefonisch bereiken of oproepen die onmiddellijk, rekening houdend met de nodige verplaatsingstijd, fysiek kan aanwezig zijn om ondersteuning te bieden. P4 Er moet gedurende grote delen van de dag iemand in de nabijheid van de persoon aanwezig zijn. Bij afwezigheid kan de persoon iemand telefonisch bereiken of oproepen die onmiddellijk, rekening houdend met de nodige verplaatsingstijd, fysiek aanwezig kan zijn om ondersteuning te bieden. P5 Er moet voortdurend iemand aanwezig zijn, maar die persoon hoeft niet voortdurend toezicht uit te oefenen. Indien nodig moet onmiddellijk iemand fysiek aanwezig kunnen zijn om ondersteuning te bieden. P6 Er moet voortdurend iemand aanwezig zijn en toezicht uitgeoefend worden. Dit betekent dat er op elk ogenblik iemand in contact staat met de persoon, ofwel rechtstreeks ofwel onrechtstreeks (via babyfoon, webcam of andere middelen). P7 De persoon heeft nood aan voortdurend toezicht en dit binnen een beveiligende infrastructuur en omkadering; dit impliceert een gespecialiseerde setting! Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Omschrijving nachtpermanentie (N) Gedurende de nacht wordt geen ondersteuning geboden. Er is geen personeel aanwezig noch stand-by. N1 Tijdens de nacht is iemand stand-by, bij oproep kan maximum binnen het uur ondersteuning geboden worden; er wordt sporadisch (niet elke nacht) ondersteuning geboden. N2 Tijdens de nacht is iemand fysiek aanwezig, indien nodig kan onmiddellijke ondersteuning geboden worden. Er wordt geen toezicht uitgeoefend; er kan maximaal 1x/nacht ondersteuning geboden worden. N3 Tijdens de nacht is iemand fysiek aanwezig; er wordt toezicht uitgeoefend en er wordt meermaals per nacht feitelijke ondersteuning geboden. N4 meermaals per nacht intensieve ondersteuning geboden in functie van gedrag en/of verzorging / verpleging. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Door wie mag ZZI worden afgenomen? alleen getrainde ZZI inschalers uitgebreide opleiding intervisiemomenten Handleiding, FAQ Éénduidige interpretatie en scoring  Antwoorden worden vertaald in scores Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Wetenschappelijke onderbouw ZZI Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Experimentele inschalingen 348 inschalingen ontwikkeling ZZI representatieve steekproeven obv zorgzwaarte, handicap en woonvorm Aparte steekproeven per protocol/parameter 1492 inschalingen valideringsonderzoek In totaal werden 1840 inschalingen met het ZZI uitgevoerd, waarvan telkens deelgroepen werden gebruikt om de verschillende onderzoeksvragen te beantwoorden. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Onderzoek validiteit en betrouwbaarheid ZZI VALIDITEIT = meet het wat het moet meten, de zorgzwaarte? inhoudelijke validiteit criteriumvaliditeit constructvaliditeit crossvalidering Zelf benoemen : zelfde slide om te tonen dat zelfde onderzoek: opnieuw al die zaken bekeken Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Onderzoek validiteit en betrouwbaarheid ZZI BETROUWBAARHEID = meet het de zorgzwaarte op een goede manier? betrouwbaarheid over inschalers heen Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

VALIDITEIT = meet ZZI zorgzwaarte? Inhoudelijke validiteit bevraging cl., insch. & voorz.: iets vergeten? resultaat: geen bijkomende indicatoren waarom wel/niet akkoord? resultaat: geen andere redenen dan reeds bevraagd Constructvaliditeit Onderliggende factoren die B- en P-waarde bepalen sluiten aan bij intuïtief aanvoelen Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

VALIDITEIT = meet ZZI zorgzwaarte? Criteriumvaliditeit Aftoetsing resultaat ZZI – klinisch oordeel Criterium: min. 80% binnen marge +/- 1 waarde Resultaat: Protocol A: B-waarde: 98% P-waarde: 89% Protocol B: B-waarde: 94% P-waarde: 88% Spearman correlatiecoëff. tussen 0,77 en 0,90 Spearman vooropgesteld criterium: groter dan 0,70. Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

VALIDITEIT = meet ZZI zorgzwaarte? Criteriumvaliditeit bij specifieke doelgroepen Onderzochte doelgroepen protocol A: enkelvoudig ernstig of diep VH autismespectrumstoornis (zonder VH) autismespectrumstoornis en VH personen met een niet aangeboren hersenletsel Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

VALIDITEIT = meet ZZI zorgzwaarte? Criteriumvaliditeit bij specifieke doelgroepen Onderzochte doelgroepen protocol B: visuele handicap auditieve handicap motorische handicap Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Doelgroepenonderzoek ZZI 2012 Bezorgdheid: beslissingsregels mogelijks minder accuraat voor deze groepen dan beslissingsbomen? Resultaat: goede criteriumvaliditeit voor alle specifieke doelgroepen Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

VALIDITEIT = meet ZZI zorgzwaarte? Crossvalidering = ZZI uittesten op nieuwe, ONAFHANKELIJKE onderzoeksgroepen Enkel protocol A Resultaten bevestigen validiteit Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

BETROUWBAARHEID ZZI inschaling zelfde PmH met ZZI door verschillende inschalers  zelfde waarde? Oordeel inschalers inschatting zorgzwaarte zelfde PmH met ZZI door verschillende inschalers  zelfde waarde? Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

BETROUWBAARHEID ZZI 2012 Resultaat: Inschaling zorgzwaarte met ZZI voldoet aan standaarden betrouwbaarheid ZZI betrouwbaarder dan inschatting door inschalers Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Meer weten? Heymans, S., & Molleman, C. (2013). Zorgzwaarte-instrument (ZZI). Een onderzoek naar validiteit en betrouwbaarheid. Beschikbaar op http://www.vaph.be/vlafo/view/nl/486328-Diagnostiek+en+indicatiestelling.html Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap